1-KAMU ALT İŞVERENLERİ (TAŞERONLAR)- 696 SAYILI KHK (TEMEL KURALLAR)

29 Aralık 2017

696 sayılı KHK 24.12.2017 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmış ve  127 maddesini ile 375 sayılı KHK yı değiştiren Geçici Madde 23, 24 ve 25. maddeleri ile 126 maddesi ile Ek 20. maddesi eklenmiştir.

Kapsamda olmayan kişiler; PTT, DHMİ, TÜDEMSAŞ, TÜLOMSAŞ, TCDD, TKİ, TEDAŞ, TMO, Çay-Kur, Et Balık Kurumu gibi KİT’ler ise kapsam dışında bulunuyor. Keza TRT, Anadolu Ajansı, Merkez Bankası gibi kmi özel bütçeli kurumlar da kapsam dışında bulunuyor. (Bu kısım Şevket Tezel'in 25.12.2017 tarihli yazısından aynen alınmıştır)

Konu kamuoyunda çokça konulan ve ilgi duyulan konuyu kısa özetler olarak  aktarmak istiyorum.

1-Yürürlük 02.01.2018 tarihidir. (KHK md.136)

2-İşlemler bu tarihten itibaren 90 günde tamamlanır. Askerde olanlar, sağlık sorunu, doğum gibi nedenlerle görevde olmayanlar, hizmet akdi askıda olanlar için süre bu sürelerin bitiminden başlar.

3-04.12.2017 tarihinde çalışıyor olanlar sürekli işçi kadrolarına, bu tarihte çalışmayanlardan 2017 yılında iş sözleşmesi daha önce sona erenler ise geçici işçi kadrolarına atanabilirler. İşe girişi yapılmadığı idarelerince tespit edilenlerde bu hükümden yararlanır. Bildirimsiz çalışanlar yararlanamaz.

4-Başvuru  başlama tarihi ve süresi; kendi kurumlarına 01.02.1008 tarihinden 10 gün içinde  itibaren başvuru yaparlar. (Buradaki gün iş günü değildir. İş kanununda yer alan iş günü kavramı burada geçerli değil. Tatil dahil günlerdir.)

5-Geçiş işlemleri tamamlanana kadar hizmet alım sözleşmeleri-ihaleler geçerli sayılır. Kısaca alt işverenler Nisan başına kadar işlerine devam edebilecekler. Sözleşme süresi son erse de alt işverenler kabul ederse geçişe kadar alt işveren uygulamasına devam edebilirler. Devam etmeyenler bakımından alt işveren olmasa dahi geçiş işlemleri doğrudan satın alma yöntemi ile gerçekleştirilir. Yeni ihale yapılamaz, olanlar iptal edilir. İhale almış olan işverenlere fark tazminat ödenir. Kullandığı malzeme, araç gereç, kamu tarafından satın alınabilir.

6-Kimler Başvurabilir.

    a- Her şeyden önce 04.12.2017 tarihinde çalışanlar sürekli kadrolara, daha önce 2017 içinde çıkmış olanlar geçici işçi kadrolarına  başvurabilir (tekrarda yarar var).

   b-Emekli hakkı kazananlar başvuramazlar, geçilen kadroda çalışma süresi emekli hakkı kazanana kadardır. (Burada işçilerin  borçlanmaya zorlanamayacaklarını askerlik borçlanması gibi haklarını kullanarak emekli olabileceklerden çalışmaya istekli  olanların borçlanma yapmamalarını, hatta yapılmış borçlanmaları yeni tarihli ise iptal ettirmelerini primlerini geri almalarını, ileride  yeniden borçlanmalarını önermek yanlış olmaz. Yine bu anlamda uzun süre çalışmak isteyen engellilerin vergi indirimine  başvurmamaları da önem kazanmaktadır. Askerlik borçlanmalarını kamudan emeklilikte  kıdem tazminatına esas alındığını hatırlamakta fayda var).

    c- Görevde olanların açtıkları davalardan, icralardan vazgeçmeleri (bunu ben asıl işveren işçisiydim, toplu iş sözleşmesinden  yararlanmam gerekir diye dava açanlar olarak anlamak daha doğru olacak), Hem kamunun hem  alt işverenin davalı olduğu  davalarda kamu bakımından feragat diğeri bakımından zorunlu dava arkadaşlığında alt işveren bakımından da feragat sonucunu doğuracaktır. İhtiyari dava arkadaşlığında ise sorumluluktan kurtarmayacağından bu durumda olan işçiler bakımından kalemi   kuvvetli iş hukukçuları, usul ve borçlar hukuku öğretisinin görüşlerini beklemek doğru olacaktır. Ancak geçici 23 hükmünde  kamuda alt işverenlerde  çalışmalar içinde hak taleplerinde vazgeçmeye dair sulhname verilmesi zorunluluğu kapsamı sanki tüm  alacaklar  bakımından genişletmektedir.

   d-Başvuranları  657 sayılı Devler Memurları Kanunu md.48 A 1,4,5,6,7,8 de aranan koşullar ki bunlar ;

     – Türk Vatandaşı olmak,

    -Kamu haklarından mahrum olmamak,

    -Eski suçlar dahi olsa maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla  süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine  karşı suçlar,  zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni   kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından  mahkûm olmamak.

   -Askerliği yapmış, askerlik çağı gelmemiş veya askerlikle bağı olmamak (muaf olanlar)

   -Görevini yapmaya engel akıl hastalığı olmamak,(Engelli hükümleri hariç 657 md.53) 

7-Yapılacak SINAVDA BAŞARILI OLMAK

8-Ücret ve toplu iş sözleşmeleri;

   -Sürekli kadroya geçenlerin, geçiş öncesi bireysel iş sözleşmeleri esas alınır.

  -Geçişten önce Yüksek Hakem Kurulu kararı ile imzalanmış olan toplu iş sözleşmeleri varsa buna göre belirlenir. (Bu hükümden KHK  kapsamında işe başlayan işçilerin sendikalar ile işveren arasında imzalanan toplu iş sözleşmelerden  yararlanmanın mümkün olmayacağı yani bu işçiler gibi aylı 5-6.000TL ücret ve eklerini elde etmenin mümkün olmayacağı, bunun yerine Yüksek Hakem Kurulu aracılığı ile imzalanan toplu iş sözleşmeleri ile sınır getirildiği anlaşılmaktadır. İleri de en büyük hak arayışlar sanırım bu kapsamda  olacak, ancak sendikalar ile kamu işverenleri arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinde sonraki tarihlerde girenlerin ücretlerini ciddi  şekilde sınırlayan hükümlere yer  verilebilmekte,  eski ve yeni işçiler arasında büyük farklılık oluşabilmektedir. Yüksek Hakem Kurulu kararlarından yararlanmak isteyen işçilerin taraf sendikaya üye olmadan veya dayanışma aidatı ödemeden yararlanması hususu tartışma konusu olabilecektir. Olağan uygulama sendikaya üye olma ve dayanışma aidatı olmakla birlikte, KHK düzenlemesi ile toplu iş sözleşmelerinin ücret sınırı olması nedeni ile üyelik veya dayanışma aidatı ödenmesi gerekmediği fikride tartışmaya değer olmaktadır.)

9- Koşuları olmadığı halde geçişi yapılanların tazminatsız çıkışı yapılır. Yapılan ödemeler genel hükümlere göre geri  alınır.

10-DİĞER İSTİSNALAR Danışmanlık hizmetleri, Hastane bilgi yönetimi sistemi hizmetleri, çağrı hizmetlerinde çalışan kişiler  hakkında bu KHK  uygulanmaz, yararlanamazlar.

 11-  Kamu Özel iş birliği modeli ile açılan hastane gibi işyerlerinin kapanmasında 04.12.2017 tarihinde çalışanlarda bu  KHK dan yararlanır.

12- İl Özel İdareleri, Belediyeler ve bağlı kuruluşlardan % 50 den fazla sermaye kamuya aitse bunlarda bu haklardan  yararlanır.

     Ancak bunlar için getirilen bir istisnai düzenleme ile (KHK md.126 ile 375 sayılı KHK ya gelen  Ek madde 20’ye göre hizmet  alımlarını ya kendi şirketlerinden hizmet alımı yaptığı şirketlerden birine veya bu amaçla kurabilecekleri bir şirkete gördürebilir düzenlemesinden Geçici md.24 ile getirilen sürekli kadroya geçiş imkanını isterlerse Belediye, Özel İdareler ve Bağlı Kuruluşlara  uygulamama hakkı vermektedir.

   -Özel güvenlik görevlileri geçici ek md.24 kapsamında (Belediye, Özel İdare vb.) özel güvenlik kanununa tabi olacaklarını  düzenlenmiş olmasına rağmen geçici 23 kapsamında buna ilişkin bir açıklama bulunmamaktadır.

    KHK İLE İNSAN KAYNAKLARI ÇALIŞANLARINA İHTİYAÇ ARTMIŞTIR.

   Kamu uzun süredir alt işveren uygulamaları nedeni ile alt işveren işçileri yönünden, özlük dosyaları, bordrolama işlemlerini de alt işveren insan kaynakları birimine bırakmıştı. Ancak insan kaynakları yönetiminin bir kısmının alt işveren şirket yetkilileri, ortakları, vergi mükellefi muhasebecileri tarafından yerine getiriliyor olması nedeni ile işçi  olmayan şirket ortağı olan veya vergi mükellefi muhasebecileri  olan kişilerin kamuya geçişine imkan tanıyan bir düzenleme olmaması veya zaten bu kişilerin işçi kadrosuna   geçmek istememesi nedeni ile bu hizmetleri sunacak  ancak geçişi mümkün olmayan kişilerin yerini doldurmak, hizmet sunumunun  zamanında gerçekleşmesi için ihtiyaç hissedilirse insan kaynakları çalışanları diyebileceğimiz pozisyonun kolay bir şekilde doldurulması için yeni  yöntemler geliştirilebilmelidir.

    KHK ile ayrıca iki sonuç doğmuştur. Bunlardan ilki İLO sözleşmeleri ile güvence altına alınan, kamu çalışanları arasında asıl işveren, alt işveren işçileri arasındaki farkın giderilmesi yönünde alt işverenliğin büyük ölçüde uygulanamaz hale getirilmesi ile İLO sözleşmelerine uyumun artması, ikincisi ise kıdem tazminatı fonuna giden yolda  ciddi bir işçi topluluğunun kapsama alınmasının kolaylaşmasıdır.

   KHK ile Yüksek Hakem Kurulu aracılığı ile yürürlüğe giren toplu iş sözleşmelerinin, bundan sonra da hep Yüksek Hakem Kuruluna gerek kalmadan işçi işveren sendikaları arasında bağıtlanabilecek olmasıdır. Her bir işcinin emekli olabileceği süreye kadar istihdam zorunluluğu, işçi değişimin artmasını gerektirmekte ancak örneğin 5 ay sonra emekli olan işçilerin yerinin nasıl dolacağı, sistemin son emekli ile sonra mı ereceği yoksa gidenin yerini doldurma yöntemi olacaksa genel kurallar dışında bir yöntem öngörülmemiş olmakla kamunun yardımcı hizmetlerine sonraki dönemlerde istihdam zorlaşmış olacaktır.  Sürekli işçi kadrolarına  geçememiş işçilerin örneğin sınavı kazanamayan işçilerin tazminat ve işçilik haklarının ne olacağının düzenlenmemiş olması karşısında süresi sona ermediği halde KHK ile sona erecek olan alt işveren sözleşmeleri için işverenlerine tazminat ödenmesi karşısında iş hukukunda  hak ve borçların karşılıklı artıp azalması ilkesine aykırı olmuştur. Bu  husus işsizlik sigortası kapsamında da çözüm bulunabilecek bir sorun kabul edilebilir.