1 Mayıs'da işçi çalıştırmak yasak değil ama parasını vermek şartıyla
1 Mayıs "Emek ve Dayanışma Günü"nde çalışmak zorunda kaldık, tatil değil miydi? Çalışmak zorunda mıydık? türünden çok sayıda soru geliyor. Biz de konuyu netleştirelim istedik.
Yasa gereğince, sadece 29 Ekim günleri özel işyerleri kapatılmak zorundadır. Diğer resmi tatil ve bayram günlerinde özel sektör işyerlerinin kapatılması, tatil edilmesi söz konusu değildir.
***TATİL VE BAYRAMDA ÇALIŞANA FAZLA PARA ÖDENMELİDİR
1 Mayıs günleri 2008 Nisan'ında, "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlanması kabul edilmiştir. 22 Nisan 2009 tarihinde TBMM'de kabul edilen yasa ile 1 Mayıs resmi tatil ilan edilmiştir. ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER HAKKINDA KANUN'UN
İKİNCİ MADDESİ GEREĞİNCE;
" Madde 2 – Aşağıda sayılan resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü ve 1 Mayıs günü genel tatil günleridir.
A) Resmi bayram günleri şunlardır:
1. 23 Nisan günü Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramıdır.
2. 19 Mayıs günü Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı günüdür.
3. 30 Ağustos günü Zafer Bayramıdır.
B) Dini bayramlar şunlardır:
1. Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 3,5 gündür.
2. Kurban Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 4,5 gündür.
C) 1 Ocak günü yılbaşı tatili, 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü tatilidir.
D) Ulusal, resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü ve 1 Mayıs günü resmi daire ve kuruluşlar tatil edilir. (1)
Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.
Mahiyetleri itibariyle sürekli görev yapması gereken kuruluşların özel kanunlarındaki hükümler saklıdır.
29 Ekim günü özel işyerlerinin kapanması zorunludur."
Görüldüğü üzere sadece 29 Ekin günleri işyerlerinin kapatılması zorunludur ama diğer tatil günlerinde özel sektör işyerleri işçi çalıştırabilir. Tabi fazla mesai ve tatil-bayram ücreti ödemek kaydıyla. İşçinin çalışması ise kendi rızasına bağlıdır yani işveren istese ama işçi çalışmak istemezse işçi zorla çalıştırılamaz.
***ÜCRETLERİ NASIL HESAPLANACAK
4857 sayılı İş Kanunu'nun 44. maddesine göre;
"Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma
Madde 44 – Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir.
Bu günlere ait ücretler 47 nci maddeye göre ödenir."
İlgili 47. maddeye göre de;
"Genel tatil ücreti
Madde 47 – Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.
Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işverence işçiye ödenir."
Her iki madde birlikte değerlendirildiğinde de; işçi çalışmasa bile genel tatil ve bayram için bir günlük yevmiyesini alır. Ayrıca bir de çalıştırılırsa bir yevmiye daha alır. Üstüne bir de bu günlerde fazla mesai yaparsa normal yevmiyesi 1,5 katı hesaplanır.
***CEZASI DA VAR
Tatil günleri ile bayram ve resmi tatil günlerinde işçiyi çalıştıran işveren karşılığını da yasal olarak hesaplamak zorundadır.
İşçiyi gerek, 4857 sayılı İş Kanunu'nun Çalışma sürelerine ilişkin yönetmelik hükümlerine (madde 76 ve 63) uymayarak çalıştıran işverene 1343 lira idari para cezası uygulanır.
Ayrıca, 4857/41. maddeye aykırı bir şekilde " Fazla çalışma ücreti ödenmeyen, hak ettiği serbest zamanı altı ay içinde kullandırılmayan, onayı alınmadan fazla çalıştırılan her bir işçi için" 102/c gereğince 246'şar lira idari para cezası da uygulanır