Konu : 18 yaşından önce yurt dışında geçen süreler yurt dışı hizmet borçlanması ile borçlanılabilir mi ?
3201 sayılı kanun 1. Maddesinde Türk vatandaşlarının 18 yaş öncesi yurt dışı sürelerinin borçlanılabileceğini düzenlemiştir. 3201 sayılı kanundan önceki 2147 sayılı kanunda bir yaş sınırlaması bulunmamaktır.
3201 sayılı kanun 22 Mayıs 1985 – Sayı: 18761 sayılı resmi gazete yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
İç hukukumuzda 506 sayılı yasanın 60 G hükmünde yapılan değişiklik ile G) Bu maddenin uygulanmasında; 18 yaşından önce Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortalarına tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Ancak, bu tarihten önceki süreler için ödenen Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilir. Düzenlemesi getirilmiş, bu şekilde 01.04.1981 tarihi öncesi 18 yaşa ait günler bakımından istisna getirilerek bu tarihten sonraki günler 18 yaş sonrasına sayılmaya başlamıştı.
(İÇTİHATLARIN TAMAMI KAZANCI.COM adresinden alınmıştır)
Yargıtay 10. HUKUK DAİRESİ E. 2013/12769 K. 2013/16130 T. 13.9.2013 sayılı kararlarına konu davada 18 yaşından sonraki sürelerin borçlanılabileceğine karar vermişti.
21. HD’ninE. 2014/7679 K. 2014/10013 T. 8.5.2014 tarihli kararlarında ise “…Mahkemece, davacı kadına eğitim süresi de dahil olmak üzere 18 yaşını ikmal etmesinden sonraki 17.11.1989-4.2.2002 tarihleri arasında Türk Vatandaşı olarak geçen çalışma sürelerini 3201 Sayılı Kanun gereğince 5510 Sayılı Kanunun 4/1- ( a ) bendi kapsamında borçlanma hakkının tanınması yerinde ise de davacının yurt dışındaki eylemli çalışmasının 20.3.1990 tarihinde başlaması sebebiyle bu tarihin sigortalılık başlangıç tarihi olarak tespitine karar verilmesi gerekirken yerinde olmayan gerekçe ile sigortalılık başlangıç tarihinin Almanya'da fiilen çalışmaya başladığı ve 18 yaşını doldurduğu 17.11.1989 tarihi olarak kabul edilmesi gerektiğinin tespitine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.”
Denilmek sureti ile borçlanma hakkı ile sigorta başlangıcı arasındaki ayırıma vurgu yapılarak ülkemiz sigorta başlangıcı bakımından Almanya’da fiili çalışma başlangıcının esas alınacağı vurgulanmıştır.
AŞAĞIDAKİ KARARDA İSE 01.04.1981 TARİHİNDEN ÖNCEKİ TARİHLER İÇİN 18 YAŞ ÖNCESİNİN BORÇLANILABİLECEĞİNE KARAR VERİLMİŞTİR.
T.C.
YARGITAY
21. HUKUK DAİRESİ
E. 2014/12279
K. 2014/15007
T. 26.6.2014
• SİGORTALILIK BAŞLANGIÇ TARİHİ ( Almanya Rant Sigortasına Giriş Tarihinin Sigortalılık Başlangıç Tarihi Tespiti İstemi/Kural Olarak Sigortalılık Süresinin 18 Yaşın Doldurulduğu Tarihten Başlayacağı – Ancak Sigortalıların Yutdışında 1.4.1981 Tarihinden Önce Çalışmaya Başlamaları Halinde 18 Yaşını İkmal Koşulunun Aranmadığı )
• ALMAN RANT SİGORTASI ( Giriş Tarihinin Türkiye'de Sigortalılık Başlangıcı Olarak Kabul Edileceği – Davacının yurtdışında 1.4.1981 Tarihinden Önce Çalışmaya Başladığının Gözetilerek Almanya'da Fiili Çalışmasının Başladığı Tarihin 18 Yaşın İkmali Koşulu Aranmaksızın Ülkemizde Başlangıç Tarihi Olarak Kabulü Gerektiği )
• 18 YAŞ KOŞULU ( Sigortalılık Süresinin 18 Yaşın Doldurulmasından Sonra Başlayacağı – Ancak 5510 sayılı Kanunun Geçici 6. Maddesi 506 Sayılı Kanunun Geçici 54. Maddesi Uyarınca Sigortalıların Yutdışında 1.4.1981 Tarihinden Önce Çalışmaya Başlamaları Halinde 18 Yaşını İkmal Koşulunun Aranmaksızın Eylemli Çalışma Tarihinin Başlngıç Tarihi Olarak Esas Alınacağı )
506/m.Geç.54
5510/m. Geç.6, 38,
Türkiye Cumhuriyetiyle Almanya Federal Cumhuriyeti Arasında İmzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi/m. 29/4
ÖZET : Dava, davacının Almanya'da rant sigortasına girdiği tarihinin ülkemizde sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabulü istemine ilişkindir.
Sigortalıların yurtdışında 1.4.1981 tarihinden önce 18 yaşını ikmal etmeden çalışmaya başlamaları halinde 5510 Sayılı Kanunun Geçici 6ve 506 Sayılı Kanunun Geçici 54.maddesi hükmüne göre çalışmaya başladıkları tarihin ülkemizde de sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabulü gerekir.
1.1.1956 doğumlu davacının 1.4.1981 tarihinden önce Almanya'da 13.8.1973 tarihinden itibaren çalışmaya başladığı anlaşılmakla yukarda yer alan maddi ve hukuki olgular gözetilerek davacının Almanya'da fiili ( eylemli ) çalışmasının başladığı 13.8.1973 tarihinin 18 yaşın ikmali koşulu aranmaksızın ülkemizde sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabulüne karar verilmesi gerekirken yerinde olmayan gerekçe ile karar verilmesi yasaya aykırıdır.
DAVA : Davacı, Almanya'da rant sigortasına girdiği 13.8.1973 tarihinin ülkemizde sigortalılık başlangıç tarihi olduğuna karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, tarafların vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi:
KARAR : 1- )Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere ve temyiz nedenlerine göre davalı Kurumun tüm, davacının ise aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine,
2- )Dava, davacının Almanya'da rant sigortasına girdiği 13.8.1973 tarihinin ülkemizde sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabulü istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüyle 1.1.1974 tarihinin ülkemizde sigortalılık başlangıç tarihi olarak tespitine karar verilmiştir.
5510 Sayılı Kanunun 38.maddesine göre malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı; sigortalının, 5417, 6900, 506, 1479, 2925, 2926, 5434 Sayılı Kanunlar ile 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20. maddesi kapsamındaki sandıklara veya 5510 Sayılı Yasaya tabi olarak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girdiği tarih olarak kabul edilir. Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklıdır.
Bu Kanunun uygulanmasında 18 yaşından önce malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilir.
Kanun'un Geçici 6.maddesine göre 17.7.1964 tarihli ve 506 Sayılı Yasaya göre 1.4.1981 tarihinden önce malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, bu Kanunun 38. maddesinin 2. fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına dair hükmü uygulanmaz.
506 Sayılı Kanunun 60/G maddesine göre "Bu maddenin uygulanmasında; 18 yaşından önce Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortalarına tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Ancak, bu tarihten önceki süreler için ödenen Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilir." Kanun'un Geçici 54.maddesine göre "1.4.1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında 60. maddenin ( G ) fıkrası hükmü uygulanmaz."
Sigortalıların yurtdışında 1.4.1981 tarihinden önce 18 yaşını ikmal etmeden çalışmaya başlamaları halinde 5510 Sayılı Kanunun Geçici 6ve 506 Sayılı Kanunun Geçici 54.maddesi hükmüne göre çalışmaya başladıkları tarihin ülkemizde de sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabulü gerekir.
Somut olayda, 1.1.1956 doğumlu davacının 1.4.1981 tarihinden önce Almanya'da 13.8.1973 tarihinden itibaren çalışmaya başladığı anlaşılmakla yukarda yer alan maddi ve hukuki olgular gözetilerek davacının Almanya'da fiili ( eylemli ) çalışmasının başladığı 13.8.1973 tarihinin 18 yaşın ikmali koşulu aranmaksızın ülkemizde sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabulüne karar verilmesi gerekirken yerinde olmayan gerekçe ile yazılı biçimde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden H.U.M.K.'nun 438/7. maddesi uyarınca hüküm bozulmamalı, düzeltilerek onanmalıdır.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan sebeplerle hüküm fıkrasının ( 1. ) bendinin silinerek yerine "Davanın kabulü ile 13.8.1973 tarihinin sigortalılık başlangıç tarihi olarak tespitine" rakam ve sözcüklerinin yazılmasına ve hükmün bu düzeltilmiş şekli ile ONANMASINA, 26.06.2014 tarihinde oybirliğiyle ile karar verildi.
YAZININ DEĞERLENDİRİLMESİ ;
Yargıtay 21. HD’si 01.04.1981 tarihinden öncesi tarihlerdeki 18 yaş öncesi çalışmaların borçlanılabileceğine karar vermiştir.
Esasen kurum işlemleride bu yönde olup aksine rastlanmamıştır.
Ancak sorun daha önceki 26.04.2014 tarihli yazımızda ele alındığı gibi aslında yaş ve gün koşulu başka şeylerdir. 3201 sayılı yasanın yürürlük tarihinden önceki yani 22 Mayıs 1985 öncesi 18 yaş çalışmaların tümümün borçlanılması mümkün olmalıdır.
Bu şekilde hukukumuzda 18 yaşı sınırlayan iki hüküm bulunmaktadır. Bunlar arasındaki fark 3201 sayılı yasa ile 18 yaş sonrası sürelerin borçlanılması başka bir husus, 01.04.1981 tarihinden sonra 18 yaş öncesi çalışmaların yaş hesabına değilde gün hesabına esas alınması başka başka hususlar olmakla kişiler 22.05.1985 öncesinde tüm 18 yaş öncesi süreleri borçlanabilmelidir.
18 yaş öncesi günlerin 18 yaş sonrasına eklenmesini sınırlayan bir yön gerçekleşme ihtimali düşükte olsa örneğin 18 yaş öncesi 5 yıl çalışmış ve 23 yaşında vatandaşlıktan çıkmış birisinin hizmeti ile nasıl emekli olacağı hususudur. Örneğin bu çalışmalar 1979 yılında başlasa ve kişi 1989 da vatandaşlıktan çıksa ve 22 Mayıs 1985’te 18 yaşını bitirmiş olsa, bu kişi için 18 yaş öncesi süreler 1985 ten sonraki yıllara aktarılsa zaten 1985 sonrası 5 yılı olan kişinin, öncesinden gelen 5 yılla 10 yıl hizmeti varken, vatandaşlıktan sonraki 5 yılın sonunda çıkması nedeni ile toplam 10 yıl hizmetin nasıl hangi yıllara sayılacağı sorunu ile karşılaşılır.
Bundan sonra 01.04.1981 öncesi 18 yaş öncesi süreleri borçlanabilmek için dikkatimi artıracağım.