6552 Sayılı Yasa İle Yurt Dışı Borçlanması ve İlk İşe Giriş Tarihi
Bilindiği gibi 10.09.2014 tarihli ve 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına dair kanun 11.09.2014 tarihli 29116 (mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayınlanmış ve “08.05.1985 tarihli 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki Kanun”un bazı maddelerini değiştirmiş ve yeni hükümler getirmiştir.
Bu ilk yazımızda, 6552 sayılı yasadan ve getirdiklerinden bahsedeceğiz, Türk vatandaşlarımıza sağlanan ve Kanunun 5. maddesinin beşinci fıkrasına “Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir.” cümlesi eklenmiştir. Zaten Türkiye ile 18 ülkenin arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşmelerinde bu ibare ve buna benzer ibareler bulunmaktaydı.
Peki, bu 18 ülke hangileridir?
1-Almanya 7-Çek Cumhuriyeti 13-Kanada
2-Arnavutluk 8-Fransa 14-Kebek
3-Avusturya 9-Gürcistan 15-KKTC
4-Azerbaycan 10-Hırvatistan 16-Lüksemburg
5-Belçika 11-Hollanda 17-Makedonya
6-Bosna Hersek 12-İsviçre 18-Slovakya
Bu yasadan önce bahsedilen 18 ülkedeki ilk işe giriş tarih ancak yargı yoluyla Türkiye’ de ilk işe giriş tarihi olarak tescil ettirebiliyordu ve emeklilik için gerekli olan yaş, sigortalılık süresi ve prim gün sayısı sözleşmeli ülkedeki sigorta başlangıcına göre hesaplanıyordu.
Torba Yasa ile artık buna gerek kalmadı. 11.09.2014 tarihinden itibaren Türk vatandaşları ve doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak sureti ile Türk vatandaşlığını kaybedenlerin Türk vatandaşlığında geçirmiş olduğu sürelerdeki ve hizmet cetvellerinde sigortalılık süresi olarak bildirilen işsizlik ödeneği, intibak parası, sigortadan muaf cüzi çalışma, çocuk yetiştirme süreleri, bakım süreleri, borçlanma yoluyla ödenen primlere ait süreler, isteğe bağlı prim ödeme süreleri ve benzer sürelerin başlangıç tarihleri ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmasının önü açıldı.
6552 sayılı yasanın nasıl uygulanacağına ilişkin 29.09.2014 tarihinde yayınlanan 2014/27 sayılı genelgede işlemlerin nasıl yapılacağı örnekleriyle detaylı bir şekilde belirtilmişti. Ancak benim de dâhil olduğum birçok uzmanın aklına takılan bir konuda açıklama da yok örnek de yok. Nedir bu konu derseniz, vatandaşımız eğer 18 yaşından önce söz konusu bu 18 ülke de adına prim ödenmiş ise ne olacak? İlk İşe giriş tarihi 18 yaşından önceki süre alınıp aylık bağlama şartları buna göre mi hesaplanacak yoksa adına 18 yaşından önce prim ödenmiş olsa bile bu süre dikkate alınmayıp yurt dışı borçlanmasında yapıldığı gibi 18 yaşından sonraki süreler mi dikkate alınacak? Bu durumun Türkiye’deki uygulamasına bakacak olursak, bir kişinin 18 yaşından önce adına uzun vadeli sigorta kollarından prim ödemesi var ise sigorta başlangıcı 18 yaşından önceki tarih alınır ve aylık kazanma şartları buna göre hesaplanır, sadece sigortalılık süresi 18 yaşından itibaren başlar.
Bunu bir örnekle açıklayalım;
Örnek: 01.01.1972 doğumlu Türk vatandaşı Ayşe Hanım 01.05.1987 yılında Almanya’ da işe girmiş ve adına prim ödemesi yapılmış olsun ve 2010 yılında Türkiye’ye kesin dönüş yapana kadar aralıklarla çalışmış olan Ayşe hanım ne zaman ve kaç yaşında Türkiye’den emekli olur?
1. Cevap: Yasanın emrettiği gibi iki ülke arasında ki sosyal güvenlik sözleşmesinde akit ülkenin sigortasına girdiği tarih Türk sigortasına girdiği tarih kabul edilir ibaresi geçtiği için 01.05.1987 yılına tabi olup, 20 yıl sigortalılık süresi, 43 yaşında ve 5150 gün ile 01.01.2015 de emekli olması gerekmektedir.
2. Cevap: Ancak SGK Ayşe hanımın 18 yaşına girdiği 01.01.1990 tarihini sigorta başlangıcı sayarak 20 yıl sigortalılık süresi, 46 yaşında ve 5375 gün ile 01.01.2018 tarihinde emekli olabileceğini söyler ise Ayşe hanım 3 yıl sonra emekli olacak ortalama 1250 TL x 36 =45.000 TL maaştan olacak ve asgariden öder ise 2722-TL daha fazla yurt dışı borçlanması primi ödeyecek.
Eğer Ayşe Hanım 15 yaşında Türkiye’de çalışmış olsaydı 1.cevaptaki gibi emekli olurdu, yani Ayşe hanım 15 yaşında yurt dışında çalıştığı oradan kazandığı dövizleri Türkiye’ye gönderdiği ve ülkesine faydalı olduğu için cezalandırılmayı(!) hak etmiş değil mi?
03.11.2002 tarihinden beri septik bir bakış açısına sahip birisi olarak bu yasanın nasıl çıktığı konusunda biraz açıklama yapmak gerekiyor sanırım. SGK kurumuna karşı bu 18 ülkede ilk işe giriş tarihinin Türkiye’de de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmesi yönünde açılan davaları sürekli kaybeden kurum ilk bakışta vatandaşın lehine gibi görünen öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumunun lehine olan yasanın çıkmasını istemiştir. Çünkü ödenen avukat vekâlet ücretleri ve dava ücretleri artık kurum için boşa ödenen ve kurumun giderlerini arttırmaktan öteye gitmeyen masraflar olmuştur. Keza kurum ödenen maaşlara da aynı gözle bakıyor olmalı ki şu anda aylık 3000 TL'den az ödenen primler maaşları düşürmektedir. Ne dersiniz bu durum için de ayrı bir yasa çıkar mı? Bence hayalperestlikten öteye geçemez, çünkü günümüz Türkiye’sinde yeni adıyla ‘’Yeni Türkiye’’ de öncelik vatandaş menfaatinden daha çok kurumların ve sermaye kesimlerinin menfaati gözetilir olmuştur. Sonuç olarak ise zengini daha zengin fakiri de daha fakir yapma bir yarış haline gelmiştir.