Engelli Emekliliğinde Meydana Gelen Güncel Değişiklikler
3 Ekim 2021
Ülkemizde sigortalıların yasaya dayalı belli şartları taşımaları halinde tabi olunacak herhangi bir yaşı beklemeden emekli olabilmeleri halen mümkün bulunuyor. İşte sağlık rahatsızlıklarının çalışma gücü kaybı yaratmasında kanunun aradığı oranı bulmasıyla imkanlı hale gelen ‘’engelli emekliliği’’ denilen olguda yönetmelikle radikal bir değişikliğe gidiliyor.
Bugünkü yazımızı da Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Malüliyet İşlemleri Yönetmeliğinin etki ve sonuçlarına ayırıyoruz.
Bahse konu değişiklik, 2008 den sonra çalışmaya başlayan SSK’lı ları, Bağkur ve 4/C sigortalılarının engelli statüsünden emekli olacakları kapsayacak biçimde hayat buluyor.
Mevcut Haliyle Bağ-Kur (4/1-b) sigortalıları
Bilindiği üzere,
Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile köy ve mahalle muhtarlarından, SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
- a) Yüzde 50 ilâ yüzde 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 prim ödeme gün sayısı,
- b) Yüzde 40 ilâ yüzde 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 prim ödeme gün sayısı,
şartıyla herhangi bir yaş koşulu aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanabiliyor.
Mevcut Haliyle Ekim 2008’den Sonra Kamu Çalışanı Olanlar
Aynı biçimde,
5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra kamu görevlisi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından faydalanamayan kamu görevlisinin;
en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanabilmektedir.
5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra kamu görevlisi olarak ilk defa çalışmaya başlayanlara, SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
- a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
- b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla herhangi bir yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanması da mümkün bulunuyor.
Değişen Ne?
Malülen emekliliği, engelli hakkıyla emeklilikten ayıran ve zorlaştıran en önemli unsurlardan birisi de muhtelif nedenlerle oluşan çalışma gücü kayıplarını birleştirmeye yarayan Balthazard Formülünü devre dışı bırakmasıydı.
Oysa engelli hakkıyla emekliliğin, gerek çalışma gücü kaybı oranı gerekse de öngördüğü Balthazard formülü yönüyle daha pratik ve avantajlı olduğu izah gerektirmiyordu.
Uygulama tebliğleri ile düzenli olarak yıldan yıla oranların anlamları zaten erozyona uğratılıyordu. Böylelikle erken emeklilik pratikte zorlaştırılıyordu.
Şimdi ise yönetmelikle yapılmak istenenin,engelli statüsünden emekliliğin görünen değil de görünmeyen şartlarına bir kez daha dokunarak ve Balthazard formülünü baypas ederek engelli emekliliğini zorlaştırmak olduğunu söylemekle yetinebiliriz.
Zira bu yönetmelik bir bakıma engelli emekliliğinin tıpkı malulen emeklilikte olduğu gibi birden fazla rahatsızlıkta en ağır sekel bulgunun dikkate alınacağı prensibini benimsiyor ve artık uygulamaya koyuyor.
Halil TEZEL
212-2750019
546-2750018
