EYT’den Kimler Ne Beklemeli?

6 Eylül 2022

Bugünlerde ülkenin gündemini önemli ölçüde belirleyen EYT, aslında 22 senedir her seçim öncesi çalışması yapılan ve rafa kaldırılan bir kördüğüm.

Biz de bu yazıda, ortaya atılan fikir ve formüller ışığında yurttaşların EYT beklentisini nasıl ayarlaması gerektiğini ele alacağız.

İlk Formül

3600 prim gününü dolduran EYT’lilere kısmi aylık bağlanması, yaşlarını doldurduklarında ise tam aylığa dönüştürülmesi, üzerinde durulan formüllerden. Tabi bu şartta dahi kadınlarda 50 erkeklerde ise 55 yaş barajı taşıması uygulanabilirlik açısından tereddütlere sebep oluyor.

Yaşa Takılan – Güne Takılan = EYT

Bu modelde ise kadın çalışanlardan 20 yıllık sigortalılık süresi ve 7200 prim gününü, erkeklerden ise 25 yıllık sigortalılık süresi ve  9000 prim günü şartını dolduranların yaştan kurtarılması formülü.

Bu model sorunu giderir gibi gözükmüyor, aksine sonradan şart getiriliyor havası oluşturması bakımından sakıncalı olabilir. Fakat 3,5 milyonu aşkın EYT topluluğunun yaklaşık üçte birinin normal prim gün şartını zaten tamamlamamış olduğu biliniyor.

5510 ABO Kaybından sonra Maaşta İkinci Tenkisat

Bu formül yeni bir EYT taban maaşı belirleyerek EYT linin durumuna göre yani sigortalı kaç sene yaşa takıldı ise tam aylığa bağlanacağı zamana dek geçen aradaki sürede maaştaki oransal düşüşe razı bırakılıyor. Bu çok sayıda EYT li için dağın fare doğurması anlamına geliyor.

Bu modeldeki kesintinin bu enflasyonist ortamda maaşı iyiden iyiye anlamsızlaştıracağını belirtmekle yetiniyoruz.

22 Sene Sonra U Dönüşü

Bu formül 1999 öncesi koşullara tam dönüş anlamına geliyor. Bu açıdan tamamen 4447 sayılı kanunun geriye yönelik uygulamasının kaldırılması gerekiyor. Nitekim EYT’ lilerin hemen hepsi bunu bekliyor. Ancak bu uygulama 22 yıldır emekli olmuş kişileri de ilgilendirdiğinden aktüeryal dengeyi düşünüldüğünde pek olası durmuyor.

Bu yürürlüğe girdiğinde milyonlarca kişinin yargı yoluna gitmesi öngörülüyor. Bu durumda hem yargı tarafında kazanılacak davalar hem de mevcut EYT’lilere bağlanacak aylıkların mali boyutu hükümeti ciddi bir tercih yapmaya zorluyor.

Uyarı Ve Tavsiyeler

Herkesin sigortalılık durumu birbirinden özeldir. Şablon duyum ve genellemelerin bir çoğunun büyük parasal kayıplara sebep olduğunu maalesef deneyimliyoruz. Yaygınlıkla sorulan sorular veya duyumların ileri sürülen öneriler ve tespitlerimiz karşısında konuşmaya değer olmadığının anlaşıldığını neredeyse her gün görüyoruz. Genellikle sorulmayanlar merak ettiklerinizden daha önemli olabiliyor. Emekliliği planlatmada alınacak doğru bilginin, ancak zamanında ulaşıldığı ölçüde yararlı olacağını unutmamak gerekiyor.

EYT nasıl çıkarsa çıksın çeşitli emeklilik senaryolarında maaşın düzeyi, emeklilik tarihinin daha erken oluşması , en avantajlı olan opsiyonlar, tüm bunlar hep kişisel yani duruma özel oluyor.

EYT içeriğinden kimsenin emin olmadığı bir ihtimalken emeklilik için geçirilen zamanda ödenen primlerin maaşı ne yönde değiştirdiğini denetleyebilmeli, çünkü yaşanagelen bir alışveriş bu , ona göre karar vermeli. Gerçek bir uzman nezaretinde kayıp ve yararları somutlaştırabilmeli.

Herkes için emekliliğin profesyonellerince planlanabilir , ortalama 30 sene sürecek yaşlılık dönemini önceden yönetebileceğiniz bir süreç olduğu akılda tutulmalı.

Halil TEZEL

212-2750019

546-2750018