EMEKLİ AYLIKLARI, MEMUR MAAŞLARI, ASGARİ ÜCRET AYNI ESASLARA GÖRE Mİ ARTIYOR
3 Ocak 2025
Emekli aylıkları 5510 sayılı Kanun madde 55 fıkra 2 ye göre zam döneminden önceki 6 aylık dönemde TÜİK tarafınan belirlenen tüketici fiyatları genel endeksine göre belirlenir. (Ayrıca asgari aylıklarda Ek Madde 19 da değişiklik yapılarak kanun değişikliği belirlenmektedir.)
Memur aylıkları 4688 sayılı Kanun md.28 uyarınca toplu iş sözleşmesi ile belirlenir, toplu iş sözleşmesi ile belirlenen aylık ve taban aylık katsayıları emekli sandığından emekli aylığı alanlara da uygulanır. Toplu iş sözleşmelerinde belirlenen oranlar enflasyon farklarının altında kalırsa enflasyon farkı kadar ayrıca zam almaktadırlar. SSK ve Bağ-Kur’dan farklılaşan bu uygulama nedeni ile emekli memurların 2025 Ocak zammı % 11,54 olarak beklenmekte, SSK ve Bağ-Kur emeklisinde bu dönem daha az zam almış olmaktadırlar.
Asgari Ücret yönetmeliğine göre ise ülkenin sosyal ve ekonomik durumu, ücretliler geçinme indeksleri yoksa geçinme indeksleri, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumu ve geçim şartları (yönetmelik md.7) üzerinden belirlenmektedir.
Genel olarak artışlarda TUİK verileri etkin olsa da memurlar ve emeklilere yılda iki kez zam yapılması, son yıllarda asgari ücretin yıllık belirlenme eğilimi nedeni ile yıl başında belirlenen asgari ücretler memur ve emekli zammından yüksek gürünse de , Temmuz zamları ile memur ve emekliler asgari ücret artışı dengelenmeye çalışılmaktadır.
Asgari ücretin yaşanacak yıla göre belirlendiğini, emekli aylıklarının ise geçmiş 6 aya göre belirlendiğini söylemek zor olmayacaktır. Örneğin 2023 yılı asgari ücret zammı % 50 olmuşken yıllık enflasyon % 44,38’te kalmıştır. Enflasyon verisi nazara alındığında yıllık asgari ücret artışı % 5,62 fazlalık arz etmektedir. O halde bu yıl için belirlenen % 30 luk zam 2025 yılı için olabilecek en yüksek artışlar nazara alınmıştır denilebilecektir.
Ancak geçen yıl emeklilere Ocak ayında % 49,25 ve Temmuz ayında % 24,73 olması Toplamda % 86 lık bir zamma ulaşmalarına neden olmuştur.
Aralık 2023 döneminde 11.401,90 olan asgari ücret Ocak 2024 döneminde 17.002,12, 1 Ocak 2025 döneminde ise TL olan bir 22.104,67 TL ye ulaşmıştır. Dönem artışı 22.104,67/11.401,90= % 94 civarında artmış bulunmaktadır.
Aralık 2023 döneminde 11.401,90 TL olan bir SSK lı emekli aylığı ise 1,4925 Zam ile 17.017,33 TL, Temmuz 2024 döneminde 21.227,00TL ve Ocak 2025 döneminde beklenen zam ise % 15,74 ile 24.568,13TL olmuştur. Temmuz 2025 zamlarının % 10 olması halinde 27.025 TL ye yakın bir emekli aylık tutarı asgari ücretin zamlı netlerinin üzerinde olacaktır.
Asgari ücretliler bakımından zamlarda oransal gerileme Ocak 2026 döneminde emeklilere nazaran kapanacak, daha fazla zam gerçekleşecek olsa da ortaya çıkan tablo asgari ücretlere Temmuz 2025 döneminde % 10 gibi bir zam beklentisini hissettirmektedir.
Fiyat dengelerinin pandemi, yüksek enflasyon dönemleri, göç alan ülke olmamız gibi nedenler ile yukarı yönlü ivmelenmesi, azalan enflasyon, zorunlu sığınmacıların ülkelerine dönme isteği ülkelerinde iyileşen koşullar nedeni ile örneğin 85 milyona yeten gıdanın, konutun örneğin giden sayısını 2 milyon olduğunda gidenler ölçüsünde fazlalık arz edecek olması nedeni ile artan gıda, fazla konut gibi temel gereksinmelerde hızlıca fiyat azalmalarını bekleyebileceğiz. Paranın alım gücünün artmaya başlaması emek sermaye dengesizliğini emek lehine döndürecektir. Kaba bir hesaplama 600.000TL nin aylık faiz getirisinin bir aylık net ücrete karşılık geldiği günler geride kalacaktır. (Enflasyon hariç gerçek değer yaklaşık 4.000.000TL nin reel getirisi bir aylık net ücrete karşılık gelmektedir.)
Para ve malların değerlerinde olabildiğince hızlıca gerileme halinde ücretli, emekli aylıklarını, artışlara esas olacak verileri konuşmak daha yerinde olacaktır. Bu günler gücü yettiği kadar verebilme, daha ölçülü olma günleridir. Dış siyaset sahnesinde yaşananların ekonomik iyileşmeyi hızlandırması karşısında, ücret, emekli aylığı dahi olsa beka sorunundan bağımsız değerlendirilemeyeceğini göstermektedir.
Özetle asgari ücretin zamlarının diğer zamlara göre geçmişten daha az etkilendiğini, geleceğe yönelik bir beklentiye göre zamlandırıldığını söylemek mümkün olacaktır.
