MALÜLLÜK VE YENİ HAKLARINIZ…
16 Ekim 2015
1- Malullük aylığına hak kazanma şartları nelerdir?
Çalışma gücünü veya meslekte kazanma gücünü en az %60 yitirmiş olmak; kamu çalışanları yönünden ise
çalışma gücünü en az %60 oranında yitirmiş veya görevini yapamayacak hale gelmiş olmak,
10 yıllık sigortalılık süresini ve 1800 gün prim gününü doldurmuş olmak. Eğer kişi, başkasının bakımına
muhtaç bir şekilde malul kalmışsa bu kez 10 yıllık sigortalılık süresi aranmaz ve 1800 prim günü yeterli olur.
Çalışma gücü kaybı oranı (malullük) ile özür oranı arasındaki fark nedir?
Çalışma gücü kaybı oranı olan % 60 ile % 60 özür oranı aynı anlama gelmez. Bu oranlar farklı
yönetmeliklerle tespit edilmektedir. Malul sayılan sigortalılarımız veya hak sahipleri her hangi bir işte
çalışamaz. Özürlü vatandaşlarımız ise özür durumlarına uygun işlerde çalışabilir.
Maluliyet tespitinde hangi mevzuat dikkate alınır?
4/a ve 4/b sigortalıları için Maluliyet Tespitinde;
Çalışma Gücü Ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği,
4/c Sigortalıları için Maluliyet Tespitinde,
Çalışma Gücü Ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği,
Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde çalışan askeri ve sivil personel ile askerlik görevi ile yükümlüler için Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği,
İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışan personel için Emniyet Teşkilatı Sağlık Şartları Yönetmeliği,
5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine dair Kanun kapsamında çalışan ve 657 sayılı Devlet Memurları
Kanununa tabi Koruma Güvenlik görevlileri için Özel Güvenlik Hizmetlerine dair Kanunun uygulanmasına
İlişkin Yönetmelikte belirtilen sağlık şartları,
Esas alınır.
Maluliyete esas teşkil edecek sağlık kurulu raporları nasıl ve nerede düzenlenir?
Sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğü tarafından size verilen sevk yazısında belirtilen, Devlet üniversite hastaneleri, Sağlık
Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri ile Askeri hastaneler sağlık kurulu raporu düzenleyebilir.
Maluliyet kararı veren birim neresidir?
Maluliyet kararı, Kurum sağlık kurullarınca verilir. .Sevkiniz sonucu hakkınızda düzenlenen sağlık
kurulu raporları ve diğer belgelerden bağlı bulunduğunuz sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğünce oluşturulan
dosya ilgili Kurum sağlık kuruluna gönderilir. Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü, Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi bünyesinde yer alan Kurum Sağlık Kurullarında yapılan iş kazası ve meslek hastalığı dosyalarına ilişkin değerlendirmelerin İstanbul ve İzmir Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerinde bulunan Kurum Sağlık Kurullarında da yapılacaktır.
Kurum sağlık kurulunda yapılan değerlendirme sonucunda;
Çalışma gücünün en az % 60’ını kaybetmeniz nedeniyle malul sayılacağınıza,
Çalışma gücünün en az % 60’ını kaybetmemeniz nedeniyle malul sayılamayacağınıza,
Malul sayılmakla birlikte ilk işe girdiğiniz tarihte malul sayılmanızı gerektirecek düzeyde hastalık
veya arızanızın bulunması nedeniyle malullük aylığından yararlanamayacağınıza,
Karar verilir.
Gereği halinde, yeniden muayene veya eksik belge temini için de ara karar verilebilir.
Maluliyet kararının sonucu, müracaat ettiğiniz sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğünce tarafınıza bildirilir.
Kurum sağlık kuruluna gönderilen maluliyet dosyası içinde olması gereken belgeler nelerdir?
Maluliyet talep dilekçesi,
İlk işe giriş bildirgesi,
Erkek sigortalılar için askerlik terhis belgesi,
Eğer sigortalı askerlikten muaf tutulmuş ise buna ait askeri hastanece düzenlenmiş ayrıntılı muayene
bulgularını içeren sağlık raporu (askerlik sakat raporu),
İlk işe giriş sağlık raporu veya beyanı,
Sevk sonucu sağlık tesisince usulüne uygun düzenlenmiş sağlık kurulu raporu aslı ve dayanağı tıbbi
belgeler,
Sigortalının mevcut rahatsızlığı ile ilgili daha önce almış olduğu raporlar, tıbbi belge ve epikrizlerin
(çıkış özeti) birer örneği,
Kurumumuzca sigortalıyla ilgili daha önce verilmiş bir maluliyet kararı mevcutsa, bunun bir örneği
ile dayanağı olan rapor ve diğer belgeler,
Başka birinin bakımına muhtaç malul çocuğu olanların erken emeklilik hakkı var mı?
Başka birisinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan kadın sigortalılara erken emeklilik hakkı, 5510 sayılı Kanunla getirilen yeni bir düzenlemedir.
Kadın sigortalılardan, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, 1 Ekim 2008’den sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve
eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir.
Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede malul(ağır engelli) çocuğu olan kadın sigortalılara ilave prim ödeme gün sayısı eklenmesi ve bu sürenin yaştan düşülmesine esas olmak üzere çocukların başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engellilik hali tespitinin, “Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği” yerine Kanunla “malûl” ibaresinin “ağır engelli” şeklinde değiştirilmesi sebebiyle 11.09.2014 tarihi itibariyle “Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde yapılacaktır,
Değişikliğin yürürlüğe girdiği 11/09/2014 tarihinden sonra yapılan talebe istinaden Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliğine göre yapılan değerlendirme sonucu, çocuğunun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul sayılmadığına karar verilen kadın sigortalıların talepte bulunmaları halinde, karara esas raporu içerir dosya, ilgili Kurum sağlık kurulunca bu defa “Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde değerlendirilerek ağır engellilik durumuna ilişkin karar verilecektir.
Bu şekilde yeniden talepte bulunanlardan, ayrıca rapor istenmeyecek, ancak sigortalı tarafından temin edilmiş, Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmeti sunucularınca düzenlenmiş yeni rapor ibraz edilmesi halinde, bu rapor da değerlendirilecektir.
5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrasıyla kadın sigortalılara sağlanan erken emeklilik hakkı01/10/2008 tarihinden sonraki çalışmalar için verilmiştir. 6552 sayılı Kanunun 41 inci maddesi ile Kanun metninde değişiklik yapılmaksızın “malul” ifadesi “ağır engelli” olarak değiştirildiğinden;değerlendirmeye esas sağlık kurulu rapor tarihinden farklı bir tarihe ilişkin (01/10/2008 ile 11/09/2014 tarihleri arası) başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engellilik tespitinin gerekmesi halinde, Kurum sağlık kurullarınca ağır engellilik kriterlerine göre değerlendirme yapılacaktır.
Malul çocuklar
Maluliyet tespiti için talepte bulunan çocuğun mevcut sağlık kurulu raporunun, talep tarihinden önceki bir yıl içerisinde düzenlenmiş olma şartı kaldırılmıştır.
Buna göre, sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerince, sigortalı çocuğunun talep tarihi ile Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmet sunucularınca düzenlenmiş mevcut sağlık kurulu rapor tarihi arasındaki süreye bakılmaksızın, rapor diğer belgelerle birlikte Kurum sağlık kuruluna gönderilecektir.Bu değerlendirme sonucu gerekli görmesi halinde, Kurulca çocuğun yeniden muayenesi istenilebilir.
Kurum sağlık kurulunca “çalışma gücünün en az %60’ını kaybetmediğinden” malul sayılamayacağı kararı verilenler nereye itiraz edebilir?
Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 4 üncü maddesi ile Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliğinin 18 inci maddesi “Kurum sağlık kurullarınca verilen kararlara yapılan itirazlar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunda değerlendirilir” şeklinde değiştirilmiştir.
Daha önce Kurum sağlık kurulu kararlarına, ilgililere tebliğ tarihinden itibaren 6 ay içerisinde yapılan itirazlar değerlendirilmekte iken, bu değişiklikle itirazda süre şartı kaldırılmıştır. İlgililerin itirazda bulunmaları halinde, karar ve itiraz tarihi arasında süre şartı aranmaksızın dosyaları Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna gönderilecektir.
Kurum sağlık kurullarınca, karar verilebilmesi için ek bilgi/belge veya yeniden muayene istenmesine dair kararlar maluliyet tespiti içermediğinden, bu karara yapılan itirazlar Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna gönderilmeyecektir.
Ayrıca , 2015/23 sayılı Kurum Genelgesine istinaden, genelgenin yürürlük tarihi 11/09/2014 olduğundan, bu tarihten sonraki taleplere ilişkin maluliyet değerlendirmelerinde uzuv kaybı olmaması nedeniyle başka birinin sürekli bakımına muhtaç olmadığı kararı verilmiş olan sigortalıların,
sigortalıların başka birinin sürekli bakımına muhtaçlık hallerini düzenleyen 12.maddesinde sayılan uzuv (el,kol,bacak),kayıpları hallerine, “veya yok hükmünde olması” ilavesi eklenerek kayıp olmasa da bu uzuvların tam olarak işlevini yitirmiş olması sebebiyle aynı kapsamda değerlendirilmesi,
Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği eki Hastalık Listesinin “Onkoloji” başlıklı (E) maddesinin yirmi sekizinci fıkrasında yer alan “tüm malign hastalıklar” ibaresinden sonra gelen “teşhis” ibaresi çıkarılmış, yerine “maluliyet talep tarihinden önceki bir yıl içinde tanı almak kaydıyla, talebe istinaden düzenlenmiş sağlık kurulu raporu ” ibaresi,eklenmiştir.
Buna göre, Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğeistinaden;Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği eki Hastalık Listesinin “Onkoloji” başlıklı (E) maddesinin yirmi sekizinci fıkrası “…dışındaki tüm malign hastalıklar maluliyet talep tarihinden önceki bir yıl içinde tanı almak kaydıyla, talebe istinaden düzenlenmiş sağlık kurulu raporu tarihinden itibaren 18 ay süresince malul kabul edilir ve bu süre sonunda hastalık durumuna göre maluliyet yönünden tekrar değerlendirilir.” şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Kanser tanısı konularak tedavi altına alınan sigortalılara, hastalıklarının evresine bakılmaksızın 18 ay süre ile maluliyet hakkı tanınmış olmakla birlikte, yönetmelikte maluliyet başlangıç tarihinin teşhis tarihi olarak yer alması sebebiyle, uygulamada bu hakkın teşhisten sonra müracaatın uzamasına bağlı olarak yeterince kullanılamadığı/kullandırılamadığı, bu durumdaki hastaların maluliyet başlangıç tarihinin “talebe istinaden düzenlenmiş sağlık kurulu raporu tarihi” olarak değiştirilmesi, sağlanmıştır.
Bu maddenin yürürlük tarihi, Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin yürürlük tarihi olduğundan, 18.03.2015 tarihinden sonra ilk defa maluliyet tespit talebinde bulunanlar hakkında bu fıkra hükmüne göre değerlendirme yapılacaktır.
Almanya ile müşterek sigortalılarımızın, sosyal güvenlik sözleşmesi kapsamında maluliyet değerlendirmelerinin yapılacağı Kurum sağlık kurulları
Maluliyet tespit işlemlerinde sürecin kısaltılması ve sigortalı mağduriyetlerinin önlenmesi amacıyla, Almanya ile müşterek sigortalılarımızın sosyal güvenlik sözleşmesi kapsamında maluliyet değerlendirmeleri, artık dosyalarının bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerinin bağlı olduğu Kurum sağlık kurullarında yapılacaktır. Buna göre, tercümesi tamamlanan rapor, tercümesi ve gerekli diğer belgelerle birlikte, ilgili müdürlüklerce,bağlı bulundukları Kurum sağlık kuruluna gönderilecektir.
Yurt dışı çalışmalarınınborçlanılması durumunda maluliyet tespitinde esas alınacak ilk işe giriş tarihi
6552 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin beşinci fıkrasına eklenen“Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların, akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir.” hükmüne istinaden;
29/9/2014 tarih ve 2014/27 sayılı Genelge ile ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerden, sözleşmede özel hüküm bulunan 18 ülkede geçen sigortalılık sürelerini borçlananların, Türkiye’de hiç çalışması yoksa ya da sigortalının akit ülkede çalışmaya başladığı tarih Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önce ise; gelir ve aylıklara hak kazanma şartlarının tespitinde, bu ülkelerdeki ilk işe başlama tarihinin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edileceği,
Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde özel hüküm bulunmayan ülkeler ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde geçen çalışma sürelerini borçlananların ise ilk işe giriş tarihinin, Kanunun 5 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları hükmü gereğince; sigortalının Türkiye’de çalışması yoksa borcun ödendiği en son tarihten, Türkiye’de çalışması varsa ve Türkiye’de çalışmaya başladığı tarihten önceki süreleri borçlanmak istemesi halinde ise Türkiye’ de ilk defa çalışmaya başlanıldığı tarihten, borçlanılan gün sayısıkadar geriye gidilerek belirlenmesine devam edileceği
hususları düzenlenmiştir.
Türkiye-Almanya Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 21 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “bir meslek hastalığına müstenid yardım talebi hususunda, bir akit tarafın Sosyal Sigorta Mercii tarafından, diğer akit ülkesinde yapılan ve mahiyeti itibariyle böyle bir hastalığa neden olan işlerde nazara alınır.” hükmü gereğince; Türkiye ve Almanya’ da aynı mahiyette meslek hastalığı yapıcı çalışmanın bulunması halinde, bu çalışmalar birbirinin devamı sayılmalıdır. Dolayısıyla sosyal güvenlik mevzuatımız gereği meslek hastalığı tespiti yapılırken Almanya’ da geçen meslek hastalığı yapıcı çalışma süreleri de Türkiye’ de geçmiş meslek hastalığı yapıcı çalışma süreleri olarak değerlendirilecektir.
Buna göre, anılan sözleşme gereği Kurum sağlık kurullarınca yapılacak meslek hastalığı tespitlerinde, sigortalıların her iki ülkede aynı türden meslek hastalığı yapıcı çalışmalarının olması halinde, bu işe başladığı ilk tarih ile işten ayrıldığı en son tarih, yükümlülük ve maruziyet sürelerinin tespitlerinde esas alınacaktır. Şayet her iki ülkede geçen çalışmalar aynı türden meslek hastalığı yapıcı çalışma değil ise, anılan sözleşme maddesi uygulanmayacak ve talebi her iki ülke kendi mevzuatlarına göre değerlendirecektir.
Almanya ile müşterek sigortalılarımızın ilk defa meslek hastalığı tespitlerinde, Kurum sağlık kurullarınca meslek hastalığına ilişkin rapor ve dayanakları, mesai listesi, Alman Sigorta Kurumunun kararı ve hizmet belgesi dikkate alınarak, dosya mevzuatımız çerçevesinde değerlendirilecektir. Bu değerlendirmede yükümlülük süresinin aşıldığı ya da maruziyet süresinin yetersizliği tespit edilirse; dosya, konuyla ilgili değerlendirme yapılmak üzere, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna gönderilecektir.
Ancak söz konusu sigortalılardan, Kurumumuzca meslek hastalığına ilişkin meslekte kazanma gücü kaybı oranı tespit edilmiş olanlar hakkında, herhangi bir nedenle düzenlenmiş sağlık kurulu raporu ve dayanaklarının tekrar değerlendirilmesinde, yükümlülük/maruziyet süresi yeniden araştırılmayacaktır.
AygünÖZGÖKÇE
