Köy ve Mahalle Muhtarlarının Sosyal Güvenlik Hakları
15 Aralık 2014
Yerel yönetimler içinde en küçük ve halka en yakın olan, halkın içinden olan birim Muhtarlık birimidir. Halkın içindendir çünkü herhangi bir siyasi parti muhtar adayı gösteremez ve halkın içinden olamayan mahallesinde ya da köyünde tanınmayan, sevilmeyen bir kişide muhtar seçilemez. Yazımızın ana konusu olan Muhtarların Sosyal Güvenlik Hakları konusunda Kanun ne diyor birde ona bakalım.
2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasasının 4 üncü maddesinde; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesi kapsamında sigortalı sayılmayı gerektirecek bir çalışması bulunmayan veya bu kapsamda aylık ve gelir almayan köy ve mahalle muhtarlarının, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılacağı belirtilmiş; 5510 sayılı Kanunun söz konusu 4 üncü maddesindeki düzenleme de bu şekilde yapılmış olup, dolayısıyla köy ve mahalle muhtarları 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılmaktadır.
Herkesin anlayacağı dilden özetleyecek olursak.
– Vergi mükellefiyeti, şirket ortaklığı, tarımsal faaliyet gibi nedenlerle 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olan,
– SSK, Tarım SSK, Bağ-Kur, Tarım Bağ-Kur, Emekli Sandığı kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumundan gelir veya aylık alan yani emekli olan,
– Hizmet akdine istinaden 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı olan kişiler hariç, tüm muhtarlar seçildikleri tarihten itibaren 4/1-b sigortalısı olmak zorundadır.
Seçilen ya da seçimi kaybeden muhtarlar herhangi bir bildirimde bulunmak zorunda değildir, muhtarlar adına bu bildirimleri mülki idare amirleri yaparlar. Sadece 4/1-a’ lı olarak çalışırken muhtar seçilen kişi eğer o işyerinden ayrılırsa ya da muhtarlık görevini yaparken 4/1-a’lı olarak yeni bir işe girerse bunu 10 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi gerekir.
01.10.2008 tarihinden itibaren yürürlükte olan 5510 sayılı yasa ile Kanunda diğer 4/1-b (Bağ-Kur) sigortalılarıyla aynı kapsamda değerlendirilmişler, herhangi bir ayrım yapılmamıştır. Muhtarlar diğer Bağ-Kur’lularda olduğu gibi sigorta primine esas kazanç alt sınırı (brüt asgari ücret) ile sigorta primine esas kazanç üst sınırı (brüt asgari ücretin altı buçuk katı) arasında olmak şartıyla, kendi belirledikleri kazanç üzerinden yüzde 34,5 oranında prim ödeyeceklerdir.
Bu yüzde 34,5 oranındaki primin;
– Yüzde 20’si uzun vadeli sigorta kolları yani malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası için,
– Yüzde 2’si kısa vadeli sigorta kolları yani iş kazası ve meslek hastalıkları – hastalık – analık sigortası için,
– Yüzde 12,5’i genel sağlık sigortası için, ödenmektedir.
Köy muhtarları için 5510 sayılı yasa 2023 yılına kadar devam edecek bir avantaj getirmiştir. Yasanın geçici 16. Maddesinde 2008 yılı için aylık 15 gün üzerinden prim ödeyeceği ve bunun her yıl bir puan artacağı öngörüldüğünden, köy muhtarları 2014 yılı için her ay 21 gün üzerinden prim ödemekte, ancak bu her ay 30 gün üzerinden değerlendirilmekte ve hizmetlerine işlenmektedir. Bunlar 2015 yılında 22 gün üzerinden, 2016 yılında 23 gün üzerinden prim ödeyecekler, bu her yıl bir puan artarak en son 2023 yılında 30 olarak sabitlenecektir.
Bunu bir örnekle açıklayacak olursak, 01.07.2014 ve 31.12.2014 tarihleri arasında bir köy muhtarının ve mahalle muhtarının ödeyeceği asgari prim aşağıda ki şekildedir.
Mahalle Muhtarı :1134/30x %34.5×30=391,23-TL,
Köy Muhtarı :1134/30x %34.5×21=273,86-TL prim ödeyeceklerdir.
Devlet memuru statüsünde olan muhtarların 4/1-b’li olması ve primini kendinin ödüyor olması da ayrı bir traji komikliktir.
Sosyal güvenlik haklarımızı tam olarak alabileceğimiz bir Türkiye için lütfen sorun, araştırın, okuyun ve en önemlisi düşünün.
