5510 sayılı Kanunun 4 -1 (a) Kapsamında Sigortalı Sayılan Mesleki Eğitim Kanununa Ait Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri ve Uygulaması
8 Nisan 2011
5510 sayılı Kanunun 4 -1 (a) Kapsamında Sigortalı Sayılan Mesleki Eğitim Kanununa Ait Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri ve Uygulaması:
5510 Sayılı SS ve GSSK 5.maddesinin (b) bendi 6111 sayılı Kanun ile değişikliğe uğramıştır.
b) (Değişik: 13/2/2011-6111/24 md.) 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bu bentte sayılanlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.
Bunun sonucunda işlemleri yapma adına düzenleme yapılarak 2011/36 sayılı genelge ile açıklama getirilmiştir.
Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalılar:
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen ;
1.)Aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ,
2.)2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar,
5510 sayılı Kanununa göre 4 -1(a)’lı sigortalı sayılmaktadır.
Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulaması:
3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası, diğerleri ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası yönünden sigortalı sayılmaktadır.
Torba yasa ile yapılan düzenleme ile diğerleri diye anılan hastalık sigortası hakkı verilmeyenlere de 01/03/2011 tarihinden itibaren bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacaktır.GSS bulunmuyorsa bunlarında GSS şemsiyesi altına alınmıştır.
Prim Oranı Ne Kadar Belirlenmiştir:
Kanunun 81inci maddesinde yapılan düzenleme ile 01/03/2011 tarihinden itibaren prime esas kazancın %6’sı olarak belirlenmiştir.
a)% 1’i kısa vadeli sigorta kolları,
b)% 5’i genel sağlık sigortası primidir.
Primi Ödemekle Hangi Kurum Yükümlü Tutulmuştur:
a)Milli Eğitim Bakanlığı
b)Öğrencilerin eğitim gördükleri okullar
c)Öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumlarıdır.
Öğrenim Gördükleri Okulların Yapması Gereken İdari İşlemler:
Tescil işlemlerinde dikkat edilmesi gereken hususlar:
– 3308 sayılı Kanuna tabi aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler için “7-Çırak” ,
– Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için “19-Stajyer”,
– 2547 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar için “18-YÖK kısmi istihdam” sigortalılık kodlarının kullanılmasına devam edilecektir.
01/03/2011 tarihinden önce tescil edilenler için ayrıca sigortalı işe giriş bildirgesi düzenlenmeleri istenmeyecektir.
01/03/2011 tarihinden sonra aylık prim ve hizmet belgesiyle yapılacak bildirimlerinde Hangi Belge Türü Kullanılacaktır:
Bakmakla yükümlü olunan ve olmayan olarak ikiye ayrılacaktır.
3308 Bakmakla Yükümlü Olunanlar İçin:
3308 sayılı Kanuna tabi aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilerden bakmakla yükümlü kişi olunan sigortalılar için işverenlerce 7 numaralı (3308 Sayılı Kanunda Belirtilen Aday Çırak, Çırak ve İşletmelerde Mesleki Eğitim Gören Öğrencilerden Bakmakla Yükümlü Olunanlar) belge türü kullanılacaktır.
3308 Bakmakla Yükümlü Olunmayanlar İçin:
Bakmakla yükümlü kişi olmayanlar için 42 numaralı (3308 Sayılı Kanunda Belirtilen Aday Çırak, Çırak ve İşletmelerde Mesleki Eğitim Gören Öğrencilerden Bakmakla Yükümlü Olunmayanlar) belge türü kullanılacaktır.
Meslek Lisesi ve Yüksek Öğrenimler İçin Bakmakla Yükümlü Olunanlar İçin :
Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerden bakmakla yükümlü kişi olunan sigortalılar için işverenlerce 22 numaralı (Meslek Liselerinde Okumakta iken veya Yüksek Öğrenimleri Sırasında Staja Tabi Tutulan Öğrenciler ile 2547 Sayılı Kanun Uyarınca Üniversitelerde Kısmi Zamanlı Çalıştırılan Öğrencilerden Bakmakla Yükümlü Olunanlar) belge türü kullanılacaktır.
Meslek Lisesi ve Yüksek Öğrenimler İçin Bakmakla Yükümlü Olunmayanlar İçin:
Bakmakla yükümlü kişi olmayanlar için 43 numaralı (Meslek Liselerinde Okumakta iken veya Yüksek Öğrenimleri Sırasında Staja Tabi Tutulan Öğrenciler ile 2547 Sayılı Kanun Uyarınca Üniversitelerde Kısmi Zamanlı Çalıştırılan Öğrencilerden Bakmakla Yükümlü Olunmayanlar) belge türü kullanılacaktır.
Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için Zorunlu ifadesinde yapılan değişiklik:
01/03/2011 tarihinden itibaren Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerden okudukları eğitim kurumunda zorunlu staj şartı bulunanlar yanında okul tarafından staj yapması uygun görülen öğrenciler de staja başladıkları tarih itibariyle sigortalı sayılacaklardır.
Burada artık zorunlu staj yapması belirlenenler ile birlikte okul staj komitesince de uygun görülürse bazı öğrenciler okul yaşamları boyunca da staj yapma hakkını elde ettiler.
Örneğin:
4 yıllık lisans eğitimi veren üniversitenin eğitim süresi içinde zorunlu staj şartı bulunmayan bir bölümünde öğrenim gören öğrenci, 16/5/2011 tarihinde bölümüyle ilgili konuda bir kamu kurumu belirleyip işyerinde staj yapabilmek üzere okul staj komitesine müracaat etmiş ve staj yapması uygun görülmüştür. Üniversitece öğrenci için Kuruma verilecek sigortalı işe giriş bildirgesinde sigortalı tescili “19” kodu ile, öğrenci bakmakla yükümlü olunan kişi ise aylık prim ve hizmet belgesinin 22 numaralı belge türü ile bildirim yapılacaktır.
Örneğin:
Zorunlu staj şartı bulunmayan meslek lisesinde okuyan öğrencinin mesleğiyle ilgili pratik yapabilmesi bakımından okul staj komitesince 1/4/2011 tarihi itibariyle özel sektör işyerinde staj yapması uygun görülmüştür. Meslek lisesince öğrenci için Kuruma verilecek sigortalı işe giriş bildirgesinde sigortalı tescili “19” kodu ile öğrenci bakmakla yükümlü kişi değilse aylık prim ve hizmet belgesinin 43 numaralı belge türü ile bildirim yapılacaktır.
Kısacana;
Bakmakla yükümlü olunmayanlar hakkında GSS yönünden uygulamaya gidilmiştir.%5 oranında GSS primi ödenecektir.
Bu konu ile ilgili uygulama da karşılaşılan sorunlar 1.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı yasa ile ortaya çıkmıştır.Ali Tezel başta olmak üzere birçok sosyal güvenlik uzmanları tarafından eleştiriye tabi olmuştur.
6111 sayılı Torba yasa ile anne veya babası üzerinden GSS hak sahipliği olmaz ise artık kendileri için ödenen genel sağlık primi ile GSS sigortalısı olacaklar. SGK tarafından sağlık hizmetlerinden yararlanabileceklerdir.
Milli Eğitim Bakanlığı veya öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yüksek öğrenim sırasında staja tâbi tutulan öğrenciler için prim ödeme yükümlüsü olan öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumu olacaktır.
Belge türleri de bakmakla yükümlü olunanlar ve olunmayanlar şeklinde belirlenmiştir.
6111 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik de stajyer öğrencilerin sigortalı sayılmasında aranan en önemli şart olan “zorunlu staj” şartı kaldırılmıştır. Zorunlu olsun ya da olmasın kamu veya özel işyerlerinde staj yapan öğrenciler de sigortalı sayılacaktır. Sigorta primlerini ise Milli Eğitim Bakanlığı ve tabi oldukları yüksek öğrenim kurumları tarafından ödenecektir.
VEDAT İLKİ
