Sözcü Gazetesi-İşverenler İçin Çalışma Hayatı: İşyerlerinde Çalıştırılacak Özürlü İşçi Sayısının Tespitinin Tüm Yönleri
6 Ocak 2008
İŞYERLERİNDE ÇALIŞTIRILACAK ÖZÜRLÜ İŞÇİ SAYISININ TESPİTİNİN TÜM YÖNLERİ
İstanbul’daki birkaç ilçede beş işyeri bulunan bir şirketin insan kaynakları departmanında çalışıyorum. İşverenlerin özel sektör işyerlerinde %3 oranında, kamu işyerlerinde %4 oranında özürlü işçiyi İş Kanunu gereği mesleki, beden ve ruhsal durumlarına uygun işlerde çalıştırmak zorunda bulunduğunu belirttiğiniz yazınızı okudum. Çalıştırma zorunluluğu kapsamında işyerlerimizde çalıştırmamız gereken özürlü işçi sayısının tespitini doğru yapmamız için nelere dikkat etmemiz gerekiyor? İsmi mahfuz
Sayın Okurum,
Çalıştırılacak engelli (yasal ifadesi özürlü), eski hükümlü ve terör mağduru işçi sayısının tespitinde belirsiz süreli iş sözleşmesine ve belirli süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan tüm işçilerin esas alınması gerekiyor.
Niteliği itibarıyla 30 işgününden fazla devam eden işlerde aynı gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlarda çalışan tüm işçilerin kontenjan hesaplamasına dahil edilmesi gerekiyor.
Oranların hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmıyor, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülüyor.
Kısmi süreli işçilere karşılık kısmi süreli engelli
Engelli, eski hükümlü ve terör mağdurlarının işyerlerinde tam süreli olarak çalıştırılmaları esas olsa da şayet işveren o işyerinde kısmi süreli işçi çalıştırıyorsa, kısmi süreli olarak engelli işçi çalıştırabiliniyor.
Engelli işçiler yer altı ve su altı işlerinde çalıştırılamıyorlar ve işçilerinin bir kısmı yer altı ve su altında çalışan işverenler çalıştıracakları engelli işçi hesabını yaparken oranların hesabına yer altı ve su altı işlerinde çalışanların sayısını katmamaları gerekiyor.
Tüzel kişilik niteliği uygulamayı farklılaştırıyor
Aynı il sınırları içinde aynı gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara ait birden fazla işyerinin bulunması halinde, çalıştırmakla yükümlü olunan engelli, (özel sektör için) işçi sayısı bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre hesaplanması gerekiyor. Ancak, aynı gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara ait olmasına rağmen ayrı ayrı tüzel kişiliği bulunan kuruluşlarda çalışan işçi sayılarının birlikte dikkate alınması gerekmiyor.
Tüzel kişilik aynıysa farklı işyerlerinin kontenjanları birleştirilmeli
Örneğin, İstanbul il sınırları içerisinde bir özel sektör işverenine ait üç işyeri bulunsun. Bu işyerlerinin tüzel kişiliği bulunmasın, sadece ayrı mahallerde kuruldukları için SSK’dan ayrı ayrı işyeri sicil numarasına sahip bulunuyor olsunlar. Bu işyerlerinden A işyerinde 40, B işyerinde 55 ve C işyerinde 63 işçi çalışmakta olsun. C işyerindeki 13 işçi ise yer altı çalışanı olsun. Bu işyerlerinde çalıştırılacak engelli işçi sayısı aynı işverene ait aynı ildeki işyerleri olduğu için toplanarak hesaplanacaktır. Üç işyerinde toplam 158 işçi bulunsa da 13 yer altı çalışanının bu sayıdan düşülmesi gerektiğinden engelli kontenjanına esas sayı 145 olacaktır. Engelli kontenjanı 145 x %3 = 4,35 olduğundan engelli 4 işçi çalıştırılması gerekmektedir.
Tüzel kişilik ayrıysa kontenjanlar da ayrı
Aynı işverenin aynı il sınırları içinde farklı tüzel kişiliği haiz A A.Ş. ile B A.Ş. adlı şirketlerde çalışan 30 ve 40 işçi çalışıyor olsun. Bu işyerlerinde ise kontenjan hesabının birbirinden bağımsız yapılması gerekmekte olup, ayrı ayrı 50 işçinin altında işçi çalıştıran bu işyerleri için engelli işçi çalıştırma zorunluluğu bulunmuyor.
