Sözcü Gazetesi: Yeni Sosyal Güvenlik Yasası Ne Getiriyor? – 8 – (Fiili Hizmet Zammı Baştan Aşağıya Değişiyor – Genel Sağlık Sigortası – İşverenleri Özürlü-Eski Hükümlü İstihdamı Konusundaki Teşvik (1)
5 Nisan 2008
ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ
Yeni Sosyal Güvenlik Yasası Ne Getiriyor? – 8 –
FİİLÎ HİZMET ZAMMI BAŞTAN AŞAĞIYA DEĞİŞİYOR
Fiilî hizmet süreleri zammı baştan aşağıya değişiyor. Hazırlanan yeni Kanun Taslağına göre, basın müşavirleri, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın şef ve üyeleri, Devlet Tiyatrosu sanatçıları, hava uçuş personeli, infaz koruma memurları, posta dağıtıcıları, tren makinistleri, Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Karantina Teşkilatı ile Veteriner Teşkilatında hayvan hastalıklarıyla mücadele işlerinde vazife gören memur ve hizmetlilerin, TRT haber hizmetinde çalışanların faydalandığı “yıpranma payı” vasfındaki “Fiilî hizmet süresi zammı” kaldırılıyor.
Yine bugünün SSK sigortalılarından basın ve gazetecilik işyerlerinde İş ve Basın İş Yasasına göre çalışanlar, denizde çalışan gemi adamı, gemi ateşçileri, lokomotifçilerin de ilave sigortalılık süreleri kaldırılıyor, yerine fiilî hizmet zammı hakkı tanınmıyor.
Fiilî hizmet zammında daha önce yararlanan hiç bir kesimin yeni dönemde bu bakımdan kayba uğramaması yönündeki Emek Platformu talepleri henüz kabul görmüş değil.
Buna karşın yeni tasarıda realize edilen cetvele göre Fiilî hizmet zammı alması öngörülenler arasında daha çok ağır kimyasal işler yapan atölyelerde çalışanlara (kurşun, cam, cıva, kok, alüminyum, demir-çelik, asit, yer altı, döküm fabrika ve atölyeleri gibi işyerleri) polis ve askerler ile yangın söndürme işlerinde bilfiil çalışan itfaiyecilere de Fiilî hizmet zammı getiriliyor. Yılda 90 gün olan Fiilî hizmet zammı 60 güne düşürülüyor. Yeraltı, kurşun, cıva gibi işyerlerinde bu miktar yılda 90 gün ve yeraltında çalışanlar için 180 gün olarak öngörülürken, asker ve polisler için yılda 90 gün rakamı korunuyor.
TSK, emniyet ve MİT mensupları ile dalgıçlar, radyoaktif maddelerle yapılan işlerde çalışanlar, asit üretimi yapılan yerlerde, demir ve çelik fabrikalarında ve kurşun izabe fırınlarında çalışanlara bir yılda 90 gün fiili hizmet zammı verilecek. Kurşun ve arsenik işleri, cam fabrikaları, çimento fabrikaları, kok fabrikaları ve termik santralleri, alüminyum fabrikaları, döküm fabrikaları ile itfaiye ve yangın söndürme işlerinde çalışanlar ise 60 günlük fiili hizmet zammından yararlanacak.
Fiilî hizmet süresi zammı, bu zammı gerektiren işlerde en az 3600 gün fiilen çalışmış olmak kaydıyla; asker ve polisler için sekiz, diğerleri için beş yılı geçmemek üzere prim ödeme gün sayısına ilave şeklinde yapılacak. Emeklilik yaş hadlerinde de üç yılı geçmemek üzere yarısı indirilecek. Maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışanlar için beş yıllık sınır uygulanmayacak.
Yer altında çalışanlarda ise bu süre, 5 yıl (bin 800 gün) olacak. Yer altında çalışanlar hariç, fiili hizmet zammı almaya hak kazananların süreleri, 3 yılı geçmemek üzere emeklilik yaş hadlerinden indirilecek. Daha önce bu düzenleme, 5 yıl olarak uygulanıyordu.
Bazı memurların itibari hizmet süresi devam edecek
Subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlara, seferberlik ve savaş hallerinde her 1 yıla 1 yıl itibari hizmet süresi zammı verilecek. Birleşmiş Milletler Barış Gücünde görev alan polisler de bu haktan yararlanacak.
SSK’lılar İçin İtibari Hizmet Gidiyor Fiilî Hizmet Zammı Geliyor
Şu anki uygulamada SSK sigortalılarına Fiilî hizmet zammı yerine ilave sigortalılık süresi uygulanıyordu. Bir başka deyişle söz konusu zam miktarı gün sayısına ilave edilmiyordu. Bu miktar erkeklerde 25 yıllık, kadınlarda 20 yıllık sigortalılık süresinden indiriliyor, ayrıca yaştan da indirim yapılıyordu.
Yeni Kanundan önceki Emekli Sandığı Fiilî hizmet zammı süreleri ile SSK kapsamında geçen ilave sigortalılık süreleri yeni Kanundaki Fiilî hizmet zammı hakkından yararlanmak için şart olan asgarî 3 bin 600 güne sayılacak.
Sosyal Sigortalar Kanununun Ek 5 inci maddesinde sayılan ilave sigortalılık süresi kapsamında yer alıp 5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılmayan (Fiilî Hizmet Zammı öngören) işlerde 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin bu maddenin birinci fıkrası kapsamında değerlendirilmesinde 3 bin 600 gün prim ödeme şartı aranmayacak. Yani örneğin 3 bin 600 günden az olduğu için ilave sigortalılık süresinden yararlanmayan basın çalışanları yeni Kanunla bu sürelerin ilave sigortalılık süresinden yararlanabilecek.
Çalışmanın fiilî hizmet süresi zammı kapsamında değerlendirilebilmesi için sigortalının kapsamdaki işyerleri ve işlerde fiilen çalışması ve tablonun asker ve polisler hariç yaptıkları işlerin risklerine maruz kalıyor olması şart olacak. Fiilî hizmet zammından yaralanabilmek için maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışan sigortalıların en az 1800 gün, diğer sıralarda yer alan sigortalıların ise en az 3 bin 600 gün belirtilen işyeri ve işlerde fiilen çalışmış olmaları aranacak.
GSS’de katılım payı alınacak
Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi, ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçleri, ayakta tedavide sağlanan ilaçlar için katılım payı ödenecek. Katılım payı alınmaması konusunda Emek Platformunun talepleri henüz kabul görmedi.
Dünya, Olimpiyat ve Avrupa şampiyonları da GSS’li olacak
SSK ve Bağ-Kur’luların yanı sıra, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra devlet memuru olanlar; aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı, asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar, dünya, olimpiyat ve Avrupa şampiyonluğu kazanmış sporcular ile bunların aileleri de genel sağlık sigortalısı olacak.
Diş protezlerindeki %50 rezaletinde uzlaşma sağlandı
Yasanın iptalden önceki halinde enteresan bir çifte standart vardı. Yasa “ağız ve diş hastalıkları ile ilgili acil sağlık hizmetleri, 18 yaşını doldurmamış kişilerin ortodontik diş tedavilerinin 72 inci maddeye göre belirlenen tutarı ile 18 yaşını doldurmamış veya 45 yaşından gün almış kişilerin diş protezlerinin 72 nci maddeye göre belirlenen tutarının % 50’sini” sigortalıya yüklüyordu. Yasa Anayasa Mahkemesinde görüşülürken çifte standart çatallaştı. Anayasa Mahkemesi memurlara bu standardın uygulanamayacağına karar verdi. SGK da yeni düzenlemede 18 yaşından küçüklerin ortodontik tedavileriyle 44 yaşından büyük kişilerin bu tuhaf standardın diş protez bedellerinin %50’sini bu defa sadece Bağ-Kur ve SSK sigortalılarına uygulamaya devam etmeyi düşündü. Emek Platformu ile Hükümet arasındaki uzlaşı sonucu SSK ve Bağ-Kut’lulardan da bu %50 oranındaki katılım payının alınmamasına, bunun yerine emekliler için %10, çalışanlar için %20 bedelinin alınmasına karar verildi.
Sağlıktan yararlanma staj süresi düşürülüyor
Halen SSK sigortalılarının kendileri için 90 gün bakmakla yükümlü oldukları aile bireyleri için 120 gün, ilk defa Bağ-Kur sigortalısı olanlar için 240 gün olarak uygulanan staj süresi 30 güne düşürülüyor. Sigortalılar 30 gün prim ödemelerinden sonra sağlık yardımlarından yararlanma hakkına kavuşacaklar.
SSK’lının sağlık yardımı fesihten itibaren üç ay sürecek
İşten ayrılan SSK’lı son bir yıl içinde 90 gün prim ödemişse, eş ve çocuklarıyla beraber iş akdinin feshinden itibaren üç ay boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek.
Kamu kurumları sağlıkla uğraşmayacak
Artık kamu kurumları sağlık tedavi harcaması yükünden kurtulacaklar, bu bakımdan tüm memurlar işçiler gibi Genel Sağlık Sigortası’na tabi tutulacak ve Sosyal Güvenlik Merkezlerinden sağlık tedavi işlemlerini yürütecekler.
18 yaşından küçükler GSS kapsamında
18 yaşından küçükler ana-babaları sigortalı olsun veya olmasın GSS kapsamında sağlık yardımlarından yararlanabilecekler. Bağ-Kur sigortalıları ve yeşil kartlılar da tıbbi ihtiyaç halindeki sevklerde yol ve refakatçi giderlerini karşılayabilecek.
Aylık geliri 202 YTL’den az olanların GSS primlerini devlet karşılayacak
Buna karşın aylık gelir ister kira geliri olsun, ister menkul – gayrimenkul geliri, ister ücret geliri; ne geliri olursa olsun gelirlerinin toplamı aylık 202 YTL’den fazlaysa GSS primlerini kendileri ödeyecekler.
Yeşil karta iki yıl daha devam
Yeşil kartlılar Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle 2 yıl süreyle sağlık hizmetlerinden faydalanacaklar. 2 yılın sonunda ise primleri devlet tarafından ödenmek suretiyle genel sağlık sigortasından yararlanmaya devam edecekler.
-BİTTİ-
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
İşverenlerin Özürlü-Eski Hükümlü İstihdamı Konusundaki Teşviki (1)
Bilindiği gibi halen İş Kanununa tabi işyerlerinde, toplam bu kapsamda zorunlu çalıştırma oranı %6 olup; kamu işyerleri için %4 oranında özürlü, %2 oranında eski hükümlü; özel sektör işyerleri için ise %3 oranında özürlü, %1 oranında eski hükümlü %2 oranında ise terör mağduru çalıştırma zorunluluğu bulunuyor.
Yasa koyucu teşvik amacıyla İş Kanununa koymuş olduğu 3 uncu maddeyle; “Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranların üstünde özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru çalıştıran işverenlerin kontenjan fazlası işçiler için özürlü ve eski hükümlü çalıştırmakla yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran veya çalışma gücünü % 80’den fazla kaybetmiş özürlüyü çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre ödemeleri gereken işveren sigorta prim hisselerinin % 50’sini kendisi, % 50’sini Hazinenin ödeyeceğini” düzenliyor.
Bahse konu zorunlu istihdamın işverenlere üç yönlü faydası bulunuyor;
Kontenjan fazlası özürlü-eski hükümlü çalıştıranların kârı
Bu kanunla kontenjan fazlası çalıştırılan özürlü-eski hükümlü ve terör mağduru işçilerle ilgili teşvikten yararlanmak isteyen işverenler bu kapsamda çalıştırdıkları özürlü-eski hükümlü ve terör mağdurlarının adları, soyadları ve sayıları ile bunlardan kontenjan fazlası olan işçilerin ad, soyad ve sayılarını gösterir bir belgeyi en geç dört ayda bir Türkiye İş Kurumu İl veya Şube Müdürlüklerinden almaları ve bu belge aslını ilgili Sigorta veya Sigorta İl Müdürlüklerine vermeleri gerekiyor
%80’den fazla oranda özürlü çalıştıran işverenlerin kârı
50 veya yukarı sayıda işçi çalıştıran birinci maddede belirtilen kapsama giren işyerleri tarafından kontenjanları dahilinde çalıştırılan ve çalışma gücünü % 80’den fazla oranda kaybetmiş olan özürlü işçiler için bu işçiyi çalıştıran işverenler 4857 sayılı Kanunla getirilen teşvikten yararlanabilmeleri için bu şekilde çalıştırılan ve çalışma gücünü % 80’den fazla kaybetmiş olan özürlülerin adları, soyadları ve sayılarını gösterir bir belgeyi en geç dört ayda bir Türkiye İş Kurumu İl veya Şube Müdürlüklerinden alabiliyor ve bu belge aslını ilgili Sigorta veya Sigorta İl Müdürlüklerine vererek söz konusu imkandan yararlanabiliyorlar.
Yani kontenjana bakılmaksızın işçinin özür derecesinin %80’in üzerinde olması %50 oranındaki İşveren SSK primi teşvikinden yararlanması için yeterli.
Bu konuya yarın devam edeceğiz.
