Yeni Kıdem Tazminatı Yasası Çıkarsa Eski Kıdem Tazminatı Haklarına Ne Olacak?

12 Temmuz 2012

Yeni Kıdem Tazminatı Yasası Çıkarsa Eski Kıdem Tazminatı Haklarına Ne Olacak?

Kıdem tazminatı fonuna ilişkin yasa taslağı ara ara gündeme gelir. Bu günlerde de bunlardan birini yaşıyoruz. Zira ortada yine bir taslak var ve 11 milyon çalışan da her gündeme gelişinde olduğu gibi hop oturup hop kalkıyor. Yasanın bu haliyle yürürlüğe girmesiyle yasanın yürürlük tarihinden sonraki süreç için zarar eden de olacak kârlı çıkan da olacak.

Esas itibariyle bu taslak da genel hatlarıyla çalışanlar için bir hak kaybı içermekte. Zira yasadan sonra birim zaman dilimi başına alınacak tazminatın oranı yarının bile altına düşecek. Yılda 1 ay hesabıyla ödenen kıdem tazminatının yerine ayda yüzde 4’ten yılda 0,48 ay hesabıyla ödenecek kıdem tazminatında bir de havuzda biriken nemadan kesilecek stopaj da düşünüldüğünde kayıp yarıdan da fazla oluyor.

İşverene kıdem tazminatı konusunda bir destek de işsizlik sigortasından. Zira işverene yüzde 4 kıdem tazminatı fon primi yükümlülüğü getirilirken bu primin yüzde 1,5 kadarını işsizlik sigortası işveren payının bu kadar azaltılmasıyla finanse etmiş olacak.

Yüksek ücretli çalışanların kıdem tazminatı kâbusu olan kıdem tazminatı tavanı da kaldırılmış değil, halen 3033,98 TL olarak uygulanan rakamın TÜFE artışıyla uygulanmaya devam edilmesi öngörülüyor. Açıklanan TÜFE’nin hiçbir zaman memur maaş zammının üstüne çıkmayacağı da göz önüne alındığında burada da bir kayıp söz konusu.

Madalyonun diğer yüzü ise Devlet mekanizmasını işletenlerin bugüne kadar çözüm bulamadığı taşeronlaşma, kaç-göç işverenler nedeniyle tazminatını alamayan kitlenin ise artık sorunsuz olarak tazminata kavuşacak olmaları. Çalışmalarına rağmen bugüne kadar tazminat alamamalarının sorumlusu kendileri olmamalarına karşın, sulandırılarak azaltılmış bu tazminat tablosu bile onları sevindirecek.

İşveren işçi bağı zayıflayacak, zira beğenmediği işçiyi işten çıkaran işveren o an tazminat ödemek zorunda kalmayacağı gibi daha fazla kazanacağı iş teklifi alan işçi istifa etse bile tazminat kaybına uğramayacak. Keza KPSS’yi kazanarak devlette iş bulan işçi de, eşi başka şehre tayin olduğu için işten ayrılmak zorunda kalan da, doğum yapıp birkaç yıl çocuğuna bakmak isteyen işçi de tazminatını yakmış olmayacak. Yakmış olmayacak ama zaten tazminat da şimdikine nazaran kuşa dönecek.

Tazminat hakkının muhatabı kurumsallaşmış işyerleri ile kamu kuruluşları olan işçiler için kayıp muhakkak. Ama bu kayıp geçmişi değil kanunun yasalaşmasından sonraki süreyi ilgilendiriyor.

Hem gazetecilerin hem gemi adamlarının hem de 4857 sayılı İş Kanununa tabi çalışanların tazminatlarını yeniden düzenleyen taslak yürürlük tarihinden önce iş sözleşmesi ile çalışanların kıdem tazminatlarına ilişkin hususlarda mülga 1475 sayılı İş Kanunun 14’üncü maddesi, 854 sayılı Kanunun 20’nci maddesi veya 5953 sayılı Kanunun 6’ncı maddesi hükümlerinin geçerli olduğunu vurgulayarak geçmişe ilişkin bir hak kaybını hedeflemiyor. Yani taslak giderek yasalaşsa bile yasalaştığı tarihten önceki hak edilmiş kıdem tazminatları yine eski yöntemlerle alınmaya devam edilebilecek.

Bu bakımdan “Kıdem tazminatı yasası çıkıyormuş, tazminat hakkım elinden alınacaksa hemen emekli olayım da tazminatım yanmasın” düşüncesine, yani paniğe kapılmaya gerek bulunmuyor.

Vakıa eski kıdem tazminatı haklarını fona devretmek işçi ve işverenin anlaşmasıyla mümkün olabilecek, ancak bu yöntem ikisinin de yararına olmayacağından tercih edilmesi beklenmiyor.

Son tahlilde bu tasarıyı kamuoyuna “Ev alan işçiye kıdem tazminatının yarısı verilecek” şeklinde yansıtmanın saflık değilse eğer, millete saygısızlık, dahası alay etmek olarak algılandığını da belirtmeliyim.

Soru: 2003 yılında master/doktora yapmak üzere Amerika’ya geldim. 2003-2011 yılları arasında araştırma görevlisi, 2011-212 yıllarında araştırmacı olarak çalıştım. Şu anda Türkiye’ye kesin dönüş düşünüyorum. Bu sürelerimi saydırma imkânım var mıdır ve ne yapmam gerekir? E.Y.

Cevap: ABD’deki bu sürelerinizi yurtdışı borçlanması suretiyle Türkiye’de çalışılmış gibi değerlendirilmesini sağlayabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken başvuruda bulunmak ve sonucunda çıkacak bedeli 3 ay içinde ödemenizdir. İstediğiniz emekli aylığı miktarına göre borçlanmanızı yüksek veya düşük miktardan (Günlüğünü 10,03 TL ila 65,20 TL arasında seçeceğiniz bir rakamdan) ödeyebilirsiniz. Benim önerim emekli aylığı hesaplamasını bilen bir uzmandan yardım almanızdır.