Uygulamada İşsizlik Ödeneği
7 Haziran 2019
Günlük hayatımızda işsizlik maaşı olarak da bildiğimiz, işsizlik ödeneği, işini kaybeden işçilere, işsiz kalmaları nedeniyle uğradıkları gelir kaybını, kısmen de olsa karşılamak ve böylece yaşamlarını sürdürmelerine olanak sağlamak amacıyla, belirli bir süre ve ölçüde yapılageliyor.
İşsizlik ödeneği ne yazık ki her işsiz kalanın faydalanabileceği bir hak da değil. Kişinin işsiz kalmasının yanısıra belli şartları taşıması ve prosedürleri izlemesi halinde bu ödenekten yoksun kalmaması mümkün olabiliyor. Esasen işsizlik sigortası zorunlu bir sigorta kolu olup bu kapsama giren tüm sigortalılar, işverenler ve Devlet bunu işsizlik sigortası primi adı altında ödüyor. İşsizlik sigortası primi, sigortalının prime esas aylık brüt kazançlarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 devlet payı olarak alınıyor.
Nasıl Hak Ediliyor?
İşsizlik sigortasından yararlanmak için öncelikle çalışanın kendi istek ve kusuru dışında işten çıkarılması gerekiyor. İş akdi feshedilen işçinin sözleşmesi feshedilmeden önceki son 120 gün primi ödenmiş olması şart olup; en az
a) 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
b) 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
c)1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,
süresince işsizlik ödeneği veriliyor. Bu arada işsizlik parasından yararlanmak için işten ayrılmadan önceki son 120 gün kesintisiz prim ödenmiş olmasıyla birlikte bahsettiğimiz diğer koşulların bir arada gerçekleşmesi gerektiğini önemle hatırlatmak istiyoruz.
Ayrıca İşsizlik ödeneği herhangi bir kesintiye tabi olmayıp, yalnızca damga vergisine tabi tutuluyor.
İşsizlik ödeneği, başkasına devir ve temlik edilemediği gibi sigortalının kusurundan kaynaklandığı belirlenen fazla ödemeler de yasal faizi ile birlikte geri alınıyor. Ölen sigortalı işsizlere ait fazla ödemeler geri tahsil edilemiyor.
Ödenek Ne Kadar?
4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre işsizlik ödeneği tutarı, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkı oluyor. Bununla birlikte bir üst sınır da var ve brüt asgari ücretin yüzde 80’ini aşamıyor. Yani şu an uygulanmakta olan işsizlik ödeneği damga vergisi kesintisinden sonra aylık net 1015,59 TL ile 2031,19 TL arasında değişiyor.
İşsizlik ödeneği ödemesi ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılıyor. Sigortalı PTT’den nüfus cüzdanıyla ödeneğini alabiliyor. Sigortalının hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurması önem taşıyor.
İşyerinin devri ya da kapanması gibi durumlar işsizlik ödeneğini almaya engel olmuyor. İşsizlik ödeneği alan sigortalı aldığı sürede genel sağlık sigorta primleri de ödendiğinden kendisi ve bakmakla yükümlü oldukları da dahil olmak üzere sağlık hizmetlerinden prim ödemeksizin yararlanıyorlar.
Ödenek Alırken Bunlara Dikkat Edin
İşsizlik parası alırken gelir getirici bir işte çalışmaya başlayanlar ise işe başladığı tarihten itibaren 15 gün içinde bulundukları yerdeki İŞKUR’a işe başladıklarını bildirmeleri gerekiyor.
İŞKUR işsize iş teklif etmiş ve teklif reddedilmişse, işsiz yeni bir işe girmiş, yurt dışında yaşamaya başlamış veya SGK’dan yaşlılık aylığı aldığı İŞKUR tarafından tespit edilmişse işsizlik ödeneği kesiliyor.
İşsizlik ödeneklerinin ödenmesi; muvazzaf askerlik dışında herhangi bir nedenle silah altına alınan sürede, hastalık ve analık nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği alınan süre boyunca durduruluyor.
