AKŞAM Gazetesi’nin değerli okurlarından, tarafıma binlerce Bağ-Kur emeklisinden mektup, faks ve e-posta gelmekte ve genel olarak emekli aylıklarının SSK’lılara, memurlara göre düşük olduğundan yakınmaktadırlar. Bu nedenle genel olarak bugün sizlere Bağ-Kur emekli aylıklarının neden düşük kaldığını ve gittikçe de düşeceğini açıklamak istiyorum. 1-2000 yılında hesaplama değişti 08.09.1999 günü Resmi Gazete’de yayımlanan 4447 sayılı Kanun’a kadar Bağ-Kur emekli aylıkları ve emekli aylıklarını belirleyen basamaklara esas gelir tabloları memur maaş katsayısı kadar artırılıyordu. Yani memurlara ne kadar zam yapılırsa o kadar da Bağ-Kur emeklilerine aynı oranda zam yapıldığı gibi emekli aylıklarını belirleyen 24 Basamaklı Gelir Tablosu da aynı oranda artırılıyordu. Bu arada 31.12.1999 gününe kadar geçen zamanda Bağ-Kur’lular bulundukları en son basamaklarının gelir tutarının (en az bir yıl bu basamakta prim ödemek şartıyla) yüzde 70’i oranında emekli aylığı alıyorlardı. Mesela en sonra 22’nci basamakta ise 25 tam yıl prim ödemişse 22’nci basamağın gelir tutarının yüzde 70’i oranında emekli aylığı veriliyordu. Yüzde 70 oranı 25 tam yıldan eksik her yıl için yüzde 1 eksiltiliyor fazla olan her yıl için de yine yüzde 1 artırılıyordu. Sistemi 2000 yılında değiştirdiler ve en son basamaktan değil basamakların ortalamasına göre aylık bağlanması haline getirdiler. Yani 22’nci basamaktan 2007 yılında emekli olan birisi için 2000 yılı ve sonrası yılların basamaklarının ağırlıklı ortalamasına göre emekli aylığı hesaplanacaktı yani 22’nci basamaktan değil daha düşük bir basamaktan emekli edilmesi sistemi getirildi. 2- Tablolar gereği kadar artırılmıyor Bağ-Kur emeklilerine, memurlara ne kadar zam yapılırsa o kadar da zam yapıldığı gibi emekli aylıklarını belirleyen 24 Basamaklı Gelir Tablosu da aynı oranda artırılıyordu. Ancak, yine 2000 yılında 4447 sayılı Kanun ile Bağ-Kur basamaklarının artışı memur aylık katsayısından ayrı tutuldu. Önce 24 Basamaklı Gelir Tablosu’nun artışı için, “Tabloda yer alan gelir basamakları, her yıl nisan ayında ilk olarak bir önceki yılın aralık ayı ile ondan önceki yılın aralık ayına göre Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tüketici fiyatları indeksindeki değişim oranı kadar, ikinci olarak bir önceki yılın gayrisafi yurt içi hasıla sabit fiyatlarla gelişme hızları kadar artırılarak belirlenir” dediler ama uymadılar. Mesela 2000 yılı için yüzde 68,5 oranında artırılması gereken gelir tutarları sadece yüzde 25 artırıldı. Ertesi yıl yaklaşık yüzde 60 oranında artırılması lazımdı yine artışı yüzde 25 oranında tuttular. 2003 yılında da gereken oranda artırmadılar. Üstelik bunu kanuna aykırı bir şekilde Bakanlar Kurulu kararıyla yaptılar. Daha sonra geçmiş 3 yılda yapılan az artışın kanuni dayanağını çıkardılar ve yukarıda uymadıkları artış uygulamasını, 22/01/2004 kabul tarihli, 28/01/2004 tarih ve 25360 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5073 sayılı Kanun’un 14. maddesi ile değiştirdiler; “Tabloda yer alan gelir basamakları her yıl 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere, önce yıllık programda öngörülen yıl sonu tüketici fiyat indeksi tahmini artış oranı kadar artırılarak bulunan tutara, gayrisafi yurtiçi hasıla sabit fiyatlarla gelişme hızı tahmini artış oranı uygulanmak suretiyle belirlenir. Ancak yılı içinde tüketici fiyat indeksi artış oranının yıl sonu için öngörülenden yüksek gerçekleşmesi halinde öngörülen oranın aşıldığı ayı takip eden aybaşından geçerli olmak üzere gelir basamakları Bakanlar Kurulu’nca yeniden belirlenir.” 3- Eskilerle yenilerin arası açılıyor Normal şartlarda aynı prim ödeme süresi ve aynı basamaktan emekli olanların aynı emekli aylığı alması beklenir değil mi? Beklenir ama bu 2000 yılı ve sonrası için mümkün değil. Çünkü emekli olanların emekli aylıkları her yıl en az enflasyon (TÜFE) oranı kadar artırılıyor ama 24 basamaklı gelir tutarları daha az artırıldığı için eski emekliler yenilerine göre daha az emekli aylığı almaktadırlar. Mesela, 12’nci basamaktan 25 yıl ile 2000 yılı öncesinde 31.12.1999 günü emekli olan birisinin emekli aylığı o gün 70.000.000 TL idi. Bu aylık o günden beri her yıl TÜFE kadar kat artırılarak bu rakam şu an sosyal destek ödemesi ve sosyal yardım zammı dahil 590 YTL kadar iken şu an 12’nci basamaktan 25 tam yıl ile emekli olan birisi 450 YTL kadar hesaplanmaktadır. 4- Gittikçe de düşecek Öte yandan eski Bağ-Kur emeklileri ile aynı şartlarla emekli olan yenilerinin arası yeniler aleyhine açılıyor ama bu arada eski Bağ-Kur emeklilerine de sadece yıllık TÜFE kadar zam yapılmakta, ülkenin gelişme hızından pay verilmemektedir. Bu da tüm Bağ-Kur emeklilerinin aylıklarının daha da azalmasına yol açmaktadır. Emekli aylıklarına esas 24 Basamaklı Gelir Tablosu’nun hem TÜFE hem de Gelişme Hızı kadar artırılması emekli olacak olanların aylıklarını düşürmektedir ama mevcut emeklilere de sadece TÜFE değil Gelişme Hızı kadar da artış yapılmalıdır. Yapılmaz ise Bağ-Kur emekli aylıkları memur emeklilerine göre gittikçe daha az emekli aylığı alacaklar. Kendi aralarında da önce emekli olan ile sonradan emekli olanlar arasındaki fark da yıllar geçtikten katlanarak artacaktır. Doktorun emekli aylığı ve ikramiyesi 20.08.1989 günü TEKİRDAĞ SSK Hastanesi’nde sözleşmeli Uzman Doktor olarak göreve başladım. 20.10.1997 tarihinde kadrolu olarak aynı hastaneye atandım ve halen çalışmaya devam ediyorum. Sigortalı geçen yıllarım Emekli andığına aktarıldı. Toplam çalışma yılım 18 yıl 4 aydır. Derece ve kademem 1’in 4’ü ve ek göstergem 3600’dür. 26.01.2009 günü 65 yaşını doldurmuş olacağım. Yasa gereği bu tarihten sonra yaş haddinden emekliye ayrılmam söz konusu. Ancak tam emeklilik için gerekli olan 20 yılı dolduramıyorum yedi ayım eksik kalıyor. Buna göre, 26.01.2009 tarihinde 19 yıl 5 ay üzerinden emekli olursam maddi veya başka kayıplarım ne olur? 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunun 25.06.2003 tarih ve 4905 sayılı Kanunla Ek 72.maddesine göre AYLIKSIZ İZİN hakkımı kullanarak yetmeyen 7 ay için defaten ödeme yaparsam kazancım ne olur? Aylıksız izin hakkımı ne zaman ve nasıl kullanabilirim? Haziran 2008’de yürürlüğe girecek olan yeni Sosyal Güvenlik Yasası beni nasıl etkiler? Uzman Dr. Sadife SOLAK
Hanımefendi, sorularınıza sondan başlayalım bana göre bahsettiğiniz reform 2009 veya 2010 yılından önce yürürlüğe girmez ama siz emekli olmadan girse bile sizi etkilemez. Öte yandan 657 sayılı Kanun’un 102 inci maddesi gereğince dilediğiniz zaman 6 aylık aylıksız izninizi kullanabilirsiniz ama bu izin 65 yaşın ikmalinden sonra kullanılamayacağı için 26.01.2009 sonrası için olmaz. Olmayacağından da 7 ayı peşin ödeyip 20 tam yılı tamamlama şansınız hiç yok. 20 tam yılı tamamlayamıyorsunuz ama bu nedenle emekli aylığınız sadece 10 veya 12 YTL. daha az olacak hepsi o kadar. Mesela aralık ayında emekli olsaydınız 20 tam yıl ile 1085 YTL. emekli aylığı alacaktınız ama 19 yıl 5 ay ile 1074 YTL. emekli aylığınız olacaktı. Aradaki fark sadece 11 lira. Ancak emekli ikramiyesi konusunda bir kaybınız olacak bu kayıp da yaklaşık 1500 YTL. kadardır. Kısa…kısa… |