Değeri bilinse de bilinmese de emeklilik hakkı ve emekli aylığı bakımından başlıktaki soru her zaman güncelliğini koruyan bir sorudur.
Bu soruyu ve cevaplarını kadınların doğum borçlanması için de nitelesek yanlış olmaz.
Askerlik yapan her erkek bir gün emekliliğe yaklaştığında ya da belki çok daha önce bu soru akla gelir. Bu sorunun cevabı genellikle internette aranır. Çeşitli birbirinden farklı cevaplarla karşılaşılır. Bu farklılığın nedeni eğer hesaplamaya dayanıyorsa farklı sigortalılık geçmişlerinden kaynaklanır. Aksi durumda atmasyondan ibarettir.
Oysa bu sorunun doğru cevabı bir tane, on tane değil yüzlercedir. Zira askerlik borçlanmasının emekli aylığına etkisi sigortalının çalışma geçmişindeki günlerin üç önemli dönem dediğimiz 2000 öncesi dönem – 2000/2008 Ekim arası dönem ve 2008 Ekim sonrası döneme dağılımına, bu üç dönemdeki günlerin matrah ortalamasına ve total gün sayısına göre değişir.
Örneklerle hareket edelim ve bu alandaki bilgi kirliliğini giderelim. Ele aldığımız beş örneği de sigortalıların kahir ekseriyetini teşkil eden SSK sigortalılarından seçmeyi uygun bulduk.
550 TL Artış
İlk örneğimiz sigortalılığa 01.01.1988’de başlamış ve Temmuz 1998’e kadar hizmete yüksek primlerle devam etmiş, 2000-2004 arası dört yıl ve 2008 Ekim sonrası üç yıl düşük primlerle çalışmış bir SSK sigortalısı. Bu sigortalı Temmuz 1998 – Aralık 1999 arasındaki 18 aylık askerliğini asgariden bile borçlandığında emekli aylığı tam 350 TL artar. Hatta bir miktar primi artırsa aylığındaki askerlik borçlanması farkı 550 TL olur.
30 TL Artış
İkinci örneğimiz askerliğini 1990-1991 yıllarında 18 ay yapmış, 2000 öncesi asgari düzeyden dokuz yıl prim ödemiş 2000 -2008 arası sonrası tavandan dört yıl ve 2008 sonrası da yine tavandan dört yıl prim ödemiş bir başka sigortalı olsun. Bu sigortalının aylığında askerlik borçlanması 30 TL artış sağlar.
62 TL Artış
Yine bir başka örnek 2000 öncesi asgariden 2160 gün, 2000-2008 arası orta düzeyden 2160 gün ve 2008 sonrası da düşük düzeyden 2160 gün prim ödemiş bir sigortalı olsun. Bu kişi 1988-1989 yıllarındaki 18 aylık askerliğini ödediğinde maaşı 62 TL artar.
53 TL Düşüş
Bir başka sigortalı da 2000 yılı öncesinde asgariden 900 günü, 2000-2008 arasında asgariden 1080 günü, 2008 Ekim sonrasında ise tavandan ödemiş 9 yılı olsun. Bu sigortalı 1994-95 yıllarındaki 18 aylık askerliğini ödediğinde emekli aylığı 53 TL DÜŞER, evet yanlış okumadınız düşer. Hem para öder, hem ödediği parayla aylığını düşürür. Gün artınca ABO da artar ama bu artışın olumlu etkisi, dönem dağılımında kuvvetli dönemin olumlu etkisini azaltmasından kaynaklanan olumsuz etkiden daha zayıf kalır.
120 TL Artış
Diğer bir başka örnek ise 2000 yılı öncesinde asgariden ödenmiş 3200 günü, 200-2008 arasında orta düzeyden ödenmiş 1800 gün ve 2008 sonrasında da yine orta düzeyden ödenmiş 1800 günü olan sigortalı 1997-1998 yıllarındaki 18 aylık askerliği için askerlik borçlanması yaptığında emekli aylığı 120 TL artar.
Görüldüğü üzere askerlik borçlanması sigortalılara doğrudan fiks veya yaklaşık bir artış getirmez. Herkesin çalışma geçmişine göre farklı düzeylerde etki eder.
Aylık sistemine hâkim bir uzmandan destek alınmadan yapılan borçlanma kör kuyuya atılan ve hangi sesi çıkaracağı önceden bilinmeyen bir serbest atışa döner.
Şevket TEZEL
Fahrettin Kerim Gökay Cad. No:21/1
Hasanpaşa-Kadıköy/İSTANBUL
Tel: 216-5506009
Faks: 216-5506007
Gsm: 551-1008282