17 yıldır 4/1-b (BAĞ-KUR) sigortalısı olan (erkek) ortağı olduğu şirketin aracı ile akşam eğlenceden dönerken alkollü olmasının da etkisi ile yola uygunsuz park yapan aracı farkedince fren yapar ancak aracının sağ yanı ile çarpar, çarpılan araçta hasar oluşsa da sigortalı dışında yararlanan kimse yoktur.
Ancak sigortalı bu kazada bakıma muhtaç/malul olacak derecede yaralanır. Kendisine eşi vasi tayin edilir.
SGK kişinin şirket ortaklığı devam ettiği için malul aylığı talebini reddeder.
Sigortalı vesayet altında olduğu için şirket hisselerinin devri için vesayet makamından izin istenir, vesayet makamı vasinin beşyüz bin TL teminat yatırması halinde devre izin verir, bu tutar bulunamaz ve şirket hisseleri devredilemez. Şirket ortaklığı devam eden sigortalı malulen emekli olamadığı gibi her ay prim yatırmaya devam etmek zorundadır. Zira çok zor olan tedavisi için GSS kapsamında prim yatırılması gerekmektedir.
Şu sorular ve cevaplar gündeme gelmektedir.
1-Olay aynı zamanda bir iş kazası mıdır. Sigortalı bundan yararlanabilir mi ?
Sigortalının iş yaparken veya araçla gidiş gelişinde meydana gelen kazalar olması gerektiğinden (5510 md.13) olayda aracın işyeri olduğu ileri sürülecek olsa da araç kullanımının işle ilgili olmadığı durumlarda iş kazası hükümleri uygulanamayacaktır. İş kazası hükümleri uygulandığında ise haklardan yararlanmak için işten/ortaklıktan ayrılma koşulu bulunmamaktadır. Şahsi düşüncemiz olayın iş kazası olamayacağı yönünde gelişmiştir.
(İş kazası sayılmadıkça karşı araçların sigorta poliçelerinden teminat almak kolaylaşacaktır. İş Kazası sayılması halinde SGK nın bağlayacağı gelirlerin peşin değerleri teminattan öncelikle ödeneceğinden, sigortalıya bir ödeme kalmayabilir, trafik teminatları, sigortalının kazancının belirlemek için, önceki yıllar karlarının dağıtılıp dağıtılmadığı, ana sermayeye eklenmiş ise zarar hesabına esas alınması, kişinin engelli olmasına rağmen bakıma muhtaçlık kavramı ile engelli raporu kuralları arasında ilinti olmaması nedeni ile doğan sorun bir çok evrede ayrıntı çalışmayı gerektirir. Bakıma muhtaçlık sosyal güvenlikte ayrıca bakıma muhtaçlık düzenlenmiş, iş kazasında ödemeler % 50 artırılmakta, malullükte 10 puan artırılmakta tazminat hesaplarında en az asgari ücret kadar bir ilave tazminat hesabını gerektirme olmasına rağmen, engelli raporlarında bakıma muhtaç ile % 100 lük sınır aşılamaz ).
2-Prim borçlarını yatıramasa bile tedaviden ücretsiz yararlanabilir mi ?
Olayın trafik kazası olması nedeni ile, sigortalı olunmasa dahi trafik sigortası nedeni ile tedavi hakları bulunsa da, özellikle olay trafik kazası olarak girilmemiş ise prim borcunun olmaması gerekmektedir. Trafik kazasından sonra oluşan prim borçları ise yararlanmaya engel olmamalıdır.(Bu husus daha detaylı bir çalışmayı ve açıklamayı gerektirmektedir)
3-MALÜL AYLIĞI İÇİN ORTAKLIKTAN AYRILMAK ŞART MIDIR?
Malül aylığına başvuru için ve malullüğün tespiti için ortaklıktan ayrılmak şart olmasa da 5510 döneminden önce sigortalı olup 5510 döneminde hizmeti olanlar veya malul aylığı talebinde bulunanların ortaklıktan çıkmadıkları veya işyerlerini devretmedikleri sürece malul aylıkları başlamayacaktır.) 5510 öncesi başlayan BAĞKUR malulleri için bunun aksi söz konusudur.)
4- ORTAKLIĞI DEVRİN DAHA KOLAY BAŞKA YOLLARI YOK MUDUR?
Malül aylığı başlamasının zorunlu yolunun ortaklık paylarını devre bağlı olduğuna dair ve bu nedenle teminatsız devre izin verilmesi için Vesayet Makamına (Mahkeme) bir başvuru yapılabileceği gibi sigortalının üst soyu tarafından kullanılabilecek daha kolay yöntemler –hukuki imkanlar bulunmaktadır( Bu konuda tam bilgi vermeyi ilgililerin araştırması için tam cevabını vermiyor, işaret ediyoruz).
5- MALUL AYLIĞI YERİNE YAŞLILIK AYLIĞI OLSA OLMAZ MI?
Sigortalının engelli yaşlılık aylığı için yeterli süresi ve hizmeti vardır. Sağlığı ileri düzey bozulan sigortalılar için süre 15 yıldır ve 3.960 koşulu gerçekleşmiştir.(Eski sigortalılar için geçiş hükümlerine de dikkat edilmelidir).
Yaşlılık aylığı isteyen 4b sigortalıları işten ayrılmadan talepte bulunabilirler. SGDP uygulaması kalktığından aylıklarından bir kesinti yapılmaz.
O halde sigortalımız için yaşlılık aylığı talebi daha kolay bir seçenektir.
6- MALÜL YERİNE YAŞLILIK AYLIĞI İSTEMEK KAYBA YOL AÇAR MI;
Öncelikle malül bakıma muhtaç ise (olayımızda böyledir) malül aylığı olsa dahi 10 puan artırımlı alacaktır. Bu kişi için aylığın % 25 fazla ödenme imkanını kaçırmaktadır.
Yaşlılık aylığı hesabı ile malül aylığı hesabında ABO (aylık bağlama oranı) ağır rahatsızlıklarda % 50 olmasına rağmen, yaşlılıkta bu ABO oranının uygulanmasında sorunlar yaşanmaktadır.
7-MALÜL AYLIĞI İLE YAŞLILIK AYLIĞIAN BAŞVURU BİRLİKTE YAPILABİLİR Mİ ?
İşten ayrılma koşulu veya ortaklıktan çıkma koşulu gerçekleşmiş olsaydı, sigortalı yaşlılık veya malul aylığına birlikte başvuru yapabilir. 5510 md.54 yüksek aylığın ödeneceğini belirlediğinden, hangisi yüksek ise o bağlanacaktır. Olayda malullük yüksek olmasına rağmen koşulları oluşmadığından mukayeseye giremeyecektir.
8-YAŞLILIK AYLIĞI KESİLİP MALÜL AYLIĞINA DÖNÜŞ OLUR MU ?
Hem malul, hem yaşlılık aylıkları çalışmaya başlama ile kestirilebilir. Olayımızda kişi ortaklıktan çıktığında yaşlılık yerine malul aylığı talep edebilir. Ancak bu noktada ilk sorun geçmiş dönem aylık zamlarından yararlanamamak olmaktadır. Diğer sorun Kurumun daha önce kesilen aylığı seçilen yeni aylık yerine bağlayabilecek olmasıdır. Zira hem yaşlılık ve hem de malullükte aylığı kesilip yeniden çalışma halinde aylığın her bir hükümde yaşlılık için ayrı zamlandırılması, malullük için ayrı zamlandırılması hesabı düzenlenmiştir. Bu sorunun sigortalının önüne gelmeyeceği söylenemeyecek olsa da, kanuni bir sınırlama olmadığından yaşlılıktan malullüğe dönüş mümkün olmalıdır. Özellikle ilk tahsis dönemindeki rahatsızlığı olan bir sigortalı için bu sorun doğmamalıdır Sonradan oluşan malullükler için bu tür bir yöntem (hak kazanılan ilk aylığın devam etmesi) sürdürülebilir bir yöntem olabilmelidir.
(sigortalının düzenli prim ödemesi nedeni ile ihya, bağkur dışında sigortası olmadığı için imtina gibi seçenekler gündeme gelmemiştir)