BAĞ-KUR SİGORTALILARI MALULLÜK ve SAKATLIK STATÜLERİNDEN EMEKLİLİK ŞARTLARI FARKLIDIR.
20 Mayıs 2011
BAĞ-KUR SİGORTALILARI MALULLÜK ve SAKATLIK STATÜLERİNDEN EMEKLİLİK ŞARTLARI FARKLIDIR.
1.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı SS ve GSSK 4-1(b) bendi ile Bağ-Kur sigortalıları tanımlanmıştır.
Bağ-Kur Sigortalıları Olarak Kapsama Girenler:
A)Köy ve mahalle muhtarları
B)Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar:
1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar,
2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,
3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,
4) Tarımsal faaliyette bulunanlar,4-1(b) kapsamında sigortalı sayılırlar.
Bunun yanında 10/7/1953 tarihli ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tabi lisanslı jokey ve antrenörler hakkında da 4-1(b) sigortalılık hükümleri de uygulanacaktır.
5510 sayılı SS ve GSSK Malullük Nedir?
İlgili Kanunun 25’inci Maddesinde ;
Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.
Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün % 60’ını meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaz.
Malûllük Sigortasından Sağlanan Haklar ve Yararlanma Şartları:
İlgili Kanunun 26’ıncı Maddesinde;
Sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
a) 25 inci maddeye göre malûl sayılması,
b) En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
c) Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra SGK’undan yazılı istekte bulunması,
halinde malûllük aylığı bağlanır. Ancak, 4 -1(b) bendine göre sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur
Malullük Aylığının Bağlanması:
4-1(b) sigortalıları açısından 01.10.2008 tarihinden önce yapılan sevk işlemleri aynı zamanda malullük aylığı talebini de kapsadığından, bunlar için 1479(Bağ-Kur) ve 2926(Tarım Bağ-Kur) sayılı kanunların mülga hükümlerine göre işlem yapılması gerekmektedir.
01.10.2008 tarihinden önce malullük sevk ve tahsis talebinde bulunanlar:
01.10.2008 tarihinden önce maluliyet sevk talebinde bulunanlardan, malul sayıldığına ilişkin sağlık kurulu rapor tarihi 01.10.2008 tarihinden önce veya sonra olanlara rapor tarihini takip eden aybaşından itibaren 1479 ve 2926 sayılı kanunların mülga hükümlerine göre malullük aylığı bağlanacaktır.
01.10.2008 tarihinden sonra malullük sevk ve tahsis talebinde bulunanlar:
a)Sigortalılık Sonlandırma Şartı Aranmayacak:
5510 sayılı Kanuna göre sigortalılara malullük aylığı bağlanabilmesi için öncelikle sigortalının maluliyet durumunun tespit edilmesi gerekmektedir. Maluliyet durumunun tespiti için sevk işlemi yapılacak sigortalının, sevk talebinde bulunduğu tarihte sigortalılığını sonlandırması şartı aranmayacaktır. Sigortalılık devam ederken de sigortalı sevk talebinde bulunabilecektir.
b)1800 gün Şartı:
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 50. maddesinde, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim ödeme gün sayısı 1800 günden az olan sigortalıların malullük için sevklerinin yapılmayacağıdır.
c)Prim Borcu Olmayacaktır:
Kanunun 4-1(b) bendine göre sigortalı sayılanlardan prim ödeme gün sayısı 1800 gün olduğu halde kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçları bulunanların sevklerinin, masrafları kendilerince ödenmek üzere yapılacağı, sigortalıların 1800 prim gün sayısını 5510 sayılı Kanunun 41. maddesine göre hizmet borçlanması yaparak tamamlamaları halinde, borçlanma taleplerinin alınması kaydıyla sevk işlemlerinin yapılacağı, ancak, borçlanma bedeli ödenmeden sevk işlemi yapılmış ise sevk işlemlerine ilişkin her türlü masrafların kendilerince ödeneceği öngörülmüştür.
ç)10 Yıl Değil 1800 Gün Önemli:
Sevk işlemlerinin yapılmasında sigortalıların 10 yıllık sigortalılık süresinin bulunup bulunmadığına bakılmayacak, 1800 prim gün sayısı sevk işleminin yapılması için yeterli koşul sayılacaktır.
d)Malul Sayılma Sonucu:
Sevk işlemi sonucu malul sayılan sigortalıya;
– En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
– Maluliyeti nedeniyle sigortalı işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra SGK’undan yazılı istekte bulunması,
halinde malullük aylığı bağlanacaktır. Ancak, 4-1(b) bendine göre sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
e)Diğer Hususlar ve Aylığın Bağlanma Şartı:
Görüldüğü üzere, işyerini kapatma veya devretme koşulu tahsis talep aşamasında aranacak olup, sigortalının tahsis talebinde bulunmadan önce mutlaka sigortalılığını sonlandırması gerekmektedir.
Sigortalıların sigortalılıklarını;
1.) Sonlandırmadan maluliyet durumlarının tespiti için sevk talebinde bulunup, malul sayıldıktan sonra işyerini kapatma veya devretme koşulu ile tahsis talebinde bulunmaları ,
2.) Sonlandırdıktan sonra sevk ve tahsis talebinde bulunmaları,
hallerinde, sağlık kurulu rapor tarihi veya tahsis talep tarihleri önce veya sonra olacağından,
a)Sağlık kurulu rapor tarihi tahsis talep tarihinden önce ise tahsis talep tarihini,
b)Sağlık kurulu rapor tarihi tahsis talep tarihinden sonra ise sağlık kurulu rapor tarihini takip eden aybaşından itibaren malullük aylığı başlatılacaktır.
c)Sigortalıların tahsis talep tarihinde prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının bulunması halinde ise, talepleri reddedilerek borçlarını ödedikten sonra yeniden yazılı istekte bulundukları tarihi takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanacaktır.
İşe Başlamadan Önce %60 ve üzerinde Malûl Olanlar
5510 sayılı Kanuna tabi sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün % 60’ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilen sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaz. Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 5510 sayılı Kanunun 25. maddesinin ikinci fıkrasına göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılara, yaşları ne olursa olsun en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
4-1 (b) sigortalıları yönünden ilk defa getirilen bu düzenleme, 2008/Ekim ayı başından sonra tahsis talebinde bulunan sigortalılar için hemen uygulanacaktır.
4 -1(b) sigortalılarından talepte bulunanların, Kanunun yürürlük tarihinden önce alınan sağlık kurulu raporları dikkate alınmayıp, öncelikle hastaneye sevk işlemleri yapılarak bunların yeni tarihli sağlık kurulu raporları SGK’nun Sağlık Kuruluna gönderilecektir.
Bağ-Kur Sigortalılarından Çalışma Gücündeki Kayıp Oranı % 60’dan Az Olanlar:
Çalışma gücü kayıp oranlarının % 60’ın altında olması nedeniyle malul sayılmayan sigortalılar için, 5510 sayılı Kanunun 28. maddesinin beşinci fıkrasında yine belirli bir sigortalılık süresi ve prim gün sayısı koşullarını yerine getirmeleri halinde yaşlılık sigortasından aylık bağlanması öngörülmüştür.
Buna göre; SGK’unca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, SGK’mu Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla herhangi bir yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanacaktır.
4-1 (b) sigortalıları için ise 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra talepte bulunanlara, koşulların yerine gelmesi halinde aylık bağlanacaktır.
Bu sigortalılardan talepte bulunanların, 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce(Ekim/2008 Aybaşından önce) alınan sağlık kurulu raporları dikkate alınmayıp, öncelikle hastaneye sevk işlemleri yapılarak, bunların yeni tarihli sağlık kurulu raporları değerlendirilmek üzere SGK’mu Sağlık Kuruluna gönderilecektir.
Bağ-Kur sigortalıları için Ekim/2008 aybaşından itibaren Malullük şartlarını taşımayanlar için ikinci alternatif Yaşlılık Aylığında Sakatlık Raporu ile aylık alma imkanı sağlanmıştır.
Özellikle Bağ-Kur sigortalıları bu iki kavramı birbirine karıştırdığından bazı sıkıntılar yaşamaktadır.
Umarım bu yazımız onların bu sorunlarını çözme de rehber olur.
VEDAT İLKİ
Not:
Soru gönderen okurlarımıza teşekkür ederim.
Gönderilen sorularınızın cevaplarını Cumartesi ve Pazar günü bu köşemizden yayınlayacağız.
Soru göndermek isteyenlerin kurallara göre belirtiğim forma uygun yazarlarsa daha çabuk bilgi alacaklardır.
