Yurttaşlarımızın olası yanlış borçlanmalarda iade konusuna geçtiğimiz hafta kısaca değinsek de konunun önemine istinaden biraz daha ayrıntılandıracağız. Sosyal Güvenlik Kurumu’na sigortalının talebi üzerine yatırılan askerlik, doğum ve yurtdışı benzeri borçlanmalarda özellikle yanlış veya fazla gerçekleştiğinde bu bedelin geri alınması hususu 5510 sayılı yasanın 41’inci maddesinde düzenleniyor.
Borçlanma Tutarında Kurum Uygulamaları
Temelde kişilerin talebiyle yapılan bu borçlanmanın yine kişilerin talebiyle iade edilmesi gerekiyor. Ancak uygulamada doğum ve yurtdışı borçlanmasının iadesinde bir problem yaşanmazken askerlik borçlanmasında kurumca çıkarılan genelgelere dayanılarak ”1 Ekim 2008’den önce yapılan hizmet borçlanma bedelleri SGK’dan geri alınamamaktadır” deniliyor.
Bilindiği gibi yurtdışı hizmet veya ikamet borçlanması 5510 sayılı yasanın 41’inci maddesi kapsamında yapılmış diğer borçlanmalar gibi değerlendirileceğinden SGK’dan talep edilmesi halinde iadesinin sağlanması gerekiyor.
Tüm Borçlanmalar Geri Alınabiliyor
16.06.2011 tarihinde yürürlüğe giren yönetmelik gereğince, 4/a veya 4/b sigortalılık statülerine göre yapılan borçlanmalar değil, 5510 sayılı yasaya göre yapılan bütün hizmet borçlanmalarının bir defaya mahsus olmak üzere, geri alınabileceği ifade ediliyor.
16.06.2011 tarihine dek kendi nam ve hesabına bağımsız şekilde çalışanlar içinse askerlik borçlanma bedelinin iadesi için öne sürülen tek koşul bu kişilerin bahse konu bedelin geri alınması halinde bile sosyal güvenlik kurumlarından aylığa hak kazanıyor olmasıydı. Diğer bir ifadeyle, 1 Ekim 2008 den önce Bağ-Kur’a askerlik borçlanması yapmış olanlar borçlanma yapmadan da aylığa hak kazanıyorlarsa borçlanma bedelinin tamamının iadesini SGK’dan talep edebiliyor.
16.06.2011 tarihinde getirilen imkan yani 5510 sayılı Yasa’nın 41’inci maddesinde belirtilen bütün hizmet borçlanması bedellerinin aylık bağlanmamış olması şartıyla bir defaya mahsus olmak üzere geri alınabilmesi yalnızca sigortalıya tanınan bir hak olmayıp ölen sigortalı için de hak sahiplerinin bu borçlanma bedelini SGK’dan talep edebilme hakkı bulunuyor.
Yurtdışı borçlanması tutarları ise zaten bu “Bir defaya mahsus” ifadesinden bağımsız olarak aylık bağlanıp emeklilik gerçekleşmedikçe 3201 sayılı Kanunu hükümlerine göre geri alınabiliyordu.
Son Durum
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2013/11 sayılı genelgesi gereğince, S.S.İ.Y.’nin 66’ncı maddesinin on birinci fıkrasında yapılan değişiklikle bir defaya mahsus iade ifadesi kaldırılarak borçlanma tutarının tamamı, aylık bağlanmamış olması koşuluyla sigortalının talebi halinde faiz uygulanmaksızın her zaman iade edilebilecek ancak kısmi iade yapılmayacaktır” denilmişti.
Son uygulamaya göre borçlanmaların iadesinde 01.10.2008 tarihinden önce veya sonra borçlanmanın yapılmış olmasına bakılmaması, 01.10.2008 tarihinden önce borçlanma yapmış olup, 01.10.2008 tarihinden sonra borçlanmanın iadesini talep edenler hakkında da 2013/11 sayılı Genelge hükümleri doğrultusunda işlem yapılarak iadenin yapılması gerekiyor.
Borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak aylık bağlanmış olanların ödedikleri borçlanma tutarı ile sigortalı tarafından ödenmiş olan borçlanma tutarının sigortalının vefatından sonra hak sahiplerince iadesinin talep edilmesi halinde borçlanma tutarının hak sahiplerine iadesi yapılmıyor.
Sigortalı veya hak sahiplerinin ödediği borçlanma tutarlarının iadesi talebi aylık bağlama işleminden önce söz konusu olmuşsa, iade talebinin tahsis talep tarihinden önce olup olmaması borçlanma tutarlarının geri ödenmesinde belirleyici oluyor.