Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bayram ikramiyelerine zam yapacaklarını belirtmesi bana emekli aylıklarındaki AKP metodunu anımsattı.
Aslında bayram ikramiyeleri önce CHP teklifi ile gündeme gelmiş, muhalefetin yoğun itirazlarına rağmen Hükümetçe sabit bir rakam üzerinden 1000 TL olarak ödenmesi kararlaştırılmıştı. Oysa o zaman da asgari ücretin belli bir oranı olarak çıkartılsa zaten güncellenmesine de hiç gerek kalmayacaktı. Demek ki petrol, doğalgaz ve elektrik gibi ürün zamlarına “Güncelleme” diyen AKP mantığı bayram ikramiyeleri için enflasyon baskısı altında yapmak zorunda kalacağı artışlara “Zam” demek istiyordu. Asgari ücret gibi dinamik bir rakama bağlanıp otomatik olarak güncellenmesi halinde “Zam yaptık” demek abes olacaktı zira.
SSK ve Bağkur emekli aylığı formülasyonları 2000 ve 2008 yıllarında iki değişikliğe uğratılarak erozyona uğratıldı.
2008 Ekim ayından itibaren yapılan ve ne yazık ki adına “Reform” denilen bu değişikliğin emekli aylıkları formülasyonu bakımından iki ayağı vardı.
Biri aylık bağlama oranının düşürülmesi diğeri ise güncelleme katsayısında yer alan büyüme hızı etkisinin yüzde 100’den yüzde 30’a indirilerek yüzde 70 oranında düşürülmesi oldu.
Öyle ki prime esas kazanç matrahlarının güncellendiği güncelleme katsayısı 2000-2008 arasında TÜFE ve ülke büyüme hızı oranında uygulanırken 2008’den itibaren TÜFE ve ülke büyüme hızının yüzde 30’u oranında güncellenmeye başlandı.
Ayrıca aylık bağlama oranı da yaklaşık üçte bir oranında düşürüldü.
Şimdi gelin bu değişikliklerin aylıklarda yarattığı düşüşü somut olarak görelim.
2000 öncesinde 3240, 2008-2008 arasında 3150 ve 2008 sonrasında 2610 günü olan ve 14425 gösterge ile ve 2000 sonrası matrahları da ortalama düzeyden olan bir sigortalı 2021 yılında emekli olması halinde yürürlükteki düzenlemelerle emekli aylığını 3870 TL olarak hesapladım.
Aynı sigortalıya 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun ile değiştirilen maaş formülasyonunda sadece güncelleme katsayısında büyüme hızının tamamı dikkate alındığında bu maaşı 5066 TL oluyor.
Aynı sigortalının aylık bağlama oranını 2000-2008 arasındaki uygulanan aylık bağlama oranı kurallarını tatbik ettiğimde ise aylığı bu defa 5353 TL’ye çıktı.
Yani 2008 yılındaki kanunla bu sigortalının emekli aylığında 1483 TL kayıp olmuş oldu.
Şimdi de başka örnekler üzerinde kaybı hesaplayalım.
2000 öncesinde, 2000-2008 arasında ve 2008 sonrasında 2520’şer günü olan ve tamamı tavan olan bir sigortalının 2021 yılında 7560 günle emekli olması halinde 7142 TL oluyor. Bu sigortalı için de güncelleme katsayısında büyüme hızının tamamının yer alması halinde aylığı 8933 TL oluyor. Eğer bir de aylık bağlama oranı 2000-2008 arası gibi uygulanırsa aylığı 10040 TL oluyor.
Bu sigortalı da aylığında 5510 sayılı Kanun ile 2898 TL kayıp yaşamış oluyor.
***
2000 öncesinde, 2000-2008 arasında 2520’şer günü 2008 sonrasında 1440 günü olan ve tamamı asgari ücretten olan bir sigortalının 2021 yılında 6480 günle emekli olması halinde maaşı 2028 TL oluyor. Bu sigortalı için de güncelleme katsayısında büyüme hızının tamamının yer alması halinde aylığı 2685 TL oluyor. Eğer bir de aylık bağlama oranı 2000-2008 arası gibi uygulanırsa aylığı 2763 TL oluyor.
Bu sigortalı da aylığında 5510 sayılı Kanun ile 735 TL kayıp yaşamış oluyor.
***
2000 öncesinde, 2000-2008 arasında ve 2008 sonrasında 2520’şer günü olan ve tamamı asgari ücretten olan bir sigortalının 2021 yılında 7560 günle emekli olması halinde 1936 TL oluyor. Bu sigortalı için de güncelleme katsayısında büyüme hızının tamamının yer alması halinde aylığı 2531 TL oluyor. Eğer bir de aylık bağlama oranı 2000-2008 arası gibi uygulanırsa aylığı 2686 TL oluyor.
Bu sigortalı da aylığında 5510 sayılı Kanun ile 750 TL kayıp yaşamış oluyor.
***
2000 öncesinde, 2000-2008 arasında ve 2008 sonrasında 1800’er günü olan ve tamamı asgari ücretten olan bir sigortalının 2021 yılında 5400 günle emekli olması halinde 1905 TL oluyor. Bu sigortalı için de güncelleme katsayısında büyüme hızının tamamının yer alması halinde aylığı 2487 TL oluyor. Eğer bir de aylık bağlama oranı 2000-2008 arası gibi uygulanırsa aylığı 2540 TL oluyor.
Bu sigortalı da aylığında 5510 sayılı Kanun ile 635 TL kayıp yaşamış oluyor.
***
2000 öncesinde 360 gün, 2000-2008 arasında 720 gün ve 2008 sonrasında 4320 günü olan ve primlerinin tamamı asgari ücretten ödenmiş olan bir sigortalının 2021 yılında 5400 günle emekli olması halinde maaşı 1391 TL oluyor, ama 1500 TL olarak ödeniyor. Bu sigortalı için de güncelleme katsayısında büyüme hızının tamamının yer alması halinde aylığı 1635 TL oluyor. Eğer bir de aylık bağlama oranı 2000-2008 arası gibi uygulanırsa aylığı 1762 TL oluyor.
Bu sigortalı da aylığında 5510 sayılı Kanun ile 371 TL kayıp yaşamış oluyor.
Şimdi işte bu gibi sigortalılar aylıklarının 1500 TL olarak ödenmesine seviniyorlar belki ama aslında maaşlarının önce düşürüldüğünden tabiri caizse 2008’deki 5510 sayılı güya reform kanunu ile kazıklanmış oluyorlar.
Şevket TEZEL
Fahrettin Kerim Gökay Cad. No:21/1
Hasanpaşa-Kadıköy/İSTANBUL
Tel: 216-5506009
Faks: 216-5506007
Gsm: 551-1008282