Ali Bey, 1974 yılında SSK’lı işe başladım. 2000 yılında da emekli oldum. Emekli olduğum aydan beridir de aynı iş yerinde destek primi ödeyerek çalışıyorum. Artık çok yoruldum işi bırakmak istiyorum ama işveren sen işi bırakırsan sana tazminat ödemem diyor. 14 yıllık kıdem tazminatımı da yakmak istemiyorum. Bana bir yol gösterir misiniz? (İsmi saklı)
Sayın okurum, nereden emekli olursanız olun emekli olarak Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyerek çalışan kişilerin kıdem tazminatı hakkı vardır. Ancak bu hakkın kullanılmasında ya işveren kendisini çıkarmış olması ya da hülle ile ikinci kere emekli olma yolu daha uygundur. Ayrıca Sosyal Güvenlik Hukuku ayrı, İş Hukuku ayrıdır. Emekli veya sigortalı tabiri sosyal güvenliğin tabiri iken İş Hukuku ister emekli olsun ister olmasın herkese işçi der. Tüm işçilerin de ister emekli olsun ister olmasın kıdem tazminatı alma hakları vardır.
NE ZAMAN HAK EDİLİR?
1475 sayılı (eski) İş Kanunu’nun 14’üncü maddesi hangi hallerde kıdem tazminatı alınabileceğini belirler. Bu şartlar şöyle sıralanıyor:
1-Ahlak ve iyi niyeti uygun olmayan davranışlarla haklı çıkarmak hariç, işveren tarafından işten çıkarılmak,
2-İşçi tarafından haklı sebeple işi bırakmak (ücretim zamanında ödenmedi, işveren hakaret etti gibi vs.),
3-Emekli olmak için işten çıkmak,
4-Erkeklerin askere gitmesi,
5-Kadınların evlenmesi,
6-Emeklilik için yaş hariç diğer şartları tamamlamak,
7-Ölüm.
Siz emeklisiniz bu sebeple, “Emekli olmak için (3. sıra) işten ayrılıyorum” diyemezsiniz ya da 5’inci sırada olan gibi yaş hariç diğer şartları tamamladım diyemezsiniz ama hülle yapabilirsiniz. Ancak emeklilerin emekli olduktan sonraki çalışmalarından iki seçenekleri var. Birincisi aynen sizin gibi destek primi ödeyerek çalışmak, ikincisi de “Emekli aylığımı durdurun, normal çalışmak istiyorum” demektir. Bu ikisi arasında dilediğiniz an geçiş yapabilirsiniz. (bkz. 506 sayılı Kanun madde 63)
DİLEKÇE VERMENİZ ŞART
Yani şimdi emekli olarak adınıza SGDP ödenerek çalışıyorsunuz, bu durumu çevirmek için işverene dilekçe verip, “Normale dönmek istiyorum” demeniz gerekir. Normale dönünce de bir veya daha çok ay SSK’lı çalışıp sonrasında “Ben artık emekli olmak istiyorum” dediğiniz an hem emekli olursunuz hem de kıdem tazminatınızı alıp evinize çekilebilirsiniz. Bunun için aşağıdaki gibi bir dilekçeyi işverene verin veya gönderin:
“Sayın İşveren İş yerinizde ……… tarihinden beridir, 506/63 ve 5510/30 ile 5510 Geçici 14. madde gereğince kısa adı SGDP olan Sosyal Güvenlik Destek Primi ile çalışmaktayım. Emekli aylığımın daha da yükselmesi için yukarıdaki maddelerin bana verdiği tercih hakkını kullanarak, bundan böyle, SGDP değil normal sigortalı olarak çalışmak ve adıma prim ödenmesini istiyorum.”
Ali Bey, özel sektörde 4 Mayıs 2009 tarihinde işe giriş ve sigorta başlangıcım var. 25 Nisan 2015 tarihinde işten ayrılmak istiyorum. Bu durumda yeni Torba Yasası’na göre benim bu şirketten kıdem ve ihbar tazminatı alma hakkım var mı? (Gürkan Gülcan)
Sayın okurum, kıdem tazminatı alabilmek için 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14’üncü maddesinde yazan sebeplerin gerçekleşmesi gerekir. İhbar tazminatı alabilmek için ise 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17’nci maddesindeki şartların gerçekleşmesi gerekir. Kanunda yazmayan sebeplerle kendiniz işinizden ayrılırsanız ne kıdem tazminatı ne de ihbar tazminatı alamazsınız. Üstüne bir de işvereninize ihbar tazminatı ödemek zorunda kalırsınız.