Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarına göre ülkemizde 2013 yılı sonu itibariyle (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) 10 milyon 695 bin emekli bulunuyor. Bunların 6 milyon 260 bini SSK emeklisi…
Okurumuz İzzet Ergün, 5 bin 278 gün prim ödemesiyle Nisan ayında SSK’lı olarak emekli olmuş. 2008-2014 arasında asgari ücretin 2-3 katı matrah üzerinden prim ödemesine karşın kendisine 924 lira aylık bağlanmış. Bunun yanlış hesaplanıp hesaplanmadığını soruyor.
Aylık bağlama kâğıdını ve hizmetlerini kontrol ettim. 2009-2014 yılları arasında ortalama 22-25 bin TL yıllık prim matrahları var. Yani bu dönem primleri düşük değildi. Okurumun 2000 yılı öncesinde 1112 günü, 2000-2008 Ekim arasında 2 bin 60 günü, 2008 Ekim sonrasında ise 2 bin 104 günü var. Yaptığım hesaplamada aylığının kuruşu kuruşuna doğru bağlandığını gördüm. Peki, ama okurumuzun emekli aylığını düşük bulmasına neden olan şey neydi?
AYLIĞINIZ NEDEN DÜŞÜK?
Anlatalım ki, 11 milyona yaklaşan emeklinin büyük bir bölümünün aklını kurcalayan "aylığım neden düşük?" sorusu da cevap bulsun.
SSK ve Bağ-Kur aylıklarına ilk darbe 1999 yılında getirilen 4447 sayılı Yasa ile vuruldu. Yapılan değişiklik ile 1978'den itibaren uygulanan gösterge/katsayı sisteminden vazgeçildi. Emeklinin çilesi bununla da bitmedi. 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı kanun ile emekli aylıklarına bir darbe daha vuruldu.
Bu nedenle 2000 yılından sonra emekli olanlar arasında ciddi maaş farkları oluştu. Aynı gün sayısı ile ama farklı zaman dilimlerinde emekli olanlar 200-350 TL kadar daha az maaş alıyordu.
Bunun en önemli nedeni kazanç matrahları güncellenmesinde TÜFE ile büyüme hızı ile kullanılırken, emekli aylığı artışlarında sadece TÜFE kullanılmasıydı. Bu durumu fark eden AKP hükümeti sızlanmaları önlemek için 2008 Ekim ayından sonra kazanç matrahlarının enflasyon farkı ile büyüme hızının yüzde 100'ü değil de yüzde 30'u oranında güncellenmesini sağladı. Ancak bu düzenleme mağduriyetleri ortadan kaldırmadı sadece gizlemiş oldu.
EMEKLİYE BÜYÜK KAZIK!
Erdoğan hükümeti emekliye asıl darbeyi aylık bağlama oranında vurdu.
Eğer okurumuz İzzet Ergün, mevcut prim günü sayısıyla 2000 yılından önce emekli olsaydı yüzde 61 aylık bağlama oranı uygulanacaktı. 2000-2008 arasında DSP-MHP-ANAP koalisyonunun getirdiği sistemle emekli olsaydı yüzde 44 aylık bağlama oranından yararlanacaktı. Ancak kendisi Nisan 2015’te emekli olduğu için AKP iktidarının getirdiği sistemin verdiği aylık bağlama oranı ise yüzde 29.32 oldu. Bu da aynı aylığına olumsuz yansıdı!
İşte bu nedenle primlerinin tamamı asgari ücret üzerinden yatırılan ama hepsi 2000 yılı öncesinde edinilmiş 3600 güne sahip bir sigortalı emekli olduğunda 1380 TL aylık alabilirken, İzzet Bey gibi daha fazla ve hatta asgari ücretin 2-3 katı üzerinde prim ödeyen ancak AKP döneminde emekli olan sigortalılar 100 liralık Temmuz zammına rağmen ancak 1.111 TL'ye ulaşabiliyor.
ÇOK PRİM ÖDEYENE CEZA
Daha çarpıcı bir örnek verelim: 2000 yılından önce 2370 gün, 2000-2008 Ekim arasında 3150 gün ve 2008 Ekim'den sonra da 2370 gün asgari ücretten çalışıp 2015’te 7890 günle emekli olan bir vatandaşa bağlanacak aylık 1010 TL'dir. Buna Temmuz 2015’te verilen 100 TL ekstra zam da dâhildir.
Peki, bu sigortalı AKP'nin sisteminin uygulanmaya başladığı 2008 Ekim'den sonra hiç çalışmayıp prim ödemeseydi aylığı ne olacaktı?
Sıkı durun, bu durumda gün sayısı 7 bin 890 günden 5 bin 520 güne düşecekti ama aylığı 1.010 TL’den (100 TL ek zam da dahil) 1.170 TL'ye yükselecekti. Evet, yanlış duymadınız, AKP'nin getirdiği aylık bağlama sistemi döneminde düşük primle elde edilen gün sayısı sigortalıya yaramıyor, bilâkis zarar veriyor.
Tabii bu farklı aylıkları birbirinden duyanlar "Aylığım yanlış" diye SGK'ya seğirtiyorlar.
HESAPLARKEN DİKKAT!
Bu durumda mukayese yaparken “benim şu kadar günüm var onun bu kadar günü var değil, “2000 öncesinde kaç günüm var?”, “Koalisyonun getirdiği 2000-2008 arası sistemde kaç günüm var?” ve “AKP iktidarında kaç günüm var?” diye bakıp ona göre değerlendirmek gerekiyor. Eğer prim gün sayınız AKP iktidarında çok ise aylığınız da aynı oranda düşüyor. Bu durum maaşları asgari ücret ve düşük matrahla ödenmiş primler için geçerli. Ancak Türkiye’de sigortalı çalışanların yüzde 50 'sinden fazlasının asgari ücret matrahı üzerinden prim ödediği düşünüldüğünde bunun faturasının büyük ölçüde yoksullara çıkacağını bilmek gerekiyor.
SORUNU MUHALEFET ÇÖZER
Lütfen şunu unutmayın; AKP'nin getirdiği aylık bağlama sistemi altı delik kovadan beter. Ancak insanlar "Emekli aylığımı neden 300-500 TL düşürdün?" diye hesap soracağına “100 TL ek zam verdi” diyerek seviniyor. Bu yüzden de AKP bu konudaki tüm taleplere kulak tıkıyor. İşte kurulacak koalisyon hükümetine yeni bir düzeltme sahası da bu alan oluyor. Sade vatandaşı kayıtdışı çalışmaya özendirici nitelikte ama tek parti iktidarı tarafından getirilmiş çok ters ve adalete tam aykırı sistemin kurulacak bir koalisyon hükümetince en kısa zamanda düzeltilmesi şart bulunuyor.
Şimdi sorum emeklilere, bu somut örnek ve gerçekler karşısında koalisyon mu istersiniz, yoksa tek parti iktidarına devam mı dersiniz?