ENGELLİ HAKLARI (1) ASKERLİKTE ENGELLİ HALE GELENLER

12 Mayıs 2019

Engellilik;

Doğuştan,

Görevle ilgili bir olay nedeni ile;

Görev ile ilgili olmayan bir olay nedeni ile olabileceği gibi,

Sonradan bir hastalık sebebi ile de meydana gelebilir.

Görev nedeni ile bir kazada görev nedeni ile sosyal güvenlik ve tazminat hakları devreye girerken, görev dışı bir kaza da tazminat hakları, doğuştan engelli olanlar ile hasta olanlardan farklılaşan bir yöne sahiptir.

Ancak genel olarak engellilik nedeni ile tanınan haklardan yararlanmaya engel değildir.

 

İnceleme konusu yönetmelik  23.05.2015 tarihli resmi gazetede yayımlanan ve  27.04.2019 tarihinde (https://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.20771&MevzuatIliski=0&sourceXmlSea ch=askerlik%20y%C3%BCk%C3%BCml%C3%BCl%C3%BC%C4%9F%C3%BCn%C3%BC ) başbakanlık mevzuat yönetmelikler bölümünde yer alan;

ASKERLİK YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ YERİNE GETİRİRKEN ÖLEN VEYA ENGELLİ HALE GELENLERE TAZMİNAT ÖDENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK

 Kapsama girmeyenler ;

1-2330 sayılı kanun kapsamına girenler ( Bunlar daha korumalı 2330 dan yararlanırlar)

2- Erbaş ve erler için askerliğe başlamadan önce bir hastalığı veya bir olaya veya kazaya bağlı rahatsızlığı olan ancak, askerliğe başladıktan sonra bu hastalığı veya olaya veya kazaya bağlı rahatsızlığı tespit edilenler

Bu iki grup dışındaki askerlikte engelli olan kişilere uygulanır.

 Engellilik Düzeyi;  Salt askerliğe elverişli sayılmama yeterli değildir, ayrıca rahatsızlık düzeyinin  13/7/1953 tarihli ve 4/1053 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Vazife Malullüklerinin Nevileri ile Dereceleri Hakkında Nizamnamedeki cetvele göre maluliyete yol açmış olması gerekir.

Tazminat Ödemesi ;

Ölüm ve 1. Derece engellilik halinde )Nizamname 400.000 göstergenin memur maaş katsayısı ile çarpımı tutarında;

2.derece 360.000 gösterge, 3,4,5 ve 6.da 30.000’ar bin azalan ve 6.derece vazife malulüne 240.000 gösterge üzerinde,

Bir defada uygulanan tazminat ödemesi yapılmaktadır.

Vazife malullük düzeyi ;Millî Savunma Bakanlığı Lojistik Genel Müdürlüğü Sağlık Dairesi Başkanlığınca, Vazife Malullüklerinin Nevileri ile Dereceleri Hakkında Nizamname hükümlerine göre belirlenmiş engellilik derecesine yer veren belge düzenlenmektedir.

Başvuru Süresi: 5 yıldır

Ödeme maddi ve manevi tazminatların karşılığıdır.

Başvuru, belgeleme, işlemlerin usulü ve ödeme ayrıntıları için yönetmeliğe bakılmalıdır.

Askeri Yüksek idare Mahkemesi kapatılmadan önceki bir çok kararında askerlik öncesi belirlenebilir rahatsızlıkların, askerde ortaya çıkması halinde zarar doğsa bile tazminata izin vermemekte idi , yine bir çok asker günlük spor faaliyeti sırasında kalp krizi geçirip öldüklerinde bir hak ileri sürülememekte idi.

Yönetmelik bu hali ile askerlik öncesi ile bağlantı kurulan olaylara yine izin vermemektedir. En çok rastlanan hali ile şizofreni gibi hastalıklar olağan askerlik dönemleri, yahut terörle mücadele halinde daha çabuk açığa çıkmaktadır. Bu hastalığın askerlik sırasında oluşmadığı, askerlik öncesi oluştuğu uygulaması halen devam etmektedir.

Askerlikte olay denince genelde bir çatışma veya patlama sonucu olaylar, askeri sorumluluk kapsamında sayılmaktadır ki bunu zaten 2.330 sayılı yasa veya 5434-5510 sayılı yasalar bir güvence getirmektedir.

Burada koruma altına alınan olaylar içerisine, örneğin nöbet mahallinde parmakların donması gibi olaylar girecektir. Yine ağır spor veya etkinlikler sonucu diz, dirsek omuz arızaları da bu kapsamda düşünülebilir. Ayrıca 2330 sayılı kanun güvence alanı olarak daha çok terörle mücadele-sıcak çatışma yaşanan terör alanı olmayan alanlardaki olayları kapsarken,  örneğin bir görev aracının devrilmesinde uygulama bulamamaktadır. Bu kapsamda  olanlar zaten vazife malül aylığı dava ile elde edebilecek tazminat kapsamında olduğundan bu yönetmelik kapsamında olsalar dahi bizim ilgi alanımıza çatışma ve çarpışma, bir kaza olan olaylar nedeni ile değilde  nöbet mahallinde donma, normal görev veya görev sonrası kalp krizi ölümü, askerlik görevi icra ederken diz,eklem rahatsızlıkları gibi rahatsızların bu kapsamda değerlendirilmesi beklentisi girmektedir.