ENGELLİ TANIMLAMASINA STANDART GELDİ
3 Mayıs 2013
ENGELLİ TANIMLAMASINA STANDART GELDİ
Son yıllarda en çok rahatsızlık duyulan tanımlamalardan biri de engelli bireyleri çeşitli tanımlamalar yapılması idi.
Bu tanımlamalar kargaşasını köşemize taşımıştık.
Eleştirimize de birçok engelli dernekleri de destek vermişti.
Kanunlarda yapılan tanımlamalar engelli bireyleri üzüyor, birçoğu da bundan inciniyordu.
Kavram kargaşasının sona erdirmek için çeşitli yasalarda yer alan bu ifadeler, ancak yasal bir düzenleme ile yeni şekline ,tanımlanmasına gerek vardı.
03/05/2013 tarihli resmi gazete de KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE YER ALAN ENGELLİ BİREYLERE YÖNELİK İBARELERİN DEĞİŞTİRİLMESİ AMACIYLA BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN olarak yayınlanmıştır.
Ø Sakat,
Ø Çürük,
Ø Özürlü,
Ø Zihinsel,
Ø Bedensel gibi ifadeler artık sadece engelli ifadesi ve onun türevleri ile anılacaktır.
Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesinde ve İnsan Hakları Belgelerinde özürlü kişi/birey ifadesinin yerine engelli kişi /birey ifadesi tercih edilmektedir.
Kanun ile kavram karmaşasına son verilmesi, negatif olarak algılanan ifadeler yerine ortak bir ifade olarak engelli ifadesi yada onun uzantılarının kullanılması amaç edinilmiştir.
Örnekler;
21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanununun;
a) 67 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “çürüklerin” ve “çürüklükleri” ibareleri sırasıyla “askerliğe elverişli olmayanların” ve “askerliğe elverişli olmama”,
b) 68 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “çürüklükleri” ve “çürüklük” ibareleri sırasıyla “askerliğe elverişli olmadıkları” ve “askerliğe elverişli olmadığı”,
c) Geçici 46 ncı maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “özürlüler” ibaresi “engelliler
8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 56 ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “sakatlığının” ibaresi “engelliliğinin”,
15/7/1950 tarihli ve 5682 sayılı Pasaport Kanununun;
a) 13 üncü maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “özürlerinden” ibaresi “engellerinden”,
b) 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (A) ve (B) bentlerinde yer alan “özürlerinden” ibareleri “engellerinden”,
31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun;
a) 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (9) numaralı bentlerinde yer alan “sakatlık” ibareleri “engellilik”,
b) 31 inci maddesinin başlığında yer alan “Sakatlık” ibaresi “Engellilik”, birinci fıkrasında yer alan “sakat” ve “sakatlık” ibareleri sırasıyla “engelli” ve “engellilik”, ikinci fıkrasında yer alan “Sakatlık” ve “sakatlar” ibareleri sırasıyla “Engellilik” ve “engelliler”, üçüncü fıkrasında yer alan “Sakatlık” ibaresi “Engellilik”,
c) 63 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde yer alan “sakatlık” ibaresi “engellilik”,
ç) 89 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan “sakatlık” ibaresi “engellilik”, (3) numaralı bendinde yer alan “özürlülerin” ve “özürlü” ibareleri sırasıyla “engellilerin” ve “engelli
26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun;
a) 36 ncı maddesinin yedinci fıkrasında yer alan “özürlülüğü” ibaresi “engelliliği”,
b) 74 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Özürlü” ibaresi “Engelli”,
c) 90 ıncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “sakatlar” ibaresi “engelliler”,
ç) 93 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “sakatlıkları” ibaresi “engellilikleri
14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun;
a) 53 üncü maddesinin başlığında yer alan “Özürlü” ibaresi “Engelli”, birinci fıkrasında yer alan “özürlü” ibaresi “engelli”, ikinci fıkrasında yer alan “Özürlüler”, “özürlü” ve “özür” ibareleri sırasıyla “Engelliler”, “engelli” ve “engel”, üçüncü fıkrasında yer alan “Özürlü”, “özürlülerin”, “özürlülere” ve “özürlü” ibareleri sırasıyla “Engelli”, “engellilerin”, “engellilere” ve “engelli”, dördüncü fıkrasında yer alan “Özürlülerin”, “özür”, “özürlülerin” ve “özürlü” ibareleri sırasıyla “Engellilerin”, “engel”, “engellilerin” ve “engelli”,
b) 100 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “özürlüler” ve “özür” ibareleri sırasıyla “engelliler” ve “engel”,
c) 101 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Özürlü” ibaresi “Engelli”,
ç) Ek 39 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan “özürlü” ibaresi “engelli
20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanununun;
a) 13 üncü maddesinin başlığında yer alan “Sakat” ibaresi “Engelli”, birinci fıkrasında yer alan “sakat” ibaresi “engelli”,
b) 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (III) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan “engel bir hastalığa veya sakatlığa uğraması” ibaresi “engel bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi”,
c) 50 nci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan “sakat” ibareleri “engelli
18/1/1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanununun;
a) 73 üncü maddesinin başlığında yer alan “özürlü” ibaresi “engelli”, birinci fıkrasında yer alan “özürlü” ve “özürlünün” ibareleri sırasıyla “engelli” ve “engellinin”,
b) 75 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “özürlüler” ibaresi “engelliler
1/7/1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanunun ek 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “özürlü” ve “özürlülerden” ibareleri sırasıyla “engelli” ve “engellilerden”, (b) bendinde yer alan “özürlülerden” ibaresi “engellilerden”, (c) bendinde yer alan “özürlü” ibaresi “engelli”, ikinci fıkrasında yer alan “özürlü”, “özürlülük” ve “Özürlülük” ibareleri sırasıyla “engelli”, “engellilik” ve “Engellilik”, üçüncü fıkrasında yer alan “özürlülerin” ibaresi “engellilerin” ve beşinci fıkrasında yer alan “özürlü” ibaresi “engelli
22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun;
a) 313 üncü maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan “özrü” ibaresi “engeli”,
b) 340 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “özürlü” ibaresi “engelli”,
c) 408 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “sakatlığı” ibaresi “engelliliği”,
ç) 417 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde yer alan “özürleri” ibaresi “engelleri”,
d) 674 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “sakatlıkları” ibaresi “engelliliği”,
22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun;
a) 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (I) numaralı bendinin (a) alt bendinde yer alan “veya sakatlığa uğraması halinde” ibaresi “yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda”,
b) 30 uncu maddesinin başlığında yer alan “Özürlü” ibaresi “Engelli”, birinci fıkrasında yer alan “özürlü” ibareleri “engelli”, ikinci fıkrasında yer alan “sakatlananlara” ibaresi “engelli hâle gelenlere”, dördüncü fıkrasında yer alan “özürlü” ibaresi “engelli”, altıncı fıkrasında yer alan “özürlü” ibareleri “engelli”, yedinci fıkrasında yer alan “özürlülerin”, “özürlünün”, “Özürlü” ve “özürlüyü” ibareleri sırasıyla “engellilerin”, “engellinin”, “Engelli” ve “engelliyi”,
c) 101 inci maddesinin başlığında yer alan “Özürlü” ibaresi “Engelli”, birinci fıkrasında yer alan “özürlü” ibareleri “engelli”,
25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun;
a) 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan “özür” ibaresi “engel”,
b) 32 nci maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde yer alan “özürlüler” ibaresi “engelliler
18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 74 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan “vücut veya akıl hastalığı veya vücut sakatlığı ile özürlü bulunmamak” ibaresi “hastalığı, zihinsel veya bedensel engeli bulunmamak”,
10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun;
a) 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasının (d) bendinde yer alan “özürlüler” ibaresi “engelliler”,
b) 18 inci maddesinin birinci fıkrasının (m) bendinde yer alan “özürlülerle” ve “özürlü” ibareleri sırasıyla “engellilerle” ve “engelli”,
c) 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde yer alan “özürlülere” ibaresi “engellilere”,
ç) Ek 1 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “özürlülerle”, “özürlü”, “özürlülere” ve “Özürlü” ibareleri sırasıyla “engellilerle”, “engelli”, “engellilere” ve “Engelli
31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun;
a) 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan “özüre uğratan” ibaresi “engelli hâle getiren”,
b) 14 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “özürlülük” ibaresi “engellilik”,
c) 15 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “özürlülük” ibaresi “engellilik”,
ç) 19 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan “özürler” ibaresi “engellilik”, dokuzuncu fıkrasında yer alan “özürlülük” ibaresi “engellilik”, onuncu fıkrasında yer alan “özürlerin” ibaresi “engellilik hâllerinin”,
d) 25 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “özrü” ibaresi “engelliliği”, üçüncü fıkrasında yer alan “özürleri” ibaresi “engellilik hâlleri”,
e) 28 inci maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “hastalık veya özürü” ibaresi “hastalığı veya engelliliği”,
f) Geçici 4 üncü maddesinin altıncı fıkrasında yer alan “özürlü” ibareleri “engelli”,
g) Geçici 10 uncu maddesinin başlığında yer alan “sakatlık” ibaresi “engellilik”, birinci fıkrasında yer alan “özrü” ibaresi “engeli”, ikinci ve üçüncü fıkralarında yer alan “sakatlığı” ibareleri “engelliliği”,
ğ) Geçici 37 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “sakat kalanlara” ibaresi “engelli hâle gelenlere”,
h) Geçici 39 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendinde yer alan “sakatlığı” ibaresi “engelliliği
5378 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“Mevcut belgelerin geçerliliği
GEÇİCİ MADDE 5 – Engelli bireylerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce ilgili mevzuatına göre almış oldukları sağlık kurulu raporlarına istinaden hâlen yararlanmakta oldukları hak ve menfaatlerin, sağlık kurulu raporu dışındaki diğer şartların muhafaza edilmesi ve ilgili mevzuatına göre bu hak ve menfaatlerin devamının mümkün olması kaydıyla, önceki raporların geçerlilik süresi içinde aynı şekilde uygulanmasına devam olunur. Ayrıca, engelli bireylerin ilgili mevzuatına uygun olarak daha önceden almış oldukları sağlık kurulu raporlarına istinaden engellilik durumlarının tespitine veya engellilikleri dolayısıyla kendilerine veya yakınlarına kolaylıklar ya da haklar teminine yönelik olarak bu maddenin yayımı tarihine kadar verilmiş olan özürlü, sakat, çürük veya zihinsel ya da bedensel engelleri niteleyen benzeri ibareleri içeren belge, kimlik, kart ve benzeri belgelerin, geçerli oldukları süreler dâhilinde yenilenmeleri gerekmez.”
6462 Sayılı Kanunun 4 maddeden ibaret ,geniş kapsamlı olarak kavram kargaşasına son vermiştir.
VEDAT İLKİ
Not: http://www.alitezel.com/index.php?sid=yazi&id=6085 link tıklarsanız müjdeyi ilk defa sitemizde biz verdik.
