ERKEN ÇALIŞMA HAYATINDAN ÇEKİLEBİLECEKLER KİMLERDİR ?
28 Aralık 2014
Yargıtaya göre T.C. Emekli Sandığı Kanununda öngörülen fiili hizmet zammı bir tür itibari hizmet sayıldığından , sigortalılık süresine eklenmesi gerekir. Bazı yıpratıcı işlerde çalışanların fiili hizmet sürelerinin , eklenecek itibari hizmet süreleri ile artırılması öngörülmüş , böylece bu işlerde çalışanların daha erken yaşlılık aylığına hak kazanmalarına imkan sağlamıştır. Yıpratıcı işlerde çalışanların hem çalışma yaşamları hem de sağlıkları bu işlerde çalışmaktan dolayı olumsuz etkilenmektedir. Bu sebepten dolayı bu gibi yıpratıcı işlerde çalışanlara tanınan olanaklarla diğer sigortalılardan daha erken çalışma hayatından çekilme hakkı sağlamaktadır.
5510 Sayılı Kanunla , fiili hizmet süresi zammından yararlanabilmek için sigortalının kanun maddesinde belirtilen iş ve işyerlerinde çalışması yeterli görülmemiş , bununla birlikte fiilen çalışması ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalması da ayrıca bir koşul olarak öngörülmüştür.
İstisnai olarak yeraltı işlerinde çalışan sigortalıların , fiili hizmet süresi zammından yararlandırılacakları dönem içinde kalan ; yıllık ücretli izin , hafta tatili , ulusal bayram ve genel tatil günleri , eğitim , kurs , iş öncesi ve sonrası hazırlık sürelerinde fiilen çalışma ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalma şartı aranmamaktadır.
Ayrıca fiili hizmet süresi zammından (itibari hizmet ) yararlanacak olan sigortalılar kanunda düzenlenmiş ve sınırlandırılmış olup , bunun dışında kalan yıpratıcı işlere maruz kalanlar bu süreden yararlanmaları hiçbir şekilde mümkün değildir.
Fiili Hizmet Süresi Zammı (itibari hizmet ) Kapsamında Olan İşler Ve İşyerleri
Fiili hizmet süresi zammına tabi işler kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilmiş olup bunlar ;
- Kurşun ve arsenik işleri
- Cam fabrika ve Atölyeleri
- Civa üretimi işleri sanayii
- Çimento Fabrikaları
- Kok fabrikalarıyla termik santraller
- Alüminyum fabrikaları
- Demir ve çelik fabrikaları
- Döküm fabrikaları
- Asit üretimi yapan fabrikalar ve atölyeler
- Yeraltı işleri
- Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler
- Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler
- Türk Silahlı Kuvvetlerinde , Emniyet ve polis mesleğinde çalışnalar
- Milli İstihbarat Teşkilatında çalışanlar
- Yangın söndürme ve itfaiye işlerinde çalışanlar
Bunların dışında ise 6385 sayılı yasa ile ;
- Basında ve gazetecilik mesleğinde çalışma ,
- Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu’nda basın kartı sahibi olarak çalışanlar ,
- Türkiye Büyük Millet Meclisinde Yasama Organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar da eklenmiştir.
Fiili hizmet süresi zammının uygulanması için , bunu gerektiren çalışmaların sadece Türkiye’ de yapılıyor olması gerekmez. Yurtdışında geçirilen çalışmalar için de uygulanması gerekmektedir. Nitekim Yargıtay’ında bu yönde kararı mevcuttur.
Fiili hizmet yönetmeliğine göre , fiili hizmet zammına tabi işlerde çalışanlar , günlük çalışma süresinin bir bölümünde fiili hizmet zammı kapsamında , ay içinde bu nitelikteki işlerde geçen çalışma saatleri toplamının günlük çalışma saatlerine bölünmesi suretiyle bulunacak gün üzerinden bilidirilir.
Nitekim Yargıtay fiili hizmet süresi zammı kapsamında olan dalgıçlarla ilgili olarak , dalgıçların denizde kalınan süreyle sınırlı olarak değil , dalgıç ünvanı ile istihdam edilip , bu işte fiilin çalıştırıldığı sürece yararlandırılması gerektiğini onamıştır.
Sigortalının sadece kanunda sayılan işlerde çalışması yetmemekte , işyerinin ve işin olumsuz etkilerininde söz konusu olması gerekmektedir.
Örneğin kısa süreli kontrol , idarecilik , denetim gerektiği gözlem ve benzeri amaçlarla kısa süreli çalışmalar , bu işlerin bir fiil yapılmayıp , işin yönetim görevinin yerine getirilmesi olarak değerlendirileceğinden fiili hizmet süresi kapsamında değerlendirilmemektedir.
Ayrıca yukarıda kanun kapsamında sayılan işlerde işin otomasyonla yapılması , ileri teknolojinin kullanılması gibi nedenlerle zararlı faktörlerin ve riskin ortadan kalktığı durumlarda kanunda sayılan sigortalılar fiili hizmet zammı süresinden faydalanamaz.
Bunun dışında ise ;
- Türk Silahlı Kuvvetlerinde ,
- Emniyet Teşkilatında ,
- Milli İstihbarat Teşkilatında ,
Çalışan sigortalıların fiili hizmet zammından faydalanabilmeleri için çalışmanın sadece ilgili kanun idaresinde ve belirtilen kadro veya ünvanlarda geçmesi yeterli koşuldur .
