Bir iş sözleşmesine tabi çalışırsanız SSK’lı, adınıza vergi kaydı veya şirket ortaklığınız varsa da Bağ-Kur’lusunuz. SSK’lı olmakla Bağ-Kur’lu olmanın birbirinden farklı emeklilik süreleri ve kuralları mevcut.
Örneğin 08/09/1999 tarihine kadar bir işe girmiş ve adınıza prim ödenmiş ise 5000 + kademeli olarak yükselen yaş ve hizmet gününden emekliliğiniz hesaplanıyorken; Bağ-Kur, emeklilik için sizden erkekseniz 25 yıl 9000, gün kadınsanız 7200 gün prim ödeme istiyor ve 01.06.2002 tarihi itibariyle hizmet süresi yönünden de yaşa tabi olunuyor.
Bu anlamlı farkın sebebi bu iki kurumun çalışma mantığında saklı, zira Bağ-Kur’da SSK’da olduğu gibi fiili çalışma aranmıyor ve kanunda Bağ-Kur daha çok “Bağımsız çalışan” olarak anılıyor.
Buna karşın bir hizmet akdine tabi çalışan yani SSK’lı (4a) olarak çalışanlardan yıpratıcı işlerde çalışanlar ise oluşan yıpranma hakkı ile daha erken emeklilik hakkı kazanarak tabir yerindeyse ayrıca ödüllendiriliyor.
Ev hizmetlerinde çalışanlara ise yevmiyeli işçi gibi bakılması, ücretin ödenmesiyle sorumluluktan kurtulduğunun sanılması aslında toplumsal bir algı sorununa işaret ediyor. Oysa ev hizmetlerinde, ütü yapmadan cam silmeye kadar riskleri taşımasının yanısıra bir kaza halinde ev sahibinin sorumluluktan kurtulmasına da imkan bulunmuyor.
Düzenleme Ne Diyor?
Ev hizmetlerinde çalışmada tüm esasları 5510 Sayılı Kanunun Ek 9 uncu Maddesi Kapsamında Sigortalı Çalıştırılması Hakkında Tebliğ düzenliyor.
Bu tebliğe göre ev içinde yapılan ev işleri ve bakım işlerinin ev halkı dışındaki bireyler tarafından yapılması ev hizmeti sayılarak ev hizmetlerinin tanımı yapılmış oluyor.
1 Nisan 2015 tarihi itibariyle ev hizmetlerinde sigortalı çalışmada yapılacak işlem bu işlerin ay içinde 10 günden az ve 10 günden fazla yapılıp yapılmadığına göre belirleniyor.
Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az veya Fazla Çalışma Kriteri
Ev hizmetlerinde ayda 10 günden az çalışanlara yönelik olarak çalıştıkları her bir gün için asgari ücretin günlük tutarının %2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi ödeniyor. Yine sigortalı isteği halinde takip eden ayın sonuna dek emekliliğe yarar uzun vadeli sigorta primini ve genel sağlık sigortası primini de ödeyebiliyor. Bu kişilerin yani ev hizmetinde ayda 10 günden az çalışanların çalıştıkları ay sonuna kadar ödemesi gereken güncel sigorta primi bugün 831,48 TL. Aylık brüt asgari ücret tutarının yüzde 32,5’undan oluşan bu rakamı ödediklerinde ücretsiz sağlık yardımından da yararlanıyorlar.
Sigortalılardan emekliliğe yarar uzun vadeli sigorta tescili için herhangi bir başvuru alınmıyor ve tescil kaydı, kurumca elektronik ortamda oluşturuluyor. Sigortalılığın sona ermesinde de aynı şekilde işlem yapılıyor.
Uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası tescili aylık olarak yapılıyor ve takip eden ayda sigortalının ev hizmetlerinde ayda 10 günden az çalışmasının bulunmaması halinde uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası tescili oluşturulmuyor.
Öte yandan ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanlar için işverenler uzun ve kısa vadeli sigorta kolları, GSS primi ve işsizlik primi olmak üzere toplam %34,5 prim ödüyorlar. İşverenler 10 gün ve daha fazla çalışacaklara ilişkin bildirgede asgari ve azami kazanç üzerinden beyan ettikleri tutar üzerinden prim ödüyorlar.
Halihazırda yaşlılık aylığı alan ve aynı zamanda ev hizmetlerinde çalışanlar adına %32 nispetindeki SGDP kesinti uygulaması meri olup bu kişilerin emekli aylıkları kesilmiyor. İlk prim ödemesinde damga vergisi işverenlerce ödeniyor.
Özellikle 10 günden az ev hizmetlerinde çalışanlara borçlanma yöntemi ile yani % 32,5 oranında prim ödeyerek 10 günü 30 güne tamamlamalarını öneriyoruz. Aksi halde hem Genel Sağlık Sigortası primi yatırılıyor hem emekliliğe yarar uzun vadeli sigorta kollarından prim ödenmediği için gün kazanılamıyor.