EV HİZMETLİLERİ HAKLARINI ARIYOR
Sosyal Güvenlik konularını günlük olarak takip ederken bir haberin başlığı ilgimi çekti.
“Ev İşçisiyiz; Toz Bezi Değil” bunu haykıran kadınlar ev işlerine temizliğe giden halk tabiri ile gündelikçi kadınlar idi.
Bu kadınlar bir araya gelerek uzun zamandan beri bir dernek çatısı altında örgütlenmişler.
İstekleri ise kısacana;
Örgütlü toplum içinde yer alarak sendikalı olmak ,
Sosyal güvenceye sahip olmak ,
İnsanca yaşayabilecekleri emeklerinin karşılığını almak,
İş sağlığı ve güvenliği şartlarına sahip olmak ,
Devletin Sosyal Güvenlik Kurumu şemsiyesine girmek,
İş Kanunundan doğan haklara da sahip olmak istiyorlar.
İş Kazası yada Meslek Hastalıkları kayıtlarına ev de çalışanlar geçmemektedir.Son yıllarda Medyayı takip ettiğinizde birçok temizlik işçisi kadının cam silerken düştüğü haberi gazete sayfalarında,TV ekranlarında gündeme gelmiştir.
Bu konudaki mağdur kadınlar bakın bu haberlere nasıl bir yorum getiriyorlar.
Bu ölümler için devlet-patron-medya üçgeni “sakarlık” dedi. Bu bir kaza değil, iş cinayetidir.
Ev hizmetlerinde çalışan kadınlar artık bilinçlenerek hak arama yoluna girmişlerdir.
Ev Hizmetlileri Tanımı:
Ev hizmetlerinde çalışanlar deyimi bir evin günlük işlerini yürütmek amacıyla evde çalışan ve aile bireyleri dışında kalan kimselerdir. Bunların yaptıkları işler; genellikle, hizmetçilik, aşçılık, şoförlük, bahçıvanlık gibi işlerdir.
Bu işler karşılığında çalıştığı süre olarak tam gün yada bir kaç saatlik olabiliyor. Bunun içinde belli oranlarda belirlenmiş ücret ödemesi yapılır.
İş Kanununda Ev Hizmetlileri:
4857 sayılı Kanun’un ”stisnalar” başlıklı 4-e maddesine göre ev hizmetlerinde çalışanlar adı geçen Kanun’un kapsamı dışında bırakılmış.Kanun maddesinde içerisinde ”ev hizmetleri”nin de yer aldığı çeşitli iş ve iş ilişkileri maddeler halinde sıralanmış.Kanun’un bu maddelerde tanımlanan iş ve iş ilişkilerinde uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır.
5510 sayılı SS ve GSSK Ev Hizmetlilerinin Sosyal Güvenliği:
6 Maddenin (c) bendinde;
5510 sayılı Kanun’a alınarak ev hizmetlerinde ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç olmak üzere ev hizmetlerinde çalışanlar sigortalı sayılmamıştır.
Burada önemli olan o evde kişinin belirli zamanlarda çalışsa aynı eve haftanın belirli günlerinde gitmesi ev sahibi ile çalışan arasında iş bağımlılığını ortaya koyar.Aynı zamanda bu işler karşılığında ücret alıyorsa sigortalılık olgusu ortaya çıkacaktır.
Salt 4857 sayılı İş Kanunun 10 maddesinin ”Nitelikleri bakımından en çok otuz iş günü süren işlere süreksiz iş, bundan fazla devam edenlere sürekli iş denir ”algılamak ve buna göre hüküm kurmak yanlış olur. 4857 sayılı yasa kapsamında değil ise,Borçlar Kanunu hükümleri devreye girer.
Sosyal Güvenliğin amacı da vatandaşlara sosyal güvenliği sağlamak ise ev hizmetlerinde çalışanlar lehine yorumlamak hakkaniyet ile bağdaşacaktır.
KONUYLA İLGİLİ ÖRNEK YARGI KARARI:
T.C. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi almış olduğu bir kararda; Sosyal Sigortalar Yasası’nda yapılan değişiklikte ev işlerinde ücretli ve sürekli olarak çalışanların 24.11.1977 tarihinden geçerli olmak üzere sigortalı sayıldıklarını ve haftanın tamamında değil, belli günlerinde kısmen çalışılması durumunda dahi bu hizmetin süreklilik unsurunun gerçekleştiğini gösterdiğini ifade ederek bu durumda sigortalı sayılması gerektiğini belirtmiştir.
Sosyal Sigortalar Yasası’nda yapılan değişiklikte ev işlerinde ücretli ve sürekli olarak çalışanların 24.11.1977 tarihinden geçerli olmak üzere sigortalı sayılmaktadırlar. Haftanın tamamında değil, belli günlerinde kısmen çalışılması durumunda dahi bu hizmetin süreklilik unsurunun gerçekleştiğini gösterir.
Gelir Vergisi Yönünden Ev Hizmetlileri:
193 sayılı GVK ücretler bölümünde 23’üncü maddesinde (6) bendinde Hizmetçilerin ücretleri (Hizmetçiler özel fertler tarafından evlerde, bahçelerde, apartmanlarda ve ticaret mahalli olmayan sair yerlerde orta hizmetçiliği süt ninelik, dadılık, bahçıvanlık, kapıcılık gibi özel hizmetlerde çalıştırılanlardır.) (Mürebbiyelere ödenen ücretler istisna kapsamına dahil değildir) yazılı ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir.
6111 sayılı Yasa da Yapılan Düzenleme İle Ev Hizmetlileri:
Ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalıların eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini 30 güne tamamlama yükümlülüğü 1/1/2012 tarihinde başlar ifadesi ile bu süreye kadar ertelenmiştir.
Ev hizmetlileri yönünden eksik kalan süreler için 25.02.2011 tarihinden itibaren isteğe bağlı prim ödemeleri 4-1(a) sigortaya sayılması yönünde olumlu bir adım atılmıştır.Ev hizmetlileri istekleri halinde isteğe bağlı işsizlik sigortası ödeyerek 4447 sayılı yasaya göre işsiz kalmalarında İş-Kur’dan işsizlik maaşı alabileceklerdir.
Ev Hizmetlilerini Sosyal Güvenlik Şemsiyesine Aldıracak Telefon:
Özellikle bu alanda kayıt dışı çalışanların kendilerini ALO 170 SGK ihbar hattına bildirmeleri ile yapılacak incelemelerde re’sen sigorta tescilleri yapılacak geriye dönük bir yıl sigortalılık süresi kazanırken açacakları hizmet tespit davaları ile sigortalılık haklarını kazanacaklardır.
Bizde köşemizden ”Ev İşçisiyiz; Toz Bezi Değil” diyen çalışanlara Sosyal Sorumluluk adına yol göstermiş olduk.
VEDAT İLKİ