Basın yayın organları başlık atarak emekli aylıklarını şu kadar yol izlerseniz , yükselir diyor.
Aslında bunları yazanların bir çoğu da emekli aylığı nasıl hesaplanır diye sorarsanız hesaplama tekniği bilemez,hatta yazılarımızdan alıntı yaparak manşete taşırlar.
Okur ise bu asparagas çılgınlığında planlama adına saçma sapan sonuçlara ulaşırlar.
Hayal tacirliği yapmak,bir çok çalışanı etkiler.
4/a-4/b-4/c emekli aylığı hesaplaması farklı olup,Banka ve Borsa Sandık emekli aylığı hesaplamasında ise 506 sayılı ve 5510 sayılı Kanun dışına çıkılamaz.
EMEKLİ AYLIĞI PLANLAMASINI NET OLARAK HANGİ MESLEK DALI YAPABİLİR?
4/b Statüsünden emekli olacaklar için emeklilik planlamasını yapabilirler.
Bunlarda Bağ-Kur statüsünde olanlardır.
Çünkü ödeyecekleri primleri kendileri belirler.
Ayrıca isteğe bağlı sigortalılar içinde bu formül geçerlidir.
4/b sigortalılar ;
1999 öncesi,2000-2008/09 Dönemlerini düzeltemez.
2008/10 Dönemden sonra ödeyecekleri primleri 6,5 katına kadar 2016 kadar,2017-2018-2019 dönemlerini ise 7,5 katına kadar ödeme imkanı ile emekli aylıklarını (+) değere taşıyabilirler.
İHYA YAPACAKLAR!
Silinen süreleri 4/1-b statüsünde olanlar dönemlere göre ödeyerek emekli aylıklarını artırmak isteseler de maliyeti oldukça yüksektir.
Özellikle 2008/10 öncesi ihya edilecek silinen sürelerde ödemeleriniz ihya olsa da basamaklandırma sistemi ile eriyecektir.
MEMUR EMEKLİ AYLIĞINI YÜKSEK OLMASI İÇİN PLANLAMA YAPMA ŞANSI VAR MI?
Görevde olan memurlar ister 5434 tabi olsun isterse 5510 sayılı Kanuna bu statü de çalışanların emekliliğe esas matrahlarına müdahale etme şansları yok.
Norm ve standartlar bu kişilerde 657 sayılı Kanuna göre belirlendiği için planlama yapma şansları yoktur.
Sadece kanunda yazılı esaslar doğrultusunda borçlanma yapsalar bile ,5434 belirlenmiş esaslara uyacaklardır.5510 tabi memur ise borçlanma da taban ve tavan arası tutarı seçebilir.
Kamu geçici memuru ve Kamu işçisi de TİS tabi olduğu için emekli aylığı planlaması yapamaz.
Memuriyetten istifa eden,çıkarılan(ihraç) olanlar için bulunduğu Kademe /Derecesi,unvana göre planlama yapılır.Bu planlamada isteğe bağlı emekli sandığı yada hizmet birleştirme de 1260 güne göre planlama olabilir.
İŞÇİ EMEKLİ AYLIĞINI YÜKSELTEBİLİR Mİ?
Hizmet akdi ile çalışan 4-a sigortalıların SPEK işverenleri belirlediği için,bu konuda yaptırımı oldukça zayıf kesimdir.
SPEK belirleyecek parametreleri takip etmemesi yada yasal mevzuata uygun çalıştırılmaması buna göre matrah bildirimlerinin eksik beyanı ileride alacağı emekli aylıklarını olumlu değil olumsuz etkiler.
Aktif çalışma hayatında SPEK düzgün beyan edilen kesim kamu işçisi,Sendikalı Özel sektör işçisi,Kurumsal iş yeri çalışanlarıdır.
Bu kesimin dışında olanlar ise asgari ücretli çalışanlar olup genellikle primleri usule uygun bildirilmeyen kesimler olup,hizmet tespit davalarıyla çözüm arıyorlar.
Özellikle taşeron çalışanlarda sorunlar bitmiyor.
Meslek kodu uygulaması istenilen hedefe ulaşmamıştır.
EMEKLİ AYLIĞINI ARTIRAN 7 YOL FORMÜLÜ NE KADAR DOĞRU?
ERKEN PLAN YAPIN=NEYE GÖRE KİME GÖRE
Emekliliğinizi planlarken son bir iki yılı düşünmeyin.(4/b ve 4/c geçerliliği var mı?)Şimdiden yani eğer imkan varsa 8-10 yıl öncesinden planınızı yapın. (4/b yapabilir,4/c ve 4/a için böyle bir planlama imkansız.)Böylece alacağınız maaşı daha da artırabilirsiniz. (SGK son yıllarda özellikle 4/a sahte sigortalı denetimleri sıklaştı.)Çünkü maaş hesaplarken kazançlarınızın tamamına bakılıyor.(Evet Doğru)
3 BİN LİRA VE ÜZERİ=Emekli aylığı hesaplamayı bilmeden bu hesaplama ezbere yapılmıyor.
Çok çalışmak ya da çok fazla günü olmak tek başına maaşı etkilemiyor. Hatta günü daha az olan birisi günü fazla olandan daha çok maaş alabiliyor. Burada sizin brüt maaşınız yani prime esas kazancınız önemli. Brüt maaşınız 3 bin lira ve üzerindeyse yıllık 60-70 lira kazancınız olur.(4/a bu iş ne kadar efektif)
İKİNCİ SİGORTALILIK=İşsizliğin iki haneli olduğu bir coğrafya da ikinci işten bahsetmek gerçekçi mi?Bence hayal kurmak gibi.
Eğer imkanınız varsa birden fazla yerde sigortalı çalışmak prime esas kazancınızı yükseltecektir. Kaç yerde sigortalı olursanız olun bir ayda 30 gün sayılır. Ancak kazancınız toplanacağından emekli maaşını yukarı çeker.(Bir işi bulan kendini şanslı hissederken,ikinci ,üçüncü iş ütopya.)
SON 3.5 YIL KURALI
Hangi kurumda olursanız olun son 3.5 yılda (1261 gün) SSK’lı olursanız emekliliğiniz SSK şartlarından hesaplanacak. Yüksek kazanç bildirerek hem daha erken emekli olur hem de yüksek maaş alırsınız.
(Emekli Sandığında bu kural tutmayabilir(4/c),bazen de 4/b ) Genelde son 3,5 yıl kuralı da SGK Denetim radarına takılıyor.
EK ÜCRETLERE DİKKAT!
Aylık kazancınız maaşı belirleyen en büyük etken. Dolayısıyla öncelikle gerçek maaşınızın bordroda olmasına özen gösterin. Asgari ücretten gösterilmesine razı olmayın. Ayrıca düzenli nakit ödemeleriniz varsa (ikramiye, prim, kira yardımı vs) bunların da brüt kazanca eklenip eklenmediğine dikkat edin.(Evet bu kısım doğrudur.Tabi ki bunları da kurumsal işyerleri,TİS verir zaten sorun olmaz.)
SSK DAHA AVANTAJLI
Asgari ücretten prim yatıyorsa Bağ-Kur yerine SSK’dan emekli olmak daha avantajlı. SSK’dan emekli olma imkanınız varsa; isteğe bağlı sigorta, tarım SSK, tarım Bağ-Kur, zorunlu Bağ-Kur seçeneklerini ikinci planda tutun.(Gerçek çalışma aranır yoksa Dimyata Pirinç derken,tüm primleriniz çöp olmasın)
FORMU DOLDURURKEN
Emekli olurken doldurulan ‘Tahsis Formu’ndaki bakmakla yükümlü kişi hanesine ‘eş’, ‘çocuk’ gibi yakınlarınızı ekleyin. Bu, maaşınız hesaplanırken aylık bağlama oranını artırır. Bu da maaşınıza olumlu yansır.(Bu sadece alt sınır aylığına takılanlar için geçerlidir.Herkes için geçerli değildir.Teknik konudur.17,5 ila 20 yıl arasında günü olanları da bağlamaz.)
Sonuç:
Emeklilik iş ve işlemleri ezbere yada basında çıkan formüllerle değil,bu işi bizzat bilen Sosyal Güvenlik Müşaviri desteğinde yapmanız halinde ileride düzgün iş yapmanın rahatlığı içerisinde emekliliğinizi planlama şartlarına sahipsiniz.
Herkesin planlaması farklı olup,her sigortalının emeklilik hikayeleri farklıdır.
VEDAT İLKİ
vedat.uzman@gmail.com
05415161962