İŞÇİNİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AÇISINDAN MADDİ VARLIĞININ KORUNMASINA YÖNELİK İŞVEREN YÜKÜMLÜLÜKLERİ (1)
İşverene yasallarla bir çok ödev ve sorumluluk yüklenmiştir. İşverenin esaslı borçlarından biri de işçinin maddi ve manevi varlığının korunmasıdır.
Maddi ve manevi varlığının korunmasına yönelik işverenin yükümlüğü Borçlar Yasası’nda , İş Yasası ‘nda ve özellikle İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nda düzenlenmiştir.
Borçlar Yasası ‘ndaki Düzenleme
- İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
- İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.
- İşverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı zararların tazmini, sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabidir.
Ev düzeninde çalışan işçiye yönelik düzenlemede ise :
- İşçi işverenle birlikte ev düzeni içinde yaşıyorsa işveren, yeterli gıda ve uygun bir barınak sağlamakla yükümlüdür.
- İşçi, kusuru olmaksızın hastalık veya kaza gibi sebeplerle işgörme edimini yerine getiremezse işveren, sosyal sigortalar yardımlarından yararlanamayan, bir yıla kadar çalışmış işçinin bakımını ve tedavisini, iki hafta süreyle sağlamak zorundadır. İşçinin bir yılı aşan her hizmet yılı için söz konusu süre, dört haftayı aşmamak üzere ikişer gün artırılır.
- İşveren, işçinin gebeliğinde ve doğum yapması durumunda da aynı edimleri yerine getirmekle yükümlüdür.
Kişisel verilerin kullanılmasında ise :
- İşveren, işçiye ait kişisel verileri, ancak işçinin işe yatkınlığıyla ilgili veya hizmet sözleşmesinin ifası için zorunlu olduğu ölçüde kullanabilir.
İş Sağlığı Ve Güvenliği Yasası ‘ndaki Düzenleme
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu bağlamda ;
- Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması,
- Gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmalıdır.
- İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamalıdır.
- Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırmalıdır.
- Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne almalıdır.
- Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri almalıdır.
İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
- Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
- İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
- İşveren belli şartlarda işyeri ve iş güvenliği uzmanı çalıştırmak durumundadır.
- Ayrıca işveren işyerinin tehlike sınıfına göre gerekli yükümlülükleri yerine getirmek durumundadır.
- İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür.
- Acil durumlarla mücadele için , koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda tedbir almakla yükümlüdür.
- Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren;
- Çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, tahliye tedbirleri almakla yükümlüdür.
- İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi yapmak rapor düzenlemek ile yükümlüdür.
- Sağlık gözetimi yapmakla yükümlüdür.
- İş sağlığı ve güvenliği konularında çalışanları bilgilendirmekle yükümlüdür.
- İş sağlığı ve güvenliği konularında çalışanlarına eğitim vermek veya verdirmek ile yükümlüdür.
- İş sağlığı ve güvenliği konularında çalışanların görüşlerini almak ve katılımlarının olmasını sağlamak durumundadır.
- Çalışan temsilcisi görevlendirmek yükümlülüğü vardır.
- İş sağlığı ve güvenliği kurulu kurmak ve çalıştırmak yükümlülüğü vardır.
- İş sağlığı ve güvenliği koordinasyonunu sağlamak yükümlülüğü vardır.