İŞGÜVENCESİ YAZI DİZİSİ-1
Usulsüz ve gerekçesiz işten atılan 30 gün içinde İŞE İADE davası açabilir
Basitçe iş güvencesi dediğimiz olay ilk defa ANA-SOL-D Koalisyon Hükümeti tarafından TBMM’den geçirilen 4773 sayılı Kanun ile getirildi. Aynı Hükümet halen de uygulamada olan İŞSİZLİK SİGORTASI kurumunu da Türkiye’ye kazandırmıştı. İşçinin tazminatı ödenerek dahi olsa gerekçesiz, sebepsiz işten çıkarılmasına engel olmak için düzenlenmiştir.
İlk defa 4773 Sayılı İş Güvencesi Kanunu TBMM’de yasalaştı ve 15.08.2002 tarih, 24847 sayılı Resmi Gazete’de yayınlandı ve aynı yasa gereğince de 15.03.2003 günü yürürlüğe girdi. İlk çıktığında 10 veya daha çok işçisi olan işyerleri kapsamdaydı ama 2003 yılı Haziran ayında bu sayı 4857 sayılı Kanun ile AKP tarafından 30’çıkarıldı. Yani, 2003 yılı Haziran ayından sonra işyerinde 30’dan az çalışanı olan işyerlerindeki işçiler İŞGÜVENCESİZ bırakıldı. Biz de size bu bayramda bu konuyu yazı dizisi halinde vereceğiz. Hepinize iyi bayramlar diliyorum.
4857 sayılı Yasa’nın 18. Maddesine göre;
“Madde 18 – Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.
Altı aylık kıdem hesabında bu Kanunun 66 ncı maddesindeki süreler dikkate alınır.
Özellikle aşağıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz:
a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.
b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.
c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.(*)
d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.
e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.
f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.
İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir. İşverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir.
İşletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri hakkında bu madde, 19 ve 21 inci maddeler ile 25 inci maddenin son fıkrası uygulanmaz.”
***İŞGÜVENCESİ VE İŞE İADE DAVASI
30 ve daha fazla işçi çalışan İşyerlerinde,
İşi altı aydan fazla devam etmiş işçiler için;
-İşçinin işten çıkarılması mutlaka yazılı olarak bildirilecek,
-Yazılı belgede mutlaka bir sebep olacak,
-Yazılı sebep işverence kanıtlanabilir ve doğru olacak.
Bu şartların tersinden gidersek,
-işten çıkış yazılı yapılmamışsa,
-yazılı yapılmış ama içinde sebep yazmıyorsa,
-sebep yazıyor ama doğru değil ve işverence kanıtlamaz durumda ise;
İşçi- bir ay içinde İş Mahkemesine başvurup, işe iade davası açabilir.
***BİR AYLIK SÜREYE DİKKAT
Normal şartlarda işçilerin işyerinde çıkarılması için 4857/17. madde gereğince önceden bildirme-ihbar etme şartı vardır.
İşçinin o işyerindeki kıdemi;
– 2 ile 6 ay arasında ise 2 hafta,
-6 ay ile 18 arasında ise 4 hafta
-18 ay ile 3 yıl arasında ise 6 hafta
-3 yıldan çoksa 8 hafta öncesinde işçiye işten çıkarılacağı bildirilip iş arama izni de başlatılmalıdır. Fakat, işveren dilerse bu sürelere ait ücreti peşin ödeyerek (adı ihbar tazminatıdır) işçiyi derhal de işten çıkarabilir.
İşe iade davasındaki bir aylık dava açma süresi işten çıkma tarihinden değil, işten çıkarılacağını öğrendiği tarihten başlar buna dikkat edilmesi gerekir.
Yani, işveren 8 hafta önce, “ey Ali, seni şu sebepten işten çıkarıyorum, 8 haftalık ihbar süren başladı, günde 2 saat iş arama iznin de başladı…” diye bana yazılı bildirim yaparsa, 8 hafta daha o işyerinde çalışmam gerektiği halde bir aylık dava açma sürem başlamış demektir.
***DAVA SÜRESİNCE İŞÇİ DİLEDİĞİ YERDE ÇALIŞABİLİR
Hizmet akdi feshedilen işçi, işe iade davası boyunca dilediği iş veya işyerlerinde çalışabilir. Ancak, dava kesinleştiğinde mutlaka işverene işe başlama isteğini bildirmelidir. Bunu yapmazsa davanın bir anlamı da kalmaz.