Kamu İşçilerinin Tazminatında Genel Esaslar
28 Mayıs 2019
Tıpkı memurların kamudaki hizmetine karşılık emekliliklerinde ikramiye alması gibi kamu kurumlarında (genel, katma ve özel bütçeli idarelerde) çalışan işçilerin de kıdem tazminatı alma hakları bulunuyor. Bilindiği gibi özel sektörde çalışan işçilerle kamu sektöründe çalışan işçilerin kıdem tazminatı uygulamasına tabi olmaları aynı yasayla sağlanmış oluyor.
Öte yandan, kamuda çalışan işçilere özgü olan askerlik süresinin tazminata dahil olup olmadığı, onları ilgilendiren ve ele alınması gereken önemli bir hak olarak göze çarpıyor. Diğer bir ifadeyle, işçi için hesaplanacak kıdem tazminatında çalışılan bir günün bile önemi olunca askerlik süresi daha bir anlam kazanıyor.
Askerlik Borçlanması Tazminata Dahil mi?
Öncelikle bahse konu hakkın yani askerlikte geçen sürenin tazminata dahil olabilmesi için kamuda çalışan işçinin söz konusu askerlik süresini çalışıyorken borçlanması gerekiyor.
Bir başka koşul da kamu kurum veya kuruluşundan emekli olacak işçinin iş sözleşmesini emeklilik talebi ve nedeniyle feshetmiş olması (15 yıl 3600 gün) şarttır. 1475 sayılı İş Kanununun halen geçerliliğini sürdüren 14/4. maddesi uyarınca, bu koşullar sağlandığı zaman askerlik süresi ödenecek tazminata dahil edilecektir.
Hem kamu hem de özel sektörde çalışmış bir işçinin borçlandığı askerlik süresi kıdem tazminatına dahil olabiliyor. Askerlik süresinin burada kıdem tazminatında göz önüne alınabilmesi için gerekli olan hizmet birleştirilmesinde son işverenin de kamu işyeri olması gerekiyor.
Böylelikle kamuda geçen hizmet süresiyle borçlanılan askerlik süresi birleştirilerek askerlik süresi kıdem tazminatına dahil oluyor. Belirtmek gerekir ki işçi işveren tarafından çıkarılsa ya da haklı nedenle iş akdini feshetse de bu haktan yararlanamıyor. Bu daha çok özelleştirilen kamu kurumlarında emeklilik zamanı gelen işçilere yapılan işçi çıkarma uygulamalarında rastlanmakla beraber işçi ihbar öneli içinde SGK’ya emeklilik nedeniyle başvurur ve iş akdini feshederse bu takdirde borçlanılan askerlik süresi tazminat hesabında dikkate alınıyor.
Tazminatta Önemli Diğer Detaylar
Ayrıca kıdem tazminatının hesaplanması son ücret düzeyi üzerinden yapılıyor. Yine SGK hesaplamalarında bir çalışma yılı ilke olarak 360 gün kabul edilirken kıdem tazminatında bir yıl 365 gün olarak değerlendililiyor. Önce bir günlük tutar bulunacağından hesaplama aylık değil günlük yapılıyor.
Makul süreyi aşmayan istirahat sürelerinde prim yatırılmasa bile bu süreler kıdem tazminatına dahil oluyor. Bahsi geçen makul sürenin ölçütü Yargıtay’ca belirlenerek ”bildirim süresi +6 hafta” olarak istikrar kazanmış bulunuyor. Kısaca, bu süreyi aşmayan istirahat süreleri kıdem tazminatına dahil oluyor. 4857 Sayılı İş Yasası 13 yaşından önce çalışmayı kabul etmediğinden bu yaştan önceki çalışmalara ilişkin kıdem tazminatı talep etme hakkı bulunmuyor.
