Kıdem Tazminatı Fonu
İşçinin da haklarını geriye götürür
Dün gazetelerde Bakan Babacan’ın “Kıdem Tazminatı Fonu”na isteyenin gireceği istemeyenin girmeyeceği tercihli sistem ile olabilir dediği haberleştirildi. Bu öneri yerinde bir öneri olur….
Kıdem tazminatı fonu işverenleri üzeceği gibi çalışanları da üzer, en çok da evlenen kadınlarla, askere giden erkekler bu işten zararlı çıkacak gibi görünüyor.
***Kıdem alabilme halleri azalıyor
Halen geçerli olan 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14 üncü maddesine göre, 4857 sayılı İş Kanunu gereğince çalışanlar 7 hal ve şartta işverenlerinden kıdem tazminatı alabiliyorlar. Bunlar;
1-İşveren tarafından haklı bir sebep olmadan işten çıkartılırsa,
2. İşçi haklı bir sebeple işi bırakırsa,
3. Erkek çalışanlar askerlik için işi bırakırsa,
4. Emekli olmak amacıyla işçi işi bırakırsa,
5. Emeklilikte diğer şartları tamamlayıp, tamamlaması gereken yaşı evinde geçirmek isteyen işçi işi bırakırsa,
6-Kadın işçinin evlendikten sonraki bir yıl içinde işi bırakırsa,
7-İşçinin ölmesi,
hallerinde her çalışma yılına bir aylık brüt ücretleri tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Fon gelirse;
a) Emekli olursa kendisine
b) Adına en az 10 yıl Fona prim ödenen işçinin isteği halinde parasının yarısını,
c) İşçinin ölümü halinde kanuni mirasçıları,
kıdem tazminatına hak kazanacaklar.
Görüldüğü üzere, erkeklerin askere giderken, bayanların evlendikten sonraki bir yıl içinde işini bırakması hallerinde kıdem tazminatı ödenmesine son verileceği gibi işçinin işveren tarafından işten çıkarılması veya işçinin haklı sebeple işin bırakması hallerinde kıdem tazminatı ödenmeyecek. Öte yandan emeklilikte yaş hariç diğer şartları taşıyanların emekliliklerini evlerinde beklemek üzere işlerinden ayrıldıklarında da kıdem tazminatı fondan sonra ödenmeyecek.
***Kıdeme esas ücret de düşecek
Halen geçerli olan kanunlara göre kıdem tazminatı ödenirken 30 günlük ücreti (yüzde 8,33 oranında) bulunurken, tasarıda yüzde 3 veya 4 veyahutta 5 gibi seçenekler var. Bu durumda yıl başına 30 günlük değil 10 veya 18 günlük ücret tutarında kıdem alınabileceği gibi şimdiki uygulamada geriye doğru bir yıl içinde işçiye ödenen her türlü maddi menfaatler dikkate alınmaktadır. Yani, servisler, işyerinde verilen yemekler, özel sigorta yardımları gibi para ve para ile ölçülebilen her türlü ödemeler kıdem tazminatında dikkate alınıyor ama fon gelirse bu iş bitecek. Sadece işçinin brüt ücretine göre fona prim ödeneceğinden işçilerin kıdem tazminatına esas ücretleri düşecektir.
***Kıdem Tazminatı Fonu geçmiş hakları koruyacak mı?
“FON GELİRSE GEÇMİŞ HAKLAR NE OLACAK?” En çok sorulan soru işte bu. Cevabı da üç seçenekli olacak gibi duruyor.
1) Yeni sisteme hiç girmeyeceğiz: Çalışanlar işverenleri ile anlaşıp eski sistemde kalmayı tercih edebilir. Bu durumda siz ve işvereniniz yeni fon sistemine girmeyeceksiniz ve eski sistemde devam edeceksiniz.
2) Eski haklar pazarlıkla fona devredilsin: Yine çalışan ile işveren aralarında anlaşarak eski dönemden kalan kıdem tazminatı rakamını fona aktarmayı seçebilirler. Ancak, burada aktarılacak tutar gerçek alacağınız olmayacaktır. Mesela, 10 yıldan beridir işverenin yanında çalışıyor ve aylık brütünüzde 2000 lira ise normal alacağınız 20 bin lira olduğu halde fona aktarılacak paranın kaç para olacağına işveren ile siz oturup karar veriyorsunuz. Bu da her zaman için 20 bin liradan az olacaktır. Bu tercih edildiğinde, işveren o tarihe kadar işçi lehine işlemiş (anlaştıkları) kıdem tazminatı rakamını, çalışan adına fondaki hesabına aktarılıyor ve fona aktarılacak prim ödemeleri o tarihten sonra başlıyor.
3) Eski eskidir yeni de yeni: Bu seçenek tercih edilirse, işveren geçmiş haklarınızı fona aktarmıyor ama yeni dönem için fona sizin adınıza belirlenecek oranda kıdem tazminatı primi ödemeye başlıyor. Bunun seçimi de sizin ve işvereninizin anlaşma yapmasına bağlıdır. İlerde işinizi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde kaybederseniz geçmiş dönem için alacaklarınızı eski sistem üzerinden işverenden alacaksınız, yeni fon döneminin parasını ise şartları oluştuğunda fondan çekeceksiniz. Mesela, bugün için 10 yıllık kıdem tazminatı alacağınız varsa ve 5 yıl sonra işten kıdeminizi alacak şekilde ayrılırsanız, 10 yıllık dönemin kıdem tazminatını işverenden tahsil edeceksiniz, 5 yıllık fon döneminin parasını ise fonun şartları oluştuğundan daha sonra alacaksınız. (Mesela, emekli olunca siz veya vefat edince yakınlarınız)