Terör eylemi nedeni ile canlarımız için üzgünüz. Fikrimiz, zikrimiz ne olursa olsun hepimiz yastayız.
Şehit ve sivil zararlardan sonra müessif olay toplumumuzu derinden etkiledi. Ne olsa olmazdı, bundan sonra alınabilecek önlemler ne olacağı, uluslararası alanda kimle müttefik olup olmayacağımız,devletin ve siyasilere bırakıp, biz burada sadece zarardan sorumluluk ve sosyal güvenlik haklarından bahsetmek istiyoruz.
Genel olarak tüm olaylarda gündeme gelen Sosyal Güvenlik Hakları;
- Ölenlerin geride kalan eş, çocuk, koşulları var ise anne babası için Ölüm aylığı,
En az şart olmak üzere,
-SSK yani işçi olanlar en 5 yıldır sigortalı olma ve 900 gün,
-Memurlar için 5 yıl 1800 gün, (eski memurlar için 10 yıl eşe 5 yıl çocuğa uygulamasının yeni dönemde terk edilmesini beklemekteyiz.)
-BAĞ-KUR’lular için 5 yıl 1800 gün, koşulları var ise ölüm aylığı bağlanabilecektir.
2- MALULLÜK BAKIMINDAN
Zarar görenin zararının malul olacak (% 60 tek arızadan) düzeyde olması halinde 10 yıldır sigortalı olmak ve 1800 günü olmak, veya yatalak kadar ağır olanlar için 5 yıldır sigortalı olmak ve 1.800 gün günü olmak,
3- KOLAYLAŞTIRILMIŞ YAŞLILIK AYLIĞI
Vergi indiriminden yararlanmayı gerektirecek düzeyde arızası olanlar veya BAĞ-KUR 4-1b sigortalıları için çalışma gücünü % 40’dan fazla kaybedenler yaşı daha öne çekilmek sureti ile aylık alma hakkına sahiplerdir. % 40 oranından azına tanınan bir aylık hakkı yoktur.(Kamu görevlilerinin vazife malüllüğü ile iş kazaları hariç)
Emekli olanların durumunda ise ölümde aylığının eşe,çocuğa gerekirse anne-babaya bağlanacağını,
(Ancak kendi yaralanmaları durumunda ise ayrıca bir aylık hakkı olmayacağını, bu konunun yeniden düşünülüp, konuşulması, yazılması ve denenebilir bir yöntem olarak görülebileceğini söylemek isterim, ne olur, olabilir mi, olmalı mı vb.)
TERÖR ZARARLARININ GİDERİLMESİ KAPSAMINDA HAKLAR
TAZMİNAT
5233 sayılı yasa ile Terör zararlarının giderilmesi için sulhen anlaşma yöntemi konulmuştur. Bu olay için başvuruların Valilik nezdinde yapılması ve oluşturulacak komisyonun atayacağı bilirkişinin rapor düzenlemesi gerekmektedir. Geçmiş uygulamada komisyon ve bilirkişi raporlarının yeterli tazminat vermediği haller ile karşılaşılmıştır. Zira hesaplama usulünü kanun sınırlamaktadır. Örneğin ölümde ölçü 7000 göstergenin memur maaş katsayısı ile çarpımı olarak kabul edilmiştir. Belirlenecek bu tutardan kural olarak devlet ve sosyal yardım kuruluşlarının ödediklerinin indirilmesi esası kabul edilmiş birde ödeme sulh olma esasına bağlanmıştır. Yani parayı almak için sulh olmak gerekir, Bu işlemde yargı yolu ile daha yüksek tazminatların ödenmesi yolunu kapamaktadır.
Bu anlamda yapılması gereken husus,
Yasanın ivedilikle değiştirilmesi, ödeme için sulh koşulunun kaldırılması, ödenecek tutarlarının artırılması olmalıdır.
SOSYAL GÜVENLİK HAKLARI OLMAYANLARA AYLIK BAĞLANMASI
Diyelim ki sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmayan birinin veya koşulları oluşmayan birinin zarar görmesi halinde ne olacaktır.
İşte 5223 sayılı yasanın (Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkındaki Kanun) Ek Madde 1 (2012 ve 2013 değişiklikleri ile) uyarınca 9500 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımının malul derecesine göre % 100 ünden % 40 ına kadar aylık bağlanır. Ölümlerde paylaşımda SGK’nın ölüm aylığının paylaşımına dair kuralları uygulanır.
3713 ve 2330 sayılı yasa ile birlikte düşünüldüğünde bu aylık hakkının sosyal güvenlik hakkını elde edemeyen kişilere ait olduğu söylenebilir. Konu birden fazla aylık bakımından da değerlendirilip olumlu, olumsuz sonuçlara ulaşılabilir (kafa yormak lazım).
Memur aylık katsayısı sonucu elde edilen toplam tutar halen 9500X memur aylık katsayısı olunca 789,29 TL olduğundan aylıkların çok yüksek olması mümkün olmadığı gibi, örneğin ölümde 7000X 0.083084X50 kat= 29.079,40TL yi aşamayacaktır.
Tazminatlarda daha yüksek tutarlar için başvuru ve yargı yolu gerekecektir. Uzun ve meşakkatli olan bu süreç için hazırlık yapılmalıdır. ( İleride İdari Yargı Tazminatlarının ana ilkeleri zarar görenler ve avukatlar ile paylaşmak üzere burada özetlenmeye çalışılacaktır.)
Acılarımız sarmak, tekrarının olmayacağı günler için çalışmak üzere, bayrağımızın gölgesinin, vatanımızın ve birlikte yaşama birikimimizin hepimize yeteceği inancı ile hepimizin başı sağolsun.
(Bu yazı nedeni ile üstü kapalı geçilen ,memur aylı katsayından, memur aylık katsayısı yerine, daha yüksek olan taban aylık katsayısın uygulanması, zaten sosyal güvenlik kurumlarından aylık alanların bu kanun uyarınca neden ikinci bir aylık alamadıkları, borçlanma yolu ile aylıkların etkilenme şekli gibi hususlar bulunmaktadır.)