Ödenmiş Sigorta Primlerinin İadesi Mümkün mü?
10 Ocak 2020
Sosyal güvenlik mevzuatı Türk vatandaşı olsun veya olmasın herkese uygulanıyor olmakla birlikte bir işte çalışılması durumunda da sigortalı olmayı gerektirdiği için haliyle herkes zorunlu olarak sosyal sigorta kapsamına alınıyor ve primleri tahsil ediliyor.
Bu sigorta primleri yasalarımıza göre Yaşlılık toptan ödemesi veya ölüm toptan ödemesi olmak üzere yalnızca iki şekilde geri alınabiliyor. Şartları oluştuğunda da bu primler sigortalıya veya geride kalan hak sahiplerine (eş, çocuk, anne/baba) talep etmeleri halinde iade ediliyor.
Yaşlılık toptan ödemesi ve koşullarıyla başlangıç yaparak bu iki toptan ödeme şeklini de inceleyelim.
SGK’ya ödenmiş olan sigorta primlerinin yaşlılık toptan ödemesi olarak geri alabilmesi için, sigortalının işten ayrılmış veya işyerini kapatmış/devretmiş olmasının yanı sıra yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamamış prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresini dolduramamış) olması gerekiyor.
Diğer toptan ödeme şekli olan ölüm toptan ödemesi de ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda, talep etmeleri üzerine daha önce SGK’ya ödenmiş sigorta primleri ölüm toptan ödemesi olarak, sigortalının eşine, çocuklarına, ana ve babasına 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda belirtilen hisseleri oranında kendilerine geri ödenmesi anlamına geliyor.
Burada önemle vurgulamak gerekir ki yaşlılık toptan ödemesinde, gerekse ölüm toptan ödemesinde daha önce tahsil edilmiş olan kısa vadeli sigortaları (iş kazası, meslek hastalığı, analık, hastalık) ve genel sağlık sigortası primleri değil, sadece uzun vadeli sigorta kolları (malullük, yaşlılık, ölüm) olarak nitelenen emeklilik primleri iade ediliyor.
Vatandaşlıktan Çıkanlar Primleri İade Alabilir mi?
Sosyal güvenlik sistemine ödenen sigorta primleri sigortalının Türk vatandaşlığından çıkması veya çıkarılması ya da ülkeyi terk etmesiyle yani sırf bu nedenlerle iade konusu olmuyor. Kanunun öngördüğü koşulları taşıması yeter ve gerek şart oluyor.
Ülkemizin 23 ülkeyle yürürlüğe girmiş ikili sosyal güvenlik sözleşmesi bulunuyor.
Bunların dışında Türkiye ile aralarında ikili sosyal güvenlik protokolü olmamasına rağmen sosyal sigorta hizmetleri bakımından İtalya, Portekiz ve İspanya ile ülkemiz arasında Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin uygulanması konusunda mutabakat bulunuyor.
Milletlerarası sosyal güvenlik sözleşmesi olmasının önemi; ülkeler arasında bir ülkedeki sigortalılık hizmetinin diğer bir ülkede geçmiş gibi kabul edilmesi ve o ülkenin emeklilik ve diğer sosyal sigorta yardımlarının sağlanmasında dikkate alınmasından kaynaklanıyor.
Buna benzer şekilde Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan yabancı bir ülkenin vatandaşlığına geçilmesi durumunda da Türkiye’deki sigortalılık hizmetlerini o ülkede emeklilik sırasında birleştirilerek emeklilik işlemlerinde değerlendirilebilme imkanı bulunuyor.
