Bakmakla yükümlü olunan kişilere genel sağlık sigortasından yararlanma hakkı tanınmış, bu kapsamda olmayan kişilere ise genel sağlık sigortalısı olma ve primlerini ödeme zorunluluğu getirilmiştir.
Bakmakla yükümlü olunan kişiler bazı özel durumlarda emsallerinden ayrılarak, emsalleri bakmakla yükümlü olunan kişi olmaktan çıkarken, onlar genel sağlık sigortalısı olarak yararlanma haklarına sahip olmaktadırlar.
Bu sorun öncelikle kız çocuklarını çok fazla ilgilendirmemektedir. Genelde 1.10.2008 öncesi kanunlara göre emekli hakkını kazanan ana ve babaların kız çocukları evlenen veya çalışma yaşamına başlayana kadar, evlilik ve çalışma yaşamı son bulduktan sonra bakmakla yükümlü kişi olarak genel sağlık sigortasından yararlanmaktadırlar.
Bir başka ayrıcalık tanınan grup ise % 60 çalışma gücünü kaybeden çocuklardır. Bu çocukların erkek, kız, evli olup olmamaları sonucu değiştirmemektedir. Eski kanunlara göre emekli olanların malül çocuklarının çalışmaları da anne ve babadan gelen ölüm aylığından ve genel sağlık sigortasından yararlanma hakkını kaybetmemektedirler. Anne-Babanın ölümü dışında, yaşayan anne ve babaların malül yada ağır engelli olan çocukların durumuna göz atmak gerekirse 5510 md. 10 nolu başlık b bendinde malül çocukların bakmakla yükümlü olunan kişi olacakları belirtilmiştir. Ölümde malül çocukların eski kanunlardan doğan çalışma ve evlenme halinde aylık/gelir kesilmemesi halinde olan hükmün burada bulunmadığını evlenmenin bakmakla yükümlü kişi kapsamından çıkma nedeni olduğu noktasında bir farklılık bulunmaktadır. 5510 sayılı Kanun fıkra 1 b bendi 2 nolu alt başlığında malül çocuklar için evlenme aylık almaya engel bir neden kabul edilmemiştir. Ancak b Fıkrasında çalışma engel kabul edilmektedir. 506 md.68/IV fıkrasında anne-babasının ölümü nedeni ile aylık/gelir alan malül çocukların aylıktan kesme nedeni, yalnızca emeklilik aylıktan kesilme nedeni kabul edilmiştir.
Çocuklarda genel kurala istisna getirilen bir düzenleme ise öğrenim gören çocuklardır.
Öğrenim gören çocuklar için genel sağlık sigortası bakımından eski düzenlemeye ek olarak
Genel sağlık sigortalısı sayılanlar
MADDE 60
(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/26 md.) Ana veya babası üzerinden bakmakla yükümlü olunan kişi sayılmayanlardan; lise ve dengi öğrenimden mezun olanlar 20 yaşını, yükseköğrenimden mezun olanlar ise 25 yaşını geçmemek ve bakmakla yükümlü olunan kişi ya da bu maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde sayılanlar hariç genel sağlık sigortalısı olmamak şartıyla mezun oldukları tarihi izleyen günden itibaren iki yıl süreyle gelir tespiti yapılmaksızın birinci fıkranın (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılır.
Eskiden farklı olarak okulu bitirir bitirmez Genel Sağlık Sigortalısı olan çocuklar 2 yıl süre ile genel sağlık sigortalısı olarak kabul edilecektir.
Ancak şu sorular ve benzeri sorular bu düzenleme karşısında cevapsız kalmaktadır.
İlgili fıkranın yürürlük tarihi resmi gazetede ilan tarihi olan 10.02.2016 öncesi dönemde okuldan mezun olduktan sonra 2 yıllık dönemdeki eski borçlan ne olacaktır. Kanun bu kişiler için artık prim alınmadan genel sağlık sigortası hakkı getirdiğine göre bu kişiler için ÖRTÜLÜ AF gelmiştir. Bu grupta olan kişiler öğrenim sonrası 2 yıllık borçlarından kurtulmuşlar mıdır? Borçları devam etmekte midir? Burada örtülü bir af olduğunun kabulü ile geçmiş borçlardan 2 yıl süre kadarından kurtulmuş olmak, düzenlemenin amacına uygun bulunmaktadır. Arzu edilen tüm GSS geçmiş dönem borçlarının silinmesi örneğin 01.07.2016 sonrası için GSS uygulaması ve prim borçlarının bu tarih ve sonrası için zorunlu olacak şekilde düzenlenmesi tüm ihtilafları çözmeye yetecektir.
Bir başka soru şudur. Örneğin Üniversite öğrenimi süren son sınıf öğrencisi halen 26 yaşına girmiştir. Ancak Haziran 2016 da mezun olacaktır. 25 yaşını bitirmeden mezun olsa idi +2 yıl 27 yaşına göre GSS primi ödemeden sigortalı olacaktır.
Öğrenim süresinde 25 yaşı geçtiği için 25+2 yıl = 27 yıl yararlanması gerekirken, 26 yaşında mezun olduğu için 27 yaşına kadar olan dönemde Genel Sağlık Sigortalısı olarak bu hükümden yararlanabilecek midir?
SONUÇ : 6663 sayılı düzenleme ile yasanın yürürlük tarihinden önce mezun olanların,
mezuniyet sonrası + 2 yıl daha yararlanma hakkı geçmiş dönem borçlarını
kaldıracak mıdır?, kalan süreler için bu kişiler, yani eski mezunlar
yararlanabilecek midir ? yaşı mezun olmadan dolan kişiler mezun olunca kalan
süreyi prim ödemeden genel sağlık sigortalısı olarak kullanabilecek midir ?
Bu hususların SGK tarafından kamuoyunun öğreneceği şekilde yayımlanacak
yazı ve genelgeler ile düzenlenmesinde fayda bulunmaktadır.
Yukarıdaki sorularımın tamamının sigortalılar lehine olumlu cevaplanması
gerektiğini düşünmekteyim. 03 Mart 2016