ÖLÜM AYLIĞINDA ÖLÜM TARİHİ ÇOK ÖNEMLİ
10 Nisan 2015
Ölüm, ne zaman gerçekleşeceği belli olmayan ve ölen kişi ile birlikte ailesini de etkileyen sosyo-ekonomik bir kavramdır.Aileyi esas alan ölüm sigortası ölüme bağlı olarak geride kalan hak sahiplerine sosyal güvenlik garantisi sağlayan bir sigortadır.Ölüm aylığına hak kazanmada aranan şartlar ve aylık bağlama oranları bu yazının konusunu oluşturmaktadır.
Ölen sigortalının hak sahiplerine aylık bağlanması şartları 5510 sayılı Kanunu’nun 32.maddesinin 2 nci fıkrasında düzenlenmiştir.Madde hükmüne göre ;
En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4/a kapsamında sigortalı sayılanlar için; her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi olması yeterlidir.
01.10.2008 tarihinden önce ölen 4/a kapsamındaki sigortalının 5 yıl sigortalılık süresi eksik ise bu süreyi borçlanabilecek süre de varsa (askerlik, yurtdışı vs.) hak sahiplerinin sigortalılık süresini borçlanmayla 5 yıla tamamlanması veya prim ödeme gün sayısı 900 günden az ise borçlanma yoluyla 900 güne tamamlaması mümkündür.
Henüz Resmi Gazetede yayınlanmadı ama Meclis kapanmadan önce çıkan son torba yasaya göre Soma ve Ermenek’ te hayatını kaybeden madenci yakınlarına 900 gün ve 5 yıl sigortalılık süresi şartı aranmadan da dul ve yetim maaşı bağlanabilecek.
Geride kalanlara aylık bağlama oranları;
Dul Eşe : Aylığın “% 50’si” bağlanacak. Aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık bağlanmamış olması durumunda, “yüzde 75’i oranında” aylık bağlanacak.
Çocuklara: Yukarıda belirtilen 5510 sayılı yasa kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan ya da kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık bağlanmamış çocuklardan;
1) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
2) Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılanların veya,
3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızların,
her birine % 25 oranında aylık bağlanacak.
Yukarıda belirtilen çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50 oranında aylık bağlanacak.
Ana ve Baba : Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere, gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde ana ve babaya toplam yüzde 25 oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam yüzde 25 oranında aylık bağlanacak.
Ölüm olayı, 1.10.2008 gününden sonra gerçekleşmiş olanların ana-babalarına aylık bağlanması:
5510 sayılı kanunun mevcut 34. maddesine göre;
“…d) Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25’i oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25’i oranında aylık bağlanır…”
Ölüm olayı, 1.10.2008 gününden önce gerçekleşmiş olanların ana-babalarına aylık bağlanması:
506 sayılı kanunun 69. maddesine göre;
“Sigortalının ölümü tarihinde eşine ve çocuklarına bağlanması gereken aylıkların toplamı, sigortalıya ait aylıktan aşağı olursa, artanı, eşit hisseler halinde, sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çalışmayan veya 2022 sayılı kanuna göre bağlanan aylık hariç olmak üzere buralardan her ne ad altında olursa olsun gelir veya aylık almayan ana ve babasına aylık olarak verilir. Ancak, bunların her birinin hissesi sigortalıya ait aylığın % 25’ini geçemez.”.
