SİVİLLER SORUMSUZ MU ; (696 sayılı KHK ile değişik 6755 SAYILI KANUN)

31 Aralık 2017

Yasal Düzenlemeler;

1-SON DÜZENLEME

6755  OLAĞANÜSTÜ HAL KAPSAMINDA ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER İLE BAZI KURUM VE KURULUŞLARA DAİR  DÜZENLEME YAPILMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENİN  DEĞİŞTİRİLEREK KABUL EDİLMESİNE DAİR KANUN

Sorumluluk

MADDE 37- (1) 15/7/2016 tarihinde gerçekleştirilen darbe teşebbüsü ve terör eylemleri ile bunların devamı niteliğindeki eylemlerin bastırılması kapsamında karar alan, karar veya tedbirleri icra eden, her türlü adli ve idari önlemler kapsamında görev alan kişiler ile olağanüstü hal süresince yayımlanan kanun hükmünde kararnameler kapsamında karar alan ve görevleri yerine getiren kişilerin bu karar, görev ve fiilleri nedeniyle hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluğu doğmaz.

(2) (Ek: 20/11/2017-KHK-696/121 md.)  Resmi bir sıfat taşıyıp taşımadıklarına veya resmi bir görevi yerine getirip getirmediklerine bakılmaksızın 15/7/2016 tarihinde gerçekleştirilen darbe teşebbüsü ve terör eylemleri ile bunların devamı niteliğindeki eylemlerin bastırılması kapsamında hareket eden kişiler hakkında da birinci fıkra hükümleri uygulanır.

2- ANAYASA

III.  Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması

          Madde 14 – (Değişik: 3/10/2001-4709/3 md.)

            Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerden hiçbiri, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez  bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve lâik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamaz.

Anayasa hükümlerinden hiçbiri, Devlete veya kişilere,  Anayasayla tanınan temel hak ve hürriyetlerin yok edilmesini veya Anayasada belirtilenden daha geniş şekilde sınırlandırılmasını amaçlayan bir faaliyette bulunmayı mümkün kılacak şekilde yorumlanamaz.

            Bu hükümlere aykırı faaliyette bulunanlar hakkında uygulanacak müeyyideler, kanunla düzenlenir.

3-5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU

 Kanunun hükmü ve amirin emri

         Madde 24- (1) Kanunun hükmünü yerine getiren kimseye ceza verilmez.

        (2) Yetkili bir merciden verilip, yerine getirilmesi görev gereği zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu olmaz.

 Meşru savunma ve zorunluluk hali

         Madde 25- (1) Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.

         (2) Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmak olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantı bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.

 

4- 3713  SAYILI TERÖRLE MÜCADELE KANUNU

Yardım

            Madde 21 – (…) kamu görevlilerinden yurtiçinde ve yurtdışında görevlerini ifa ederlerken veya sıfatları kalkmış olsa bile bu görevlerini yapmalarından dolayı terör eylemlerine muhatap olarak yaralanan, engelli hâle gelen, ölen veya öldürülenler hakkında 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Ayrıca …

         j) (Ek: 4/7/2012-6353/75 md.) Terör eyleminin ortaya çıkarılması, etkilerinin azaltılması veya bertaraf edilmesinin sağlanmasında yardımcı ve faydalı olanlar bu faaliyetlerinden dolayı hayatını kaybettikleri, yaralandıkları veya engelli hâle geldikleri; ilgili valinin teklifi üzerine Nakdi Tazminat Komisyonu tarafından karara bağlanan sivillerden Sosyal Güvenlik Kurumuncailgili mevzuatına göre malullük aylığı bağlanması koşullarının oluştuğu tespit olunanların kendileri, 2330 sayılı Kanuna göre aylık bağlanması hakkından ve bu fıkranın (c), (d) ve (g) bentlerindeki haklardan, bunların eş, ana ve babaları ile bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamına giren çocukları da bu fıkranın (d) bendinde düzenlenen haklardan yararlandırılır. Yukarıda sayılanlardan aynı sebeplerle hayatını kaybedenlerin veya bu fıkra kapsamında malul olması sebebiyle aylık almakta iken hayatını kaybedenlerin dul aylığına müstehak eşi, ana ve babaları ile yetim aylığına müstehak çocukları 2330 sayılı Kanun hükümlerine göre aylık bağlanması hakkından ve bu fıkranın (c) ve (d) bendindeki haklardan yararlandırılır.

5- 2330 SAYILI NAKDİ TAZMİNAT VE AYLIK BAĞLANMASI HAKKINDA KANUN

Kapsam

          Madde 2 – Bu kanun;

1. İçgüvenlik ve asayişin korunması veya kaçakçılığın men, takip ve tahkiki veya trafik ve yol güvenliğini sağlamak konularında görevlendirilen: ⁽³⁾

e) Güven ve asayişin korunmasında hizmetlerinden yararlanılması zorunlu olan ve yetkililerce kendilerine bu amaca yönelik görev verilen kamu görevlileri ve sivilleri;

 

DEĞERLENDİRME ;

696 sayılı KHK ile 6755 sayılı Kanunda değiştirilen 15 Temmuzda darbe girişimine karşı olan siviller bakımından getirilen düzenleme çokça tartışıldı.  Bir değerlendirme yapabilmemiz için diğer yasal hükümlerde yukarıda sunulmuştur.

Anayasa bir yandan anayasal düzeni değiştirmenin yasak olduğunu, sınırlamanın kanunla yapılacağını düzenlerken terörle mücadele kanununda terör suçlarının önlenmesinde kendilerinin faydalı olduğu sivillerin nakdi tazminattan (görevliler gibi) yararlanmalarını düzenlemiş, 2330 sayılı kanunda aylık ve tazminat hakları düzenlenmiştir. Sivillerin bir suçu önlemesine Türk Ceza Kanununda meşru müdafaa kapsamında suçu önleme  sınırını aşmayan davranışların cezalandırılmayacağı düzenlenmiştir. 15 Temmuz olaylarında darbe girişime karşı koyarken zarar gören kişilerin görevli kabul edildikleri, şehit gazi gibi haklardan yararlandırıldığı diğer düzenlemeler de bulunmaktadır. Buna rağmen sadece cezai sorumluluk bakımından hiçbir hüküm olmasa dahi yukarıdaki hükümler yeterli ancak yoruma gerek bıraktığından açık bir düzenleme duraksamaları kaldırmıştır. Devletin bekası için yapıldığı sürece diğer yasal hükümlerde siviller korunmuştur. Ceza bakımından açık bir koruma da daha iyi bir çözümdür denebilir.

Tartışma ağırlık olarak sivillerin aynı eylemleri 15 temmuz darbe girişimcilerine karşı bu gün yapsalar kapsama girip girmemesi noktasına çekilmiştir. Ancak girişte sunulan 6755 sayılı kanunun 37 maddesine yöneliktir. Ancak metinde kamu görevlileri ile siviller arasında bir ayırım yoktur. Aynı soru nedense kamu görevlileri bakımından yapılmamaktadır. Kamu görevlilerini sınırlayan bir kural sivilleri de haydi haydi sınırlayacaktır. Düzenleme yetersiz ise kamu görevlileri bakımından da yetersizdir. Kamu görevlisine verilen hak neyse sivile verilende odur. Tartışılması gereken hükmün kendisidir. Kamu görevlisi için uygunsa sivil içinde uygundur.

ÖNERİ      :  Anayasal düzeni değiştiren eylemlere karşı sınırlamanın anayasamızın

                    14.maddesinde kanunla düzenleneceği kuralı varsa da, yasa koyucuların yasa yapması daha kolay değiştirmesi de  aynı kolaylıktadır. O halde anayasal düzeni değiştirme girişimlerine sivil direnme, karşı koyma ve önleme hakkı ile sivillerin güvenceleri açıkça ANAYASA İLE DÜZENLENMELİDİR.