SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ HALA EMEKLİ OLMAYI TEŞVİK EDİYOR- EMEKLİ ÇALIŞANLAR NET ÜCRET FAZLALIĞI

31 Aralık 2024

2016 yılından bu yana 4/1-b kapsamında faaliyeti olanlar emekli olsalar da SGK’ya kendileri için prim ödemiyorlar. Yani SGDP yok.

4/1-a kapsamında çalışan ise normal çalışan % 14+1= % 15 kendilerinden prim kesilirken emekli olunca oran % 7,5 oluyor. Asgari ücretli çalışanlar bakımından 2024 yılında emekli olan asgari ücretli normal çalışandan 1.500TL fazla ücret alırken, 2025 yılında emekli asgari ücretli çalışan normal asgari ücretli çalışandan 1.950 TL fazla ücret alacak. Yasal düzenlemelerin normal sonucu oluşan haklar bu.

Asgari aylıkların daha yüksek seviyelere taşınması elbette sosyal güvenliğin yaygınlaşması ve refaha hizmet ediyor.

Ama asgari aylıklar  asgari kazançtan prim ödeyenler ile asgari kazancın bir miktar fazlasından (genel olarak 1,5 katı 2 katı gibi yuvarlayabiliriz)  prim ödeyenler arasında bir fark kalmadığından az biraz fazla ödeyenler için sonuç değişmediğinden farklı davrananlar asgari kazançtan prim yatırmayı seçiyor.

Öncelikle asgari ücretin netinin tartışıldığı bu günlerde sayısı milyonları bulan emekli çalışanlar lehine oluşan fark nedeni ile asgari ücreti eşitleyen bir yaklaşımın emekli olmadan çalışanlar bakımından getirilmesi, aynı işi yapan her ücretlinin eşit ücrete kavuşturulması anlam kazanacaktır. İster yoklukta eşitlik yapılsın ister varlıkta eşitlik yapılsın eşitlik sağlanabilmelidir.

Üstelik fark günü gelen kişileri emekli olmaya sevk ettiğinden, Kurum bir de emekli aylığı ödemek zorunda kalmaktadır.

4/1-b sigortalılarının tümden SGDP sisteminden çıkaran yaklaşımının benimsenmesi ise asla düşünülemez. Evet genel anlamda emekliler yararınadır. Ama emekli iken iş kazası geçirirseniz bin parça olsanız da kazadan doğan bir hakkınız olamamaktadır. Zira karşılığında ödenen bir prim yoktur.

Eskiden Bağ-Kur da kaza halinde tek aylık ödeyen sistem 5510 la gelen sisteme rağmen 2016 değişikliği ile hiç prim alınmaz hale getirilerek adeta 1479 sayılı yasa dönemine dönülmüştür.

Haklarda bir öyle bir böyle değişiklik yapacak ise 5510 u getirmenin pek de bir anlamı kalmamaktadır.

En az prim asgari aylığı veriyorsa, emekli aylık hesaplarında asgariden biraz fazla ödemiş olduğu halde tamda asgari aylık kadar aylığa hak kazanan kimseler ile asgariden prim ödeyenleri eşitleyen bir açmazdan sigortalılar Kurum sistematiğini bozmayacak şekilde dengelenmenin yolu aranabilecektir.

Emekli çalışan olgusu, hatta erken emeklilik olgusunun, SGK’nın mali yapısını zayıflatan tüm seçeneklerin sonuçta emekliye, emekli aylık tutarına olumsuz etkisi olacağını, pastayı paylaşan kişiler çoğalırken pastanında büyütülmesi gerektiğinin, yapılan bir çok değişikliğin pastayı küçültüğünü,  azlıkta eşitlik için hiç değilse bundan sonra prim ödemem diye emeklilik istenildiğini, sigortalı davranışlarının değişmesi nedeni ile azda olsa çalışma sisteminde emekli sistemine geçişin ve özellikle çalışan sigortalı ve çalışan emekli sigortalı ücretlerinin eşitlenmesinin asgari ücretin neti tartışmasının emekli çalışan sayısının çokluğu karşısında daha çok dile geleceğini düşünüyorum.