ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ
Kıdem Tazminatı Fonu Yasa Tasarısı Ne Getiriyor Ne Götürüyor? (1)
Çalışanların gündeminde iki temel konu var bugünlerde. Bunlardan biri 5510 sayılı SSGSS Yasası ise diğeri de Kıdem Tazminatı Fonu yasa tasarısı. SSGSS Yasasının getirdiklerini sorularınızı cevaplarken değiniyoruz.
Bugün ve yarınki yazımızda SSK’lı çalışanların uzun çalışma yaşamları yıllar boyunca sarf ettikleri emeğin toplu karşılığı olan ve umutla bekledikleri kıdem tazminatı uygulamasının baştan aşağıya değiştirilmesini öngören Kıdem Tazminatı Fonu (KTF) Yasa Tasarısı hakkında dışarıda çevremi saran okurlarımca en çok yöneltilen sorular eksininde en çok merak edilen yönlerine ışık tutmaya çalışacağız.
Hocam kıdem tazminatı kalkacakmış diyorlar doğru mu?
Kıdem tazminatı kalkmıyor, özellikle alma koşulları bakımından değişikliklere uğruyor. Artık çalışanlar için kıdem tazminatı hakkının muhatabı işveren değil fon oluyor. Fon, işverenin, işçilerin ücretinin %3’ü oranındaki bir payı her ay aktarımından oluşacak bir havuz olacak.
Kıdem Tazminatı Fonu Yasa Tasarısı 5510 sayılı Reform Yasasının bir parçası mı? Hayır, bunun 5510 sayılı SSGSS Yasası ile doğrudan bir ilgisi yok. Ama her ikisinin de birbirini gözeten yasalar olduğunu düşünüyorum. KTF Yasası aslında 2003 yılında yenilenen İş Kanunu kapsamında çıkacaktı, ancak işçi-işveren taraflarının bir türlü mutabakata varamaması sonucu çıkamamıştı. Bu nedenle kıdem tazminatı hakkı, hala yürürlükten kaldırılmış 1475 sayılı eski İş Kanununun yürürlükteki tek maddesi olan 14 üncü maddesiyle düzenlenmeye devam ediliyor.
Fon havuzu oluşturma ihtiyacı nerden çıktı?
İşverenler işçilerinin ayrılışında toplu para ödemek istemiyorlardı. İşçi de bu toplu parayı alma esnasında işverenle didişmek zorunda kalmak istemiyordu. Gerçekten de kimi işveren kıdem tazminatı ödememek amacıyla iflas ettiğini ilan ediyor, bu parayı ödemekten kaçınıyordu. Bu anlamda yeni Kanunla bir güvence getirilmek istendiğinden söz edilebilir. Madalyonun diğer yüzüne bakınca da ülkemizdeki işsizliğin yüksek oranları ve Tasarının fesih halinde tazminat ödenmemesi uygulamasını getiriyor oluşu bir arada düşünüldüğünde çalışma yaşamında olabilecek etkileri insanı ister istemez karamsar düşüncelere itiyor.
İşçi ve işveren tarafları buna aralarında bir çözüm bulamıyorlar mı?
Bugün iş mahkemelerinin önemli bir yükünü kıdem tazminatı davaları oluşturuyor. İşçinin kıdem tazminatına hak edecek şekilde işten ayrıldığında derhal ve peşin alması gereken kıdem tazminatı uygulamada bu yönüyle işverenleri rahatsız ediyor, çıkan anlaşmazlıklarda davaların uzun sürmesi de işçilerin mağduriyetine neden oluyordu. Kimi anlaşmazlıklarda açıktan kayıtdışı ücret alan çalışanın da payı oluyor. Bu kişiler bindikleri dalı kestiklerini kıdem tazminatı alacakları zaman anlıyorlar. Çünkü bu kişilere gerçek ücret üzerinden değil, resmen bildirilen ücret üzerinden kıdem tazminatı veriliyor.
Fon anlaşmazlıklara ne derece çözüm olacak?
Özellikle 5510 sayılı Kanunla çalışanların ücretlerinin bankalar aracılığıyla ödenme zorunluluğunun getiriliyor olması ücret kayıtdışılığını bir ölçüde sınırlayan bir yöntem olacak. Bu halde de kayıtdışı ücrete rıza gösteren işçi kıdem tazminatı hakkı söz konusu olduğunda hak aramada başarılı olması zorlaşacak. Buna karşın geçmiş hükümetlerin Tasarrufu Teşvik Fonu, Konut Edindirme Fonu, Fak-Fuk-Fon gibi fonları kullanmadaki savrukluğu ve işverenlerin bu primleri zamanında yatırıp yatırmayacağı endişesi uygulamanın yumuşak karınlarını oluşturuyor.
-Devamı Yarın-
Okur Sorularına Kısa Cevaplar
Eyüp GÜNGÖR – 01.01.1964 doğumlu ve 21.04.1982 tarihinde ilk defa sigortalı olarak halen 4 bin 840 gün primi bulunan sigortalı (Kadın) yakınınızın emekli olacağı tarih 5 bin günü doldurduğu tarihtir.
Galip YEŞİLYURT – Emekli Sandığı’ndan alınan 65 yaş aylığı ile SSK’dan dul aylığı birlikte alınamaz. Çünkü 65 yaş aylığı geliri çok düşük olanlara (Bugün için ayda en fazla 76 YTL geliri olanlara) verilen bir aylıktır. SSK’dan dul aylığı almaya başlandığına göre Emekli Sandığı’ndan 65 yaş aylığının kesilmesi doğrudur.
Mesrure KUTLU/İSTANBUL – Kıdem tazminatı alarak ayrılmanız için 20 yıllık sigortalılık süresi ile gün sayısını tamamlamanız, sadece yaş koşulunu bekliyor olmanız gerekiyor.
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Bağ-Kur Aylıklarında 9 Bin Günden Fazla Primlerin de Yararı Var
18.08.1962 doğumluyum. 01.02.1980 tarihinde sigortaya girdim. Sigortada 22 ay çalıştım. 01.01.1985 tarihinde Bağ-Kur’a geçtim. 2003 yılında askerlik borçlanmasını ödedim. Halen 14.basamaktan primlerimi ödemekteyim. Ne zaman emekli olabilirim? 9 bin günden fazla ödediğim primlerin emekli aylığıma katkısı olacak mı? Rumuz: Pıtırlı Bobinaj
Sayın Okurum,
Vermiş olduğunuz bilgilere göre 01.06.2002 tarihinde 25 yılı doldurmanıza kalan süre göz önüne alındığında 46 yaşa tabi oluyorsunuz. 25 yıllık prim ödeme süresini doldurmuş ve geçmişsiniz. 46 yaşını dolduracağınız 18.08.2008 tarihinde Bağ-Kur’dan emeklisiniz.
Bağ-Kur emekli aylığı hesabında aylık bağlama oranı, sigortalının toplam sigortalılık süresinin ilk on tam yılının her bir yılı için %3,5 , takip eden onbeş tam yılın her bir yılı için %2 ve yirmibeş yıldan fazla her bir tam yıl için %1,5 oranlarının toplamı olduğundan 9 bin günden fazla sürelerin de bağlanacak emekli aylığınıza katkısı olacaktır.
05.02.2012 Tarihinde Emekli Olabilirsiniz
05.02.1954 doğumluyum. 01.11.1996 tarihinde Bağ-Kur sigortalısı oldum. Ne zaman emekli olabilirim? Emre ERDEM
Sayın Okurum,
01.11.2011 tarihinde kadar Bağ-Kur sigortalılığınızı sürdürürseniz 58 yaşınızı dolduracağınız 05.02.2012 tarihinde emekli olabilirsiniz. Askerlik borçlanması yapsanız da sonuç değişmez.
Askerlik Borçlanması Yapmanız Emeklilik Tarihinizi Bir Yıl Öne Çeker
15.10.1964 doğumluyum. 01.10.1981 tarihinde ilk defa SSK sigortalısı oldum ve SSK kapsamında geçmiş 2 bin 660 günüm var. Temmuz 1995 ayından bu yana ise işverenliğimden dolayı Bağ-Kur sigortalılığım devam ediyor. Ne zaman emekli olabilirim? Osman S.ALKIR
Sayın Okurum,
Vermiş olduğunuz bilgilere göre 2013 Ocak ayına kadar prim ödemeye devam ederek 25 yılı dolduracak, fakat 50 yaşınızı dolduracağınız 15.10.2014 tarihinde emekli olabileceksiniz. Varsa 18 aylık askerlik sürenizi borçlanmakla 15.10.2013 tarihinde de Bağ-Kur’dan normal emekli olabilirsiniz.