ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ
Kıdem Tazminatında Zamanaşımı Süresi On Yıldır
Ben bir kamu kurumunda sözleşmeli olarak (4/b’li değil) çalışan bir inşaat mühendisiyim. Sözleşmemiz özel bir firma ile 2006 yılında ve 2 yıllık yapılan bir belirli süreli iş sözleşmesidir. Firma tarafından bana; kendileri ile çalıştığım kamu kurumu arasında yapılan anlaşmaya esas şartnamede (ki ben bunun böyle olup olmadığını bilmiyorum) bu iki yıllık sürenin uzatılabileceğine dair bir madde olduğu söylendi. Dolayısıyla sözleşmemin 5 ay daha uzayacağı ifade edildi. Sözleşmeyi beş ay daha uzatmak üzere firmaya çağrıldım. Benim firma ile yaptığım sözleşmede ise sözleşmenin uzatılabileceğine dair herhangi bir madde yok. Bu durumda kıdem tazminatı hakkım doğar mı? Bu isteğimi firmaya ilettiğimde 5 ay sonra sözleşme bitince toplam 2 sene 5 aylık kıdem tazminatı ödeyeceklerini söylediler. Bana uzatacakları sözleşmeye imza atıp 5 ay daha çalıştıktan sonra benle sadece 5 aydır çalıştıklarını iddia edip (2 yıl çalışmamın tazminatını zamanında istemediğim için-zamanaşımı) tazminat hakkımın doğmadığını söyleyebilirler mi? Teoman ACAROĞLU/İSTANBUL
Sayın Okurum,
Sözleşmeniz belirli veya belirsiz süreli de olsa uzatılması sözleşme gereği olsa da olmasa da aynı işverenin işyerinde bir yıldan fazla olan çalışmanızda kıdem tazminatı hakkınız mevcut olup, bu hakkınız beş ayla zamanaşımına uğrayacak bir hak değildir.
Çünkü kıdem tazminatı hakkında zamanaşımı süresi on yıldır. Kıdem tazminatı almamanız için istifa ediyor olmanız lazım. Yani zamanında istemediğiniz için değil de kendi isteğinizle (istifa ederek) işten ayrıldığınız gerekçesiyle kıdem tazminatı ödenmek istenmeyebilir ki zaten siz de böyle bir olasılıktan söz etmiyorsunuz.
Yasal haklarınız saklı kalmak kaydıyla işverenle taşeron arasındaki sözleşme sizi bağlamaz. Siz taşeronla yapmış olduğunuz, yürürlükteki yasalara aykırı olmayan sözleşme hükümlerine tabisiniz. Taşeron zaten asıl işverene olan taahhütlerinden size düşen hisseyi sizinle imzalamış olduğu sözleşmeye koymuştur. Sözleşmede hüküm bulunmasa da alt işverenin talebi sonucu beş ay daha çalışmayı kabul ederek çalışmanız durumunda kıdem tazminatına esas hizmet süreniz de 5 ay daha artmış olur.
Fiili Hizmet Zammı Nedeniyle Sabit Yaşa Tabi Değilsiniz
11.01.1966 doğumluyum. 01.05.1985 yılında SSK sigortalısı olarak işe başladım. Buradan 65 günüm var. 12.12.1988 – 23.06.1989 tarihleri arasında vekil öğretmen olarak görev yaptım. 29.06.1989 günü bir kamu kurumunda teknisyen olarak göreve başladım ve halen aynı kurumda teknisyen olarak çalışmaktayım. Askerliğimi borçlanarak ödedim. 5434 sayılı kanunun 32/d maddesine istinaden fiili hizmet zammından faydalanmaktayım. Ne zaman emekli olabilirim? Mustafa UYKU
Sayın Okurum,
Vermiş olduğunuz bilgilere göre Emekli Sandığı’ndan emeklilik için 14.03.2008 tarihi itibariyle tabi olduğunuz yaş 42 yaş 4 aydır. Bu tarihten sonra fiili hizmet zammına tabi çalıştığınız her dört gün için bu yaş bir gün daha geri gelecek. Yani sabit bir yaşa tabi değilsiniz. Belirtmemişsiniz ama sanırım Röntgen Teknisyenisiniz. 15.04.2008 aylığınızı aldığınızda Emekli Sandığı’ndan emekliliği hak etmiş olacaksınız. Emeklilik dilekçenizi vermeden önce vekil öğretmenlikte geçen sürelerinizin keseneklerin yatırılmış olduğundan emin olmanızı öneririm.
Okur Sorularına Kısa Cevaplar
Emine TOPALOĞLU – 07.08.1955 doğumlu 01.01.1992 tarihinde Bağ-Kur sigortalılığına başladıktan 7 yıl 4 ay sonra SSK sigortalısı olup bin 100 gün SSK’ya prim ödedikten sonra 4 aydır isteğe bağlı SSK sigortalısı olan bir kadın sigortalı olarak 54 yaşınızı dolduracağınız 07.08.2009 tarihinde yaştan SSK emeklisi olabilirsiniz.
Mehmet KARA/BURSA – Bireysel emeklilik sigortaları ve hayat sigortalarına eşiniz için ödediğiniz primleri ücretli olarak çalıştığınız işyerinde vergiden düşürebilirsiniz. Ama isteğe bağlı SSK primlerini vergiden düşülmez.
Zeliha ZENGİN/SİNOP – 10.03.1957 doğumlu, 01.06.1996 tarihinden beri SSK sigortalısı olup 4 bin 200 günü olan bir sigortalı olarak artık prim ödemeseniz bile 10.03.2015 tarihinde SSK’dan kısmî emekli olabilirsiniz. Sizin için uygunu da bu. Çünkü normal emeklilik için en az 20 yılı beklemeniz gerekeceğinden 01.06.2016 tarihinden önce normal emekli olamıyorsunuz.
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Malûllük Oranı %67’den %60’a İndiriliyor
01.01.1994 tarihinde Bağ-Kur’a kaydım oldu. 3 yıl 3 ay 1 gün (02.04.2007 tarihine kadar) devam etti. 21.05.1997 tarihinde Bağ-Kur sigortalılığımı isteğe bağlı sigortalılığa çevirdim ve halen 12. basamaktan prim ödemekteyim. Doğuştan olan (Hemanjiom) hastalığından dolayı sağ bacağımı kalça eklemimden kaybettim. 1994 yılında dalağımı Kisthidadikten aldılar. Halen sağ böbreküstü bezinde kalsifiye olmuş kisthidatiğim var. Yaklaşık 14 yıldır prim ödüyorum. (Bu arada %60 özürlü raporum var. Bu şartlarda malûlen emekli olma şansım var mı? Kadriye ŞAHİN
Sayın Okurum,
Vermiş olduğunuz bilgilere göre yeterli prim gün sayınız olduğu göz önüne alınıp, malûllük oranını %67’den %60’a çeken yeni Kanundan sonra olmak üzere % 60 kayıp raporunuz Kurumca yaptırılacak muayene ve tetkikler sonucu Sosyal Güvenlik Kurumunca da kabul edilirse malûllük düzeyinde kayıp oranını tescil ettirebilirsiniz. Ancak çalışmaya yaşamına başladığınızda da malûl derecesinde iseniz malûllük aylığına hak kazanamazsınız.
En az on yıldan beri sigortalı olup, toplam olarak bin 800 gününüz bulunsa ve raporunuzda çalışma gücü kayıp oranınız en az %60 da olsa malûllükten değil, daha sonra SSK sigortalısı olarak en az bin 260 gün prim ödeyerek çalışmak kaydıyla özürlü statüsünden emekli olabilirsiniz.
Askerlik Borçlanması Yaparsanız Bir Yıl Daha Önce Emekli Olabilirsiniz
03.10.1960 doğumluyum. Şimdi 02.06.1987’de de ben bir Türk şirketi ile Libya’ya gitmiştim ve 26 ay (779 gün) çalıştım. 05.02.1990’da Bağ-Kur sigortalısı oldum ve işverenliğime son verdiğim 15.04.2005 tarihine kadar Bağ-Kur’a prim ödedim. 15.04.2005 tarihinde bir Türk şirketi ile Libya’ya gittim. 305 gün daha çalıştım. 01.07.2006 tarihinden beri isteğe bağlı olarak SSK’ya prim ödüyorum. Şu anda Bağ-Kur’a taksitlendirme yapıyorum. Mayıs 2008’de borcum bitecek. Bağ-Kur’da 15 yıl 2 ay 10 gün SSK’da ise bin 638 günüm bulunuyor. Ne zaman emekli olurum? Askerlik borçlanması yaparsam daha erken emekli olabilir miyim? Adnan ÇELİKASLAN
Sayın Okurum,
Vermiş olduğunuz bilgilere göre bundan sonra hiçbir şey yapmasanız da 58 yaşında Bağ-Kur’dan kısmi aylıkla emekli olabilirsiniz. Son yedi yıldaki hizmetinizin 889 günü SSK’da geçtiği için şu an Bağ-Kur’dan emekliliğe tabisiniz. 371 gün daha SSK’ya prim öderseniz 50 yaşınızı dolduracağınız 03.10.2010 tarihinde SSK’dan emekli olabilirsiniz.
Reform Kanunu yürürlüğe girdikten sonra isteğe bağlı SSK sigortalısı olarak prim ödeyemeyeceğinizden ondan sonra normal çalışarak SSK sigortalısı olmanız gerekiyor. Askerliğinizi borçlanırsanız 49 yaşa tabi olarak 03.10.2009 tarihinde emekli olabilirsiniz. 03.10.2009 tarihine kadar 371 günü de tamamlamış olursunuz.