ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ
Özelleştirme Mağdurlarına SSGSS Yasasından da Çözüm Yok
Devlette sözleşmeli personel olarak (14.12.1991 tarihinde mühendis olarak) çalışırken, çalıştığım kurumun özel sektöre devredilmesi sonucu ben de 01.07.2000 tarihinde devletten istifa ederek özel sektöre geçtim. İstifa ederken derecem 5, kademem 1‘di. 15.10.2000 tarihinde geçici 192. maddeyle tekrar aynı derece ve kademeyle Emekli Sandığı ile ilişkilendirildim. Bu durumda;
1- Derece-kademem yükseltilerek kesenek-karşılık alınmasına rağmen Emekli Sandığı’nın benim durumumdakilerin ek göstergesini geçiş anında dondurup bu göstergeden emekli etme uygulaması kalkacak mı?
2- 15.01.1969 doğumluyum. 14.12.1991 – 01.07.2000 tarihleri arası 2 yıl 1 ay 19 gün fiili hizmet zammım var. 15.10.2000 tarihinden bugüne kadar da geçici 192. maddeyle Emekli Sandığı iştirakçisi olduğuma göre ne zaman emekli olabilirim?
3- SSK’ya geçersem emeklilik ve ikramiye durumum ne olur? Özkan GÖKMEN
Sayın Okurum,
233 sayılı KHK’ye tabi iken özelleştirilen kurumlarda T.C. Emekli Sandığına tabi olarak çalışanlardan, sözleşmeli personel statüsüne geçenlerle, daha önce bu statüye geçmiş olanlardan, Emekli Sandığı’na yazılı olarak başvuranların, müracaat tarihini izleyen aybaşından itibaren Sandıkla ilgileri devam ettirilebilmektedir. Hem özel sektörde çalışıp hem de SSK’ya prim yerine Emekli Sandığı’na kesenek ve karşılık ödeme fırsatı veren bu yöntem Emekli Sandığı’ndan emeklilik hakkını yitirmek istemeyen personelce tercih edilen bir yöntem olmayı sürdürüyordu.
Fakat bahse konu geçiş yöntemi bu gibi personeli “… Her yıl bir kademe, her üç yılda bir derece yükseltilmek ve tamamı kendilerinden tahsil edilmek şartıyla Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı ile ilgilendirilmeleri sağlanır” hükmü doğrultusunda derece/kademeleri yönünden değişikliğe uğratmazken hem ek gösterge hem de sağlık yardımı yönünden yoksunluğa uğratıyordu.
Ek göstergeler konusunda bu konuyu düzenleyen 5434 sayılı Kanunun geçici 192 nci maddesi içinde bir düzenleme olmadığından kamu kurumunda en son çalışılan tarihte ek gösterge kaç ise emekli olunca da bu ek gösterge esas alınıyor, özel sektördeki çalışma devamınca gösterge artsa da ek gösterge artırılmıyordu.
Bu durumun düzeltilmesi için kanuni bir düzenlemeye ihtiyaç vardı ve yeni SSGSS Yasası bu düzeltme için bir fırsattı. 25 Ocak 2008 tarihinden köşemizden sizlerin durumunu duyurmuş “5510 Sayılı Yeni Kanuna Bu Mağduriyeti Çözücü bir Hüküm Konulmalı” demiştik.
Ne çare ki bu fırsat kullanılamadı ve daha önce geçici 192 nci maddeden yararlanarak Özel sektörde çalışırken Emekli Sandığı’na kesenek ödeme imkânını kullananların dertlerine SSGSS Yasası da çare olmadı.
Çare olmak bir yana personeli mahrum eden yönleri düzeltilerek özelleştirmelerin yoğunlaştığı bu zamanda 5510 sayılı SSGSS Yasası 5434 sayılı Kanunun geçici 192 nci maddesini 1 Ekim 2008 tarihinden geçerli olarak yürürlükten kaldırarak bu yolu tamamen kapattı.
Özelleştirmelerin en çok eleştirildiği yönü olan sosyal destek projeleri eksikliği şimdi bu konuda daha çok hissedilecek. Çünkü 233 sayılı KHK’ye tabi olmuş özelleştirme kapsamındaki kurumlarda Emekli Sandığı iştirakçisi olarak memurluktan 399 sayılı KHK’ye tabi sözleşmeli personel statüsüne geçerek çalışanlar 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren özel sektöre geçmelerine karşın Emekli Sandığı iştirakçiliklerini sürdüremeyecekler.
Yeni Kanun sizin gibi geçmişte bu yöntemi kullananlar için de bu konuda olumlu yeni bir düzeltme getirmiyor.
23.05.2002 tarihi öncesindeki 2 yıl 3 aylık fiili hizmet zammınız varsa 25 yıllık hizmet süreniz 2 yıl 1 ay 19 gün daha önce tamamlanmış olacak ve 2 yıl 1 ay 19 günlük bu süre tabi olduğunuz yaştan da indirilecek. 23.05.2002 tarihinde 25 yılı tamamlamanıza kalan süreye göre yaş bakımından 48 yıl 10 ay 11 günlük süreyi dolduracağınız 26.11.2017 tarihinde emekli olabilirsiniz (Askerlik durumunuzu belirtmediğinizden hesaba katılmamıştır). 25 yılı 26.10.2014 tarihinde tamamlasanız da emekli aylığınız 26.11.2017 tarihinde bağlanacak.
Bundan sonra şayet SSK’ya prim ödemeye başlar ve en az 3,5 yıl prim öderseniz SSK’dan emekli olur ve kamu kapsamında geçen süreye ilişkin 12 yıllık emekli ikramiyenizi alamazsınız. SSK’dan 53 yaşınızı dolduracağınız 15.01.2022 tarihinde en az 5 bin 600 günle emekli olabilirsiniz.
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Reddi Miras Etmeniz O Kişiden Dolayı Emekli Olmanıza Engel Olmaz
1973 doğumlu işveren arkadaşımız 30 Nisan 2008’de vefat etti. 336 gün prim yatıran arkadaşımın Bağ-Kur’a 5 yılı aşkın bir süre için 14.140,02 YTL borcu görünüyor. Borçlarından dolayı eşi reddi miras yoluna gidecek, mirası reddedince Bağ-Kur’a karşı da borcu olmayacağı için kendisine dul aylığı verilebilir mi? Bağ-Kur’a prim borcu olduğu sürece ölüm aylığı v.s. herhangi bir hak talep edilemez mi? F.KUN
Sayın Okurum,
Reddi miras yapmakla sosyal güvenlik hak ve borçları arasında doğrudan bir ilişki kurulamaz. Ancak 336 gün primle Bağ-Kur’dan ölüm aylığı ve bu aylığa bağlı dul aylığı bağlanmaz. Çünkü en az beş yıllık primin ödenmiş olması gerekir. Bunun için arkadaşınızın eşinin yapması gereken 1479 sayılı Bağ-Kur Kanununun ek 19 uncu maddesi kapsamında başvuru yapmaktır.
Bahsettiğim madde kapsamında beş yıl ve daha fazla süreye ilişkin prim borcu bulunan arkadaşınızın bu sürelere ilişkin prim borçlarının Bağ-Kur’ca yapılacak bildirimde belirtilen süre içerisinde bin 464 günlük ödenmesi halinde kalan süre ödenmese de olur. Prim borcunun ait olduğu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez ve bu sürelere ilişkin Bağ-Kur alacakları takip edilmez, yani yok sayılır. Ödenen bin 464 günse geçerli sayılır ve toplamda bin 800 gün yaparak Bağ-Kur’dan ölüm aylığı bağlanmasını sağlar.
Prim Affından Yararlanın
13.07.1962 doğumluyum. 30.06.1978 tarihinde ilk defa SSK sigortalısı oldum. 1981 yılına kadar 308 gün SSK sigortalısı olarak çalıştım. 01.051984-01.08.2001 tarihleri arasında 17 yıl 3 aylık Bağ-Kur sigortalısı oldum. 07.09.2004 tarihinden itibaren bin 123 gündür SSK’ya prim ödüyorum. SSK’lılık dönemimdeki boşlukların emekliliğime zararı olur mu? Ne zaman ve nasıl emekli olabilirim? 1981-1982 yılları arasındaki askerliğimi borçlanmamın emeklilik tarihine yararı olur mu? Taner GÜNEY/BALIKESİR
Sayın Okurum,
Vermiş olduğunuz bilgilere göre 4 ay 17 gün daha SSK’lı çalışmanızı sürdürerek bin 260 günü tamamlayıp son yedi yıl hesabına göre en çok primi SSK’dan ödemiş olursanız 17 Ekim 2008 tarihinde SSK’dan emekli olursunuz. Ancak SSK’dan da emekli olsanız Bağ-Kur’a borcunuzun kalmaması gerekiyor. Eğer borcunuz varsa 28 Temmuz 2008 tarihine kadar başvurup Prim Affından yararlanarak uygun biçimde bu borçlarınızdan kurtulabilirsiniz. Askerlik borçlanması yapmanız SSK’dan emeklilik tarihinizi beriye çekmez. Zaten gün sayısı sıkıntınız da bulunmuyor.