~~
(ÇOK BİLECEN,ÇOK ÇALIŞCAN,ESKİDEN ÇİFTE AYLIK ALACAN AMA ARTIK TEK AYLIK)
Yaşlılık aylığı almaya yetecek kadar çalışıp, SSK’dan aylık bağlandıktan sonra Emekli Sandığı’na tabi çalışıp yaş haddinden emekli olan kişi veya tersi durumda olan yaklaşık 5.000 kişi aynı anda hem SSK hem Emekli Sandığı emeklisi olarak aylık almaktadır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun E.2013/10-235, K.2014/9 ve 15.1.2004 tarihli (Karar Kazancı İçtihat Bankasından alınmıştır) Kararına konu olayda davacı 196 yılında SSK lı olup 6.925 günle 1.10.1993 tarihinde SSK dan yaşlılık aylığı almaya başlayan kişi 98-2006 yılları arasında memur olarak 3030 gün hizmetle Emekli Sandığına tabi olmuştur.
SSK lı olarak aylık alırken memur olanların aylıklarının kesilmesini gerektiren bir kural bulunmuyor olsa da 27.04.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5335’in 30 maddesinde istisna sayılmayan hallerde alınan sosyal güvenlik aylıkları kesilmektedir. Davacı kesilen SSK aylıkların ödenmesi için Ankara 9.İş Mahkemesinde bir dava açmış davada memuriyete başlama tarihinden 5335 sayılı yasanın yürürlük tarihi arasındaki aylıkların ödenmesine karar verilmiştir.
Davacı Emekli Sandığından yaş haddi nedeni ile emekliye sevki nedeni ile SSK tarafından daha önce kesilen yaşlılık aylığı 15.11.2006 tarihinden itibaren bağlanmış, yine aynı tarihten geçerli olmak üzere Emekli Sandığınca da emekli aylığı bağlanması işlemlerinde memur aylığı bağlayan birim SSK aylığı bağlayan birimine yazdığı yazıda kendi bağlayacağı aylıkta SSK hizmetlerini de nazara alacağını bildirmesi üzerine SSK aylık bağlama işlemi iptal edilerek, tüm hizmetler üzerinden aylık bağlamıştır.
Davacının SSK aylıkları daha önce kamuda çalışması nedeni ile 5335 md.30 uyarınca zorunlu kesilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu önüne gelen olayda şu belirlemeleri yapmıştır.
Daha önce aylık bağlanmış olsa ve aylık bağlanan durumun dışında emekliye tabi çalışma yapılmış ise, çift aylık değil hukukumuzda açıkça bir kural olmasa da hizmet birleştirmesinin uygulanacağını kabul etmiştir.5510’un kabul edilmesi dikkate alındığında Sosyal güvenlik sisteminin yapısı itibariyle Çifte sigortalılık üzerinden birden fazla yaşlılık aylığına hak kazanmaya olanak vermediğinin kabulü gerekir… 2829’un 4.maddesinde tek başına bir çalışmanın aylık bağlanmasına yeterli olması halinde kişinin sosyal güvenlik kurumlarına tabi hizmetlerini birleştirmeye zorlanamaz… çalışma nedeni ile kesilen aylığın tekrar bağlanacak olmasında önceki hizmetlerin değerlendirilmesini yasaklayan açık bir düzenleme de söz konusu değildir. Aksi düşünce bir kurumda geçen çalışmaların bölünerek iki farklı yaşlılık aylığı bağlanmasına değerlendirilebileceği sonucunu doğuracak olup bu ise 2829 sayılı Kanunun amacına aykırı olduğu gibi, sosyal güvenlik sisteminin ilkelerine de aykırıdır… denilmek sureti ile;
Önce SSK’dan aylık almaya başlayan ve sonra memur olduğu için bu aylığı alamayan kişinin memurluktan emekli olmasında SSK aylığının yeniden bağlanmasın kabul edilemeyeceğine, tüm hizmet üzerinden memur emekli aylığı bağlanması nedeni ile istemin reddine karar verilmesi gerekçeleri ile BOZMA kararı verilmiştir.
Bozma kararına muhalif olan üyeler 2829 sayılı yasanın 5.maddesinin aylık bağlanmasının hizmet birleştirmeye engel olacağı kuralına dayanarak muhalif olmuşlardır.
KARAR ÜZERİNE DÜŞÜNCELER;
Kararın değerlendirmesinde şu hususlarında değerlendirilmesi isabetli olurdu kanaatindeyim.
1- Emekli Sandığı- Memur aylıklarına bakan İdari Yargının uygulamaları ne yöndedir. Adli Yargının görev alanından çıkarılan işlemin davacı bakımından olumsuz yönleri olacak mıdır ?
2- Binlerce kişi çift aylık alırken hangi kurallara dayanılarak işlem tesis edilmiştir. 2829 sayılı yasanın 5.maddesinde yer alan ve muhalif oyun gerekçesi olan malül veya vazife malüllerinden kontrol sonucu aylığı kesilenler hariç, kurumlardan birinden aylık alanların hizmetlerinin birleştirilmeyeceğine dair açık kural,.
3- BAĞ-KUR aylığı bağlandıktan sonra, diğer kurumlardan hizmet bildirilmesi halinde nazara alınmayacağına dair 1479 sayılı yasanın Ek Geçici 6.maddesinin uygulanma imkanının olduğu dosyalarda ne yapılacaktır. İçtihatlara da yansıyan hükmüne yer verilmemiştir. Bu hükmün kıyasen diğer sigortalılara da uygulanması mümkün müdür?
4- Görev malüllerinin aylık alırken 506 sayılı Kanun md.3 ve 5510 sayılı Kanun md.5 fıkra uyarınca ya uzun vadeli sigortalara tabi olmaları, malül aylıklarının dışında ayrıca yaşlılık aylığına hak kazanmaları mümkün olmakla, çifte aylık-tek aylık ilkelerinin belirlenmesinde bu kural bir istisna mıdır yoksa asıl çifte aylık kuralının özel bir şekli midir?
5- 5434 sayılı Kanun md.41’e göre emekli aylığı bağlama oranı 25 yıl için % 75, fazlası her yıl için % 1’dir. İhtilafa konu olayda toplam 9.269 günle bağlanan Emekli Sandığı aylığı 25X360 gün= 9.000
gün olmakla ABO % 75’tir. Aynı dönemdeki SSK kurallarına göre A1 dönem ABO gösterge için 5000 gün % 60 +sonraki her 240 gün için 1 puan 4.269/240+ 17 = 77, A2 ABO su 35+30 =65 olmakla birlikte daha uzun sigortalılık hali olan 30 yıl örnek alındığında Emekli Sandığı ABO 80 olurken, SSK A1 aylık ABOSU 60+24= 84, ABO’su 35+30+7,5=72,5 olmaktadır. Aylığıa hak kazanılan döneme göre sırf ABO nedeni ile farklılıklar oluşacaktır.
6- Memur emeklisi olanların, 5335 dışında aylığını kestirme ve 4-1 a veya b (SSK,BAĞ-KUR) kapsamında prim yatırma hakkı tanıyan bir kural bir imkan var mıdır. Memur düşük aylığını 5510 döneminde yüksek prim ödeyerek değiştirebilecek midir. Örneğin 1261 gün 4a lı olsa 2829 devreye girip aylığı emekli sandığından 4a’ya dönüşebilecek midir.
7- 5510 göstermiştir ki, kazanç üzerinden prim ödeyenlerin aylıkları memur aylıklarından daha iyidir. Halen 3500 TL olan SSK aylıklarına prim ödeyebilen bütün sigortalıların erişebilecekleri bir rakam olup, değiştirilemeyen ve seçim hakkı kullanılamayan emekli sandığı sistemi durağan bir yapıdır.
8- Karara konu aylık bağlama işleminde Emekli Sandığı ile olay tarihinde yürürlürlükte bulunan 506 sayılı yasanın 63.maddesinin 2007 yılından önceki değişik şekline göre tek aylık bağlanması kural ise de, hükmün 5698 ile değişik ve 23.10.2007'den geçerli değişikliğine göre 5510’un 30.maddesine göre artık aylıklar tek aylık olarak değil eski aylıkların artırılarak tahsis gününe taşınması, yeni çalışmaların gün ve kazançları üzerinden kısmi aylık hesabı ile çıkan farkın eski artırılmış aylığa ilavesi olmakla kural değişikliğine tabi olunan döneme göre aylık hesaplarının değişmesine rağmen emekli sandığı aylık bağlama sisteminin değişmemesi, sandık iştirakçileri aleyhine 23.10.2007 sonrası SSK lı çalışmalar yönünden aleyhe-eksik aylık hesbaına neden olmaktadır. Bu anlamda dönemler itibari ile azalan asgari aylıkların miktarı karşısında eski aylıklara uygulanan daha yüksek düzeyli asgari aylıklardan doğan haklar tek aylık bir aylık hesabı ile azalan ve asgari aylığın etkilerini kaldıran bir sonuç verecektir.
9- 506 sayılı yasanın 96.maddesini değiştiren 4958 sayılı yasanın 43.maddesi ile gelen ek fıkra hükmünde sigortalı veya hak sahibi aynı anda birden fazla gelir veya aylık hak edilirse düzenlemesi açıkca sigortalının birden fazla aylığa hak kazanabileceğine işaret etmiş bu koşulda sadece ilk aylık için asgari aylık uygulanacağını diğer aylığa uygulanmayacağını kabul etmiş olmakla örneğin ilk aylık 1.200 ikinci aylık 1000 TL ise 1.200 aylığın asgari aylıksız tutarı 600 ikinci aylığın asgari aylıksız hali 400 TL ise ödenecek tutar 1.200+400= olacaktır. Bilinmelidir ki kurumların yaptıkları asgari aylık tutarındaki ödemelerin içinde asgari aylığın çıkarılması halinde, ödenen primlerin karşılığı olan aylıklar ödenen aylıkların çoğu halde yarısından daha azı olarak hesaplanacaktır. Asgari aylıksız emekli sandığı aylığı ise çok daha az tutarlardır. Çözümün çift aylıktan ancak sonraki aylığın asgari aylıksız olması halinde daha işlevsel olacağı daha doğrudur.
10- Hizmet birleştirmek istemeyen kişilerin, aylık bağlamada kullanamayacakları diğer hizmetlerin primlerini toptan ödeme alma imkanlarının olup olmadığı yeniden değerlendirmeyi ve çözümü gerektirmektedir.
11- Karar 1.400 TL aylık alan memurların aylıklarını artırmak için 1261 günden fazla SSK’lı 4a lı çalışmaları, Emekli Sandığı aylıklarının kesilme imkanı olmadığından SDGP li çalışma olarak bildirimi yapılacak sürelerin 4-1a kapsamında geçtiğinin tespiti, 4-1a kapsamında aylığa hak kazandığı istemlerinin yolunu açacak, zaten asgari aylık olarak yüksek bir aylık alan memur emeklileri eski aylık+güncellenen fark+yeni çalışmaların kısmi aylığı ile tümden çılgın rakamlar ile
Kurumun aylık ödemesine neden olacaktır. Aynı durum malül ve ölümlerde 1261 gün beklenmeden bu yöntemin denenmesine neden olacaktır. Şimdi 5.000 kişiyi ilgilendiren kararın,
Yakın gelecekte milyona yakın emekli sandığı iştirakçilerinden özellikle düşük aylık alanları ilgilendirecektir, binlerce ihtilafa neden olabilecek bir yolu açmıştır.