YAZ GELDİ GURBETÇİLER İÇİN YURTDIŞI BORÇLANMASI BAŞLADI
Yaz sıcakları başlayınca Gurbetçi İşçi kardeşlerimiz ve onların yakınları için yurtdışı borçlanma telaşları başlamıştır.
Özellikle SGK İl yada SGM önlerinde onlara yol göstermek isteyen iş takipçileri de türemeye başlamıştır.
İşin ehli olan sosyal güvenlik müşavirleri bu işi yapmak için sizleri bürolarında bekliyorlar.
Sizler için ideal olan borçlanma konusunda yol haritalarınızı çizerek ekonomik emekli koşullarını sıralayacaklardır.
Yurt Dışı Borçlanması Nasıl Yapılır
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunmak
c) Hizmetleri belgelendirmek,
d) Yazılı istekte bulunmak,
şartları aranacaktır.
Yurt dışında bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerin değerlendirileceği öngörülmüştür.
Borçlanmaya esas hizmet cetvellerinde bildirilen çalışma süreleri (mecburi prim ödeme süreleri, kendi nam ve hesabına çalışmalardan dolayı zorunlu ve isteğe bağlı prim süreleri gibi) ve bu çalışma sürelerine eşdeğer sürelerin (isteğe bağlı prim ödeme süreleri, çocuk yetiştirme süreleri, işsizlik ödeneği süreleri, hastalık ödeneği süreleri, bakım süreleri, borçlanma yoluyla ödenen primlere ait süreler gibi) tamamı, başvuru sahibinin kısmi borçlanma hakkı saklı kalmak kaydıyla borçlanma kapsamında değerlendirilecektir.
Yurtdışında Ev kadını olarak geçen süreler
Yurtdışında ev kadını olarak geçen süreler, medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların sigortalılık süreleri haricinde yurtdışında bulundukları süreleri ifade eder. Yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerinin diledikleri kadarı borçlandırılacaktır.
Yurtdışında Hizmetleri belgelendirmek
Durumlarına uygun olan belgelerin asıllarını Kuruma ibraz etmekle, belgelendirme mecburiyetlerini yerine getirmiş olurlar.
SGK ibraz edilmek suretiyle belgelendirme mecburiyetine ilişkin yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlayan belgeler;
1.)Sosyal Güvenlik sözleşmesi akdedilmiş ülkelerde,
2.)Sosyal Güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde ,
3.)Ülke ayrımı yapılmadan ev kadını olarak geçen sürelere ilişkin olmak üzere
üç grupta toplanmıştır.
Belge İstenmeyenler
5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında sözleşmesiz ülkelerde istihdam edilen işçilerimizin sigortalılığına ilişkin kayıtlarının SGK’ca tutulması nedeniyle bunlar için belgelendirme mükellefiyeti aranmıyor.
Yazılı istekte bulunmak
Yurtdışında geçen çalışma veya ev kadınlığı sürelerinin borçlandırılmasına ilişkin yazılı talep, “Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesi”nin usulüne göre doldurulup imzalandıktan sonra doğrudan ya da posta yolu ile SGK ilgili ünitesine ulaştırılması ile yapılacaktır.
Borç miktarının hesaplanması
5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen prime esas asgari ve azami günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın % 32’si olduğu, geçici 5 inci maddesinde ise 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanların borçlanma tutarının öğrenim durumları itibariyle yükselebilecekleri derece ve kademeleri geçmemek üzere 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre belirlenecek olan göstergelerinin esas alınarak hesaplanacağı belirtilmiştir.
Borç miktarının ödenmesi
Tahakkuk ettirilen borç tutarının tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenir, bu süre içerisinde ödeme yapmayanlar için yeniden başvuru şartı aranır.
Sigortalılık süresi ve toplam prim ödeme gün sayısının tespitinde
Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihi borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek bulunan tarihin; sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan istek sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihinin borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek tespit edilen tarihin sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak ele alınacaktır.
Aylık bağlama şartları
Yurda kesin dönüş yapmak
“Kesin dönüş” ibaresi, aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumunu ifade eder.
Borcun tamamını ödemek
“Borcun tamamının ödenmesi” ibaresi, aylık talep tarihinden önce en az aylığa hak kazanmaya yetecek süre karşılığı ödenen miktar olarak tanımlanmıştır.
Sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanmak
Borçlandırılan yurtdışı süreleri Türkiye’de yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanılmasında değerlendirilir.
Kuruma yazılı başvuruda bulunmak
Yurtdışında geçen sürelerini borçlandıktan sonra tahsis talebinde bulunanlardan başvuru sırasında “Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi” ,
“3201 Sayılı Kanuna Göre Aylık Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi”
ve yurtdışında çalıştıkları işten ayrıldıklarını, yurtdışında ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneğinin sona erdiğini gösterir bir
“hizmet belgesi” alınacaktır.
Yoklama İşlemleri
Yurtdışı sürelerini borçlanarak aylık bağlananların aylık alma şartlarının devam edip etmediğinin tespiti amacıyla ;
Malullük ve yaşlılık aylığı bağlanıp altı aydan daha uzun süre yurtdışında bulunmuş olanlar, yurtdışında çalışıp çalışmadıklarını ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alıp almadıklarını gösterir belgeleri, “3201 sayılı Kanuna Göre Aylık Alanlara Mahsus Yoklama Belgesi”
ile birlikte altı aylık sürenin dolduğu tarihten sonra üç ay içinde SGK söz konusu aylığı bağlayan ilgili ünitesine verecektir.
Yurtdışında Çalışması Olanların Ölmesi Halinde Hak Sahiplerinin Borçlanması
Ölen sigortalının hak sahipleri tarafından yapılan borçlanma başvurularında hak sahibinin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olması yeterli olup, ayrıca borçlanılmak istenilen sigortalıya ait yurtdışı sürelerinde Türk vatandaşı olma şartı aranmayacak. Ancak söz konusu sürelerde ölen sigortalının Türk vatandaşı olması, borçlanma için zorunludur.
Türkiye’de hizmeti bulunmayan sigortalıların hak sahipleri, ölenin yurtdışındaki hizmetleri aylık bağlanmasına yeterli ise öncelikle bu hizmetlerini Kanunun öngördüğü şartlarla borçlanacaklardır. Hak sahipleri aylığa yetecek gün sayısı kadar borçlanabilecekleri gibi ölenin yurtdışında geçen hizmetlerinin tamamını da borçlanabileceklerdir.
Hak sahiplerinin sadece Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde öngörülen “Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi” ile SGK’na başvurmaları yeterli olacaktır.
4-1(a) bendi kapsamında sigortalı sayılan ve 2008 yılı Ekim ayı başından sonra ölenlerin hak sahiplerince Kanuna göre borçlanarak 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeme şartının yerine getirilmesi ile aylık bağlanmasına imkân bulunmamaktadır. Ancak, bunlar, anılan en az 1800 gün prim ödeme şartını yurtdışı hizmet borçlanması ile tamamlayarak, ölüm aylığına hak kazanabileceklerdir.
2008 yılı Ekim ayı başından önce ölen sigortalının hak sahiplerine aylık bağlanmasında ve kısmi aylıkların tama çıkartılmasında 5 yıllık sigortalılık süresi içinde 900 gün prim ödeme gün şartının yerine getirilmesi yeterli olacaktır.
Ölen sigortalının yurtdışında geçen sürelerini Kanuna göre borçlanan hak sahiplerinin aylıkları, borcun tamamını ödedikten sonra yapacakları yazılı tahsis taleplerini takip eden aybaşından itibaren başlatılacaktır.
ABD Cinsinden Borçlanmalar Geçerli
8/5/2008 tarihinden önceki uygulama kapsamında 3,5 ABD Doları üzerinden borçlanma talebinde bulunanların aylıklarının hesabına giren takvim yıllına ait yıllık prime esas kazançların tespitinde, (3,5 x Borcun Ödendiği Tarihteki Merkez Bankası Döviz Alış Fiyatı x 5) formülü uygulanmak suretiyle Türk Lirası cinsinden bulunan günlük prime esas kazanç esas alınacaktır.
Bu kadar ince ve detaylı işlemleri Türkiye’de faaliyet gösteren gerçek SOSYAL GÜVENLİK MÜŞAVİRLERİ yapıyor.
İşin uzmanı olan kılavuzlarla yola çıkan gurbetçilerimiz Sosyal Güvenlik kurumlarında doğru yoldan ilerleyecektir.
VEDAT İLKİ