19.03.2015 tarihi itibariye gündemde olan ve İş Kanunu, 6331, 5510, 5434 gibi çalışma yaşamını ilgilendiren bir çok kurala ekleme ve değiştirmeler yapılmaktadır.
1-YASAMA TEKNİĞİ BAKIMINDAN
– Torba kanunlar üzerinde yeterince tartışılmayan değerlendirilmeyen hükümlerden oluşmaktadır. Bu en kısa zamanda yeniden ekleme ve değiştirme ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır.
-Yasama torba yasa çıkarmaktan vazgeçmeyecektir. Görünen budur. Hiç değilse çalışma yaşamını ilgilendiren yasalarda yapılan değişiklikler yıl içi değil takip eden yılın ilk günü yürürlükte olacak şekilde kabul edilmelidir. Zira çok sık yapılan değişiklikler örneğin SGK da her yıl ortalama 40 değişiklik nedeni ile yeni olan 5510 bile bir süre sonra anlaşılamaz, takip edilemez, uygulanamaz hale gelecektir.
Örneğin iş bu torba kanun md.47 ile 5510 md.5 1e de 6111 ile 2011 yılında gelen değişiklikten ayrıca ibaresinin çıkarılması, 6552’de af kapsamına alınmayan iş kazalarından rücunun bu kanun ile af kapsamına alınması ( torba kanun md.57), hep yeterli olmayan çalışmaların sonucu gibi algılanmıştır.
2- AMAN YAPMAYIN DENİLEBİLECEK OLANLAR
A-KORUYUCU MALZEME KULLANMAYANA ÜÇ İHTARDAN SONRA HAKLI FESİH
6331’in 19.maddesine 3 nolu ek fıkra eklenmek sureti ile koruyucu malzeme kullanmayan işçinin üç ihlalden sonra işverene haklı feshi tanınmakta ise de,
Her ne kadar koruyucu malzeme kullanmayan kişinin öncelikle kendi güvenliğini ihlal etmesi sonucu öncelikle kendisinin zarar göreceği, hemen fesih hakkı dünüşülmüyor ise de,
-Kişilerin temel yaşam değerlerinden isteseler de vazgeçemezler, Medeni Kanun ve Anayasa koruması altında olan yaşam ve bedensel bütünlük değerine, yasa koyucuda temel değerlere aykırı olacak ve çalışırken 3 ihtara kadar zarar görebilecek şekilde düzenleme yapamaz.
– Kişisel koruyucu kullanmak başkalarının da yaşamlarını tehlikeye atar, eldiven ve baret kullanmadığı için elektrik akımına kapılan birinin kurtarılması her zaman diğerlerini de tehlikeye atar. Gözlük kullanmayan bir kaynakçının gözleri her zaman bozulabilir. Koruyucu malzeme kullanmadığı için zarar gören birinin davranışı bir sonraki kazaları tetikleyebilir. Örneğin gazdan zehirlenen birinin kurtarılması sırasında sonraki yardım etmek isteyenlerin ardı ardına ölümü (kuyu,galeri vb) sıkça rastlanan olaylardır. Örnekler çoğaltılabilir. Zarar kişisel seviyede kalmaz, kaza nedeni ile iş durur, insanlar meşgul olur, adli ve idari süreç başlar.
– Üç ihlale kadar işçiye çalışma hakkı verilmesi bir kaza sonrasında açılacak davalarda kusur tartışmalarına neden olur, üç ihtara kadar koruyucu malzeme kullanmayan artık bir hak kullandığına inanır, işçiye işverene bu anlamda kusur paylaştırmak zorlaşır. Kusurun önemi bu değişiklikle daha da artmaktadır. Zira ihalelere girmede yasaklar gelmektedir.
ÖNERİ-BEKLENTİ-
YA HÜKMÜ TÜMDEN KABUL ETMEMEK VEYA ÜÇ DEFA İBARESİNİ METİNDEN ÇIKARMAKTIR.
İş güvenliğinin ihtara ihtiyacı yoktur. İŞGÜVENLİĞİ SAĞLAMAYA YÖNELİK TEDBİRLER ALMA ZİHNİYETİ İLEDE BU HÜKÜM HİÇ BAĞDAŞMAMAKTADIR.
B- İŞYERİ HEKİMLERİ KENDİNİZİ ZOR KURTARIRSINIZ
6331 MD.8 İKİNCİ FIKRASININ DEĞİŞTİRİLİK 5.FIKRAYA EK YAPILMAK İSTENEN TASARI MD 1 İLE ;
İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlerinin ayırımı yapılmadan sanki ikisinin de görevleri aynı imiş gibi sıralanmış ve “ TEDBİRLERİN ALINMAMASI HALİNDE, BU DURUM İŞYERİ HEKİMİ VEYA İŞGÜVENLİĞİ UZMANINCA” yetkili mercilere bildirim düzenlenmiştir.
Diyelim ki önlem alınmayan alan sağlıkla değilde iş güvenliği ile ilgili olsun, bildirim yapmayı da iş güvenliği uzmanı ihlal etsin, hekim bildirecek midir, bildirmeyecek midir?
Hüküm hem önlem alma, hem bildirim bakımından hekim ve iş güvenliği uzmanlarını görevlerini ayırarak bildirim haline gelmez ise HEKİMLERİN BAŞI AĞRIR.
C- 6331’E EKLENEN 25 A KARARI HANGİ MAHKEME VERECEK
Maden işyerlerinde ölümlü iş kazasında kusur halinde kamu ihalelerine girme yasağı konmuştur. Mahkeme kararına bağlanmıştır. “YARGI KARARI” ifadesinden hangi mahkeme anlaşılacaktır.
Örneğin sorumlulular Ceza Mahkemesinde yargılanınca mı, ölenin eşi, çocuğu, yakınları tazminat davası açtıklarında mı veya 4447’ye ek madde 4 olarak getirilmek istenen iş kazası meydana gelmeyin teşvik verileceğine dair hükmün ihlali halinde teşvikin iptali halinde açılacak davada mı, hepsinde mi,
Ayrıca kusur değerlendirme ilkeleri ceza ve hukuk mahkemelerinde aynı değildir.
BU DURUMUN AÇIKLIĞA KAVUŞMASI GEREKİR. HANGİ MAHKEMENİN KARARI İLE YAPTIRIM UYGULANACAKTIR.
Hukuk ve Ceza mahkemesi arasında fark olursa yaptırım nasıl uygulanacaktır.
Vekil olduğumuz bir çok dosyada ceza davası beraatle sonuçlanmış ama iş mahkemesinde açılan davada işveren sorumlu tutulmuştur.
3- EMEKLİ SANDIĞI KANUNUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİK
A-İKRAMİYE BAKIMINDAN
Yeniden göreve başlayanların 30 yıl sınırı nedeni ile ikramiye almalarının yolu açılmaktadır. Bilindiği gibi Anayasa Mahkemesi 5434 89/2 de yer alan 30 yılı iptal etmiş ancak 8 fıkrada yer alan ikinci 30 yılı iptal etmemiş bu hususa da değinilmemişti, işte bu hüküm torba kanın md.44 ile yürürlükten kaldırılmaktadır. İsabetlidir.
Ancak geçici bir hükümle geçmişte gerek 2. gerekse 8. Fıkrada yer alan 30 yıl sınırlarının kalkması nedeni ile bir çok davanın önüne geçmek için geçmiş ikramiyelerin nasıl ödeneceği düzenlenebilirdi.
B-10 YIL İLE EMEKLİLİK BAKIMINDAN
5434 geçici 2006 değişikliği ile 10 yıl 08.09.1999 ve öncesinde iştirakçi olanlarda tarihte 50 ve yukarı yaşta olanlara emeklilik hakkı tanınmakta ise de, yasanın ilgili hükmünün iptali ile hak kazanan kişilere talep tarihinden aylık bağlanacağı hükmü kanunun re’sen emeklilikte aylığın başlamasına dair hükümlerine ters olduğundan hüküm fıkrasından çıkarılmasında yarar vardır. Zaten aylık anayasa mahkemesinin iptal kararından daha geriye gidemeyecektir.
4- 4b SİGORTALILARININ BORÇ VE HİZMETLERİNİN SİLİNMESİ
Önceki kanunlarda yer alan 5 yıl bu defa 12 aya düşmüştür. ÜSTELİK hizmet silinmesi kişileri GSS borçlusu haline getirmemektedir. Peki GSS bakımından bakmakla yükümlü olunan kişilerde mi GSS borçlusu olmayacaktır örtülü olarak bu sonuç EVET OLARAK çıkmaktadır.
Peki binlerce GSS sigortalısının ne suçu vardır. Hiç hizmet almamıştır ama 01.01.2012 den itibaren borçludur. Ödeyecekleri primlerin kendileri için hiçbir yararı yoktur.
ÇÖZÜM ÖNERİSİ : GENEL SAĞLIK SİGORTA ZORUNLULUK BAĞLANGICINI İŞ BU TORBA KANUNUN BAŞLANGICINDAN BAŞLATMAK YETERLİ OLACAKTIR.
5- KAMU ÇALIŞANLARININ BİLGİLERİNİN KURUM VERİSİNE DÖNÜŞMESİ- GENEL UYGULAMANIN
DIŞINA ÇIKMA ZORUNLULUĞU- MİT ÇALIŞANLARI ÖRNEĞİ
İlk sicil verilmesinden sonra eski memurlar için Sosyal Güvenlik Kurumunda bilgi bulunmamaktadır.
Torba Kanun 49.maddesi ile tüm 4c kamu görevlilerinin bilgilerinin girilmesi esası kabul edilmiş ve torba kanun
46.maddesi ile bilginin saklanması güvencesi getirilmiştir. Her ne kadar Kurumda MİT gibi kurumların personel
bbilgilerini sınırlı kişiler görebilse de, bu bilgi işlem proğramı ihale edilen firmaların yetkililerinin göremeyeceği
anlamına gelmemektedir. Bu hususta bir istisna olması ve ayrı bir düzenleme yapılmalıdır. Güvenlik ile ilgili
kamusal bilgilerin saklanması SGK'ya değil, SGK işlemlerini yapacak her Güvenlik Kurumunun kendi içinde
yapılmak ve yine kendi görevlileri tarafından takip edilecek bir sistemle sağlanmalıdır. Bu önerimiz net olarak
şudur Örneğin MİT tüm emekli işlemlerini yine 5434 ve 5510'a uygun olmak üzere kendi bünyesinde kendi
personeli ile yapmalıdır. Diğer güvenlikle ilgili kurumların hangileri olacağı (örneğin Aselsan), personelinin
bir kısmının mı, tamamının mı olacağı, kimlerin hangi rütbeden sonrakilerin olacağı, kimliği hiç açıklanmaması
gereken kişilere bağlanacak aylıklarında bu kapsamda değerlendirilmek üzere şimdilik en azından MİT için
bir istina tanınarak sonraki süreçte özel düzenleme yapılması beklentimiz olmaktadır. Önümüzdeki süreçte
MİT ve bazı kurumların personel sayısı olarak artacağı beklentimiz, işlemlerde değişme bekletimize neden
olmaktadır
Bu yazımızda bizi ilgilendiren kısımlarını ele almaya çalıştık.
Çalışma yaşamında olanların diğer beklentileri ise bu yazımızın konusu değildir.