YENİ YURT DIŞI BORÇLANMA (2) LEHE OLANLAR
12 Ağustos 2019
Yeni Yurtdışı borçlanmada LEHE OLAN YÖNLER
1-Kısmi aylık alanlar;
Kısmi aylık Türkiye hizmetleri ile iki taraflı sosyal güvenlik sözleşmeli ülkelerdeki hizmetleri toplamı üzerinden borçlanma yapmadan toplam gün üzerinden Türkiye’de veya ilgili ülkede bağlanan aylığı ifade eder.
Örneğin 1 yıl Türkiye’de memur 24 yıl Almanya çalışması olan Bay A 01.07.2019 tarihinde Almanya’da emekli olmuştur. Almanyaya emeklilik dilekçesi Türkiye’ye emeklilik başvurusu sayılır ve bu kişi için 25 yıl hizmete 1 yıllık karşılığı örnekte 25/1 (yirmi beşte bir) oranında aylık bağlanır.
Bayan B’nın yine yukarıdaki gibi hizmeti olsun ancak yaşı halen 55 olsun Almanya’dan emekli olamıyor ama Türkiye’ye bir dilekçe veriyor Türkiye aynı oranda aylık bağlıyor. Bu aylığın en iyi bir özelliği vardı. Türkiye’de sağlık sigortasından yararlanma hakkı veriyordu. Ama şimdi ikinci bir özelliği daha oluştu. 01.08.2019 öncesi bağlanan aylıklar artık eski sisteme tabi olacaktır.
Aynı hak Türkiye’de SSK, BAĞ-KUR kapsamında çalışanlar içinde geçerlidir.
Bu aylıkların bir diğer özelliği artık emekli aylığı bağlanan durumun değiştirilememesidir. Yani SSK lı olan artık SSK dan Emekli Sandığı Emekli Sandığı birimlerinden (Kamu Emekliliğinden) emekli olacaktır).
2- ÖLÜM VE MALULLÜK AYLIKLARI DAHA ANLAMLI HALE GELDİ (% 25 daha fazla oluyor)
1.10.2008 dönemi sonrası süreler için SSK lılar için % 40 diğer statüler için % 5O idi, yeni düzenleme herkesi % 50 olan gruba soktu, böyle olunca basit bir hesaplama en az aylıklar yıl içi zamlar hariç 1.000 TL yerine 1.250 TL oldu (eş ve 2 çocuk için veya malül için) tabi bu aylıkları farklı borçlanmalar ile artırmak 7,5 katına kadar çıkarmak mümkün.
3- YAŞLILIK AYLIKLARINDA İŞE GİRİŞLERİ 08.09.1999 SONRA OLANLAR
09.09.1999 ve 01.10.2008 arasında sigortalı olanlar veya borçlanma ile bu tarih arasına girebilenler. Yeni kanun kapsamında daha kolay emekli olacaklardır. Burada da ikili bir ayırım yapmak gerekir. Türkiye ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi olan ülkelerden o ülke başlangıcı Türkiye içinde başlangıç sayılanlar için emekli yaş hesabında sorun olmazken, sözleşme olmayan veya sözleşmesinde başlangıç sayılır hükmü olmayan ülkeler bakımından bu husus önemli hale gelmiştir.
1999 ve 2002 de yapılan düzenlemeler ile emekli yaşı uzatılmıştı, ancak 5510 sayılı kanun ile 1.10.2008 den itibaren yeniden düzenlendi. Yeni düzenleme de 2008 yılı Mayıs ayında işe girenler ayrı bir koruma altına almasına karşın 08.09.1999 tarihinden Nisan 2008 e kadar işe girenler için özel bir koruma gelmedi, durum 5510 sayılı geçicici madde 9 da düzenlendi.
Emeklilik yaşına ilişkin bazı geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 9- Fıkra 1 -4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında olup da 8/9/1999 tarihinden 30/4/2008 tarihine kadar ilk defa sigortalı sayılanlar; kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 7000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla veya kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4500 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar. (BU GRUP SSK LILAR)
Fıkra 2 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında olup da 8/9/1999 tarihinden 30/4/2008 tarihine kadar ilk defa sigortalı sayılanlar kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ödemiş olması veya kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemesi şartıyla kısmi yaşlılık aylığından yararlanırlar. ( BU GRUP BAĞ-KUR LULAR)
Görüldüğü gibi SSK ile emeklisi için 4500 gün için 25 yıl bekleme koşulu gerekmesine rağmen 25 yıl beklemek istemeyenler için en az 7000 gün borçlanmak zorunda kalmaktadırlar. Daha kolay olduğuna inandığımız kadınların 60 erkeklerin 62 yaşında emekliliği için 15 yıl (5400 gün) borçlanma yeterli olmaktadır. o halde bu hükümden yararlanmak isteyenlerin 01.05.2008 tarihi öncesine hizmetlerini getirebilmek için şu anda 12 yıl borçlanma yapmak veya 01.05.2024 tarihinden önce 15 hizmet yılını borçlanmaları ve ödemeleri ilk tespit olarak önerilebilecektir.
4- ESKİ KANUN DÖNEMİNDE BORÇLANANLAR VEYA YETERİ KADAR GÜNÜ OLANLAR.
Daha önce dövizle borçlanma yapanlardan ödeme yapanlar veya ödeme hakkı sona ermemiş olanlar ile TL borçlanmasını 31.07.2019 öncesi borçlanma yapmış olanlar, borçlanmaya başvuru yapanlar süresinde ödemek koşulu iel bu günleri de dahil yeteri kadar günleri var ve bu günler emeklilik için aranan gün kadar veya en fazla 1.260 gün eksiği olanlar yeni sistem aylık koşullarına tabi değildir. Örneklerle açıklamak gerekirse.
3.600 SSK günü olan Bay A 55 yaşında emekli olmak istese 5.750 güne tamamlamak için borçlansa 2.150 gün daha borçlanmak zorunda kalacak hem SSK aylığı hakkını kaybedecek hemde BAĞ-KUR için daha ağır koşullara tabi olacaktır. Bay A bunun yerine 60 yaşında 3.600 gün ile emekliliği bekleyerek, ek borçlanma için ayıracağı bütçesini kendi kendine aylık alıyormuş gibi harcayarak daha iyi bir aylık alabilir.
Bayan B’nin 2.520 günü bulunmaktadır. 3.600 günle emekli olabilmek için dahi 1.080 gün borçlanma yapmak zorundadır. Daha önce doğum yaptığı yılların karşılığı olan süreleri için yurtdışı borçlanma yapmayan bayan B iki çocuk için 1.440 doğum borçlanma hakkına sahiptir. Bayan B yurt içi borçlanma kapsamında iki çocuktan 1.440 gün yerine 1.080 günü borçlanarak 58 yaşında SSK aylığı ala bilecektir. Aynı bayan B’nin 2.520 gün eski hizmet (10 günü SSK Türkiye 2.510 günü yurtdışı borçlanma olsun) önce örneğin 3 çocuk için 720*3= 2.160 gün doğum borçlanması yapması 2.520+1.260= 4.680 gün SSK kapsamında gün elde ettikten sonra geri dönüp 51 yaşında emeklilik için aranan 5.750 gün-4.680 gün= eksik gün 1.070 günü yeni sistemde borçlanması halinde dahi SSK aylık hakkı kaybolmayacaktır.
İşlemlere başlamadan önce çoğu zaman yine bir uzman desteği yararlı olmaya devam edecektir.
Dikkat* Eksik günler askerlik, doğum borçlanması, doktora borçlanması gibi yollarla tamamlandıkça % 32 oranı geçerli olur, ancak bu işlemi yeni sistemden önce tamamlamak doğru olacaktır.
(Bundan sonra bir kaç örnek veren yazımız olacaktır. Yeni sistemde 1.10.2008 öncesi için lütfen asgarinin üzerinde borçlanma yapmayın, işe yaramaz)
Sorular için [email protected]
