YERSİZ ÖDEME İLE MAĞDUR EDİLEN VATANDAŞ / SOSYAL GÜVENLİĞİN AMACI İLE ÇELİŞİYORUZ
21 Aralık 2014
Haziran 2001 ‘den bugüne emekli maaşı alan danışanımın mağduriyetine hep birlikte bir bakalım.
Kasım ayında danışanıma Sosyal Güvenlik Kurumu Emeklilik Daire Başkanlığı’ndan tebligat geliyor . Söz konusu tebligatta “14.03.2003 / 18.11.2014 süresinde tarafınıza yersiz olarak ödenen 93.047,98.-TL adınıza borç kaydedilmiştir. Söz konusu Kurum alacağının tahsili için Sosyal Güvenlik Merkezine müracaatınız gerekmektedir. “ Deniliyor.
62-63 yaşlarında 2001 yılından bugüne emekli ve eşi vefat etmiş başkada bir geliri olmayan bu hanıma bugün faizi hariç 93.047,98.- TL ve faizi ile birlikte 137.157,38.-TL borç çıkarılması Sosyal Güvenliğin amacına ters değil midir? Kaldı ki Sosyal Güvenliğin ilkeleri arasında Devlet herkese asgari bir geliri garanti ederken, yine bireylere çalışmaları sayesinde, asgari geçinme sınırının üstünde bir geliri sağlama olanağı vermek insanlığı korkutan yoksulluk, ailelerin gereksinmeleri göz önünde tutularak ulusal gelirin sosyal güvenlik amacıyla toplumda yeniden dağıtımı ile önlemek , haliyle sosyal güvenlik, yeniden dağıtım hukuku olarak var olmak zorundadır.
Bu olayda 2 mağdur birden vardır . Mağdurlardan biri Elazığ’da çalışan yaşı tutmadığı için danışanım ile aynı dönemde danışanımın kimliği ile sigortalı olan diğer hanımdır.
Yaşı tutmadan çalıştırıldığı için mağduriyeti ayrı bir konu iken başkasının kimliği ile iplik fabrikasında sigortalı olup haklarını da yıllarca mahkemelerde araması ve bunun sonucu bir sürü emek para zaman kaybı geçirmesi ayrı bir üzüntüdür. Emeğinin karşılığı emekliliğini kazanmıştır fakat bugün aynı dönemde gerçek kimlik sahibi danışanımda İstanbul ‘da iplik fabrikalarında sigortasız çalıştırıldığını Sosyal Güvenlik Kurumu’nun yıllar sonra gelen yazısı ile öğrenmiş emekliliği iptal edilmiş ve üstüne de kuruma borçlanmıştır. Kurum kendisine borcu ödemediği takdirde icra memurunu evine göndereceğini beyan etmiştir. Bugüne kadar kimseye muhtaç olmadan çocuklarını büyüten kimseye muhtaç olmadan yaşamaya çalışan bu yaşlarda bir bayanın icra memuru gelecek diye uykularının kaçması kimin yüzündendir. Sosyal bir devlet anlayışına sığar mı ?
Yersiz Ödemenin Geri Alınması Durumunda Kanun Ne Diyor Ona Bakalım
Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;
a) Kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,
b) Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmidört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmidört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan,
itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır.
Alacakların yersiz ödemelere mahsubu, en eski borçtan başlanarak borç aslına yapılır, kanunî faiz kalan borca uygulanır. Bu hüküm ilgili hak sahiplerinin muvafakat etmeleri kaydıyla, aynı dosyadan diğer bir hak sahibine yapılan yersiz ödemelere mahsubunda da uygulanır.
Yersiz ödemenin gelir ve aylıklardan kesilmesinde, kesintinin başlayacağı ödeme dönemi başı itibarıyla kanunî faizi ile birlikte hesaplanan borç tutarı, gelir ve aylıktan % 25 oranında kesilmek suretiyle uygulanır.
Yersiz ödemelerin tespiti ile geri alınmasına ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
