Türkiye’de çalışmış, emekli olmuş kişiler, emekli olduktan sonra yurt dışında çalışır ise emekli aylıkları kesilmiyordu.
Yine 2147 sayılı kanuna göre Yurt dışı borçlanma yapmış, emekli aylığı alırken yurt dışı çalışma yapanlarında aylıkları kesilmiyordu.
3201 sayılı yasaya göre 1 günde olsa yurt dışı borçlanma yapmış ve emekli olan kişiler yurt dışı çalışma yapınca aylıkları kesiliyordu.
Ancak Sosyal sigorta işlemleri yönetmeliğinde yapılan değişiklik ile yeniden başvuruları beklenmeden işten ayrılış günü emekli dilekçesi olarak kabul edilerek aylıkları işten ayrılıştan yeniden başlatılmaya başlandı.
Son değişiklik 7247 sayılı torba kanunla yapıldı ve yayım tarihi 26.06.2020 tarihinden itibaren şu değişiklik yürürlüğe girdi.
Kanun metni
MADDE 3 – 8/5/1985 tarihli ve 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunun 6 ncı maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“C) Yurt dışında zorunlu sigortalılığa tabi olsalar dahi kısa süreli çalışma olarak adlandırılan işlerde çalışanların aylıkları bu madde kapsamında değerlendirilmez ve kesilmez. Bu maddede geçen kısa süreli çalışmaya tabi işler yönetmelik ile belirlenir.”
Buna göre hangi yabancı ülke olursa olsun (Kıbrıs dahil) o ülkede kısmi süreli çalışma yapanların aylıkları kesilmeyecektir . Hangi işlerin kısmi çalışma olacağı Yönetmelikle düzenlenecek.
Halen işçiler bakımından aylık çalışma saati ülkemizde aylık 225 saat kabul edilmektedir. Buna göre 150 saati aşan çalışmalar kısmi zamanlı sayılmamaktadır.
Bir başka sınırlama ise kamu görevlilerinin veya emeklilerin özel eğitim merkezi sayılan yerlerde verdikleri dersin kamu görevlilerinin yasağına veya emekli olanların emekli aylıklarının kesilmeme nedeni sayan düzenlemelerdir.(657 md.89, 2547md.31, 5580 sayılı kanun md.8/5 haftada 10 saat, 5188 sayılı kanun md.33/6 haftada 8 saat). Bu süreleri aşmayanlar yaptırım olmaksızın memurlara çalışma imkanı vermektedir.
Ancak süre bakımından ayda 112,5 saati geçmeyenler kısmi süreli diye kabul edilmesi beklenebilir.
Kişisel kanaatimiz salt kısmi zaman ölçütünün yetersiz kalacağıdır. Kazanç koşulu da eklenmelidir. Örneklemek gerekirse;
Saat İlgili Ülke Sigortaya Esas Kazanç
110 saat (vasıfsız) 1.500 EURO
80 saat (Mühendis) 3.500 EURO
50 saat (Tıp doktoru) 5.000 EURO
Bu koşulda yüksek kazanca sahip olan kişiler nitelikli eleman olsalar da Türkiye’den aylık almaya devam edeceklerdir.
Ancak kısmi süreli kazanca kazanç koşulu da eklenirse parasal ihtiyacı olmayan kişilerin ülkemizden aylık almaları engellenebilecektir.
Kısmi süreli çalışmalar iş gereksinimlerden kaynaklansa da, kısmi süreli çalışmalar gerçekte nitelikli çalışanların daha çok başvurduğu bir yöntemdir.
Almanya örneğinde olduğu gibi ikinci bir kriter olarak sağlığı orta düzeyde bozulan kişilere tanınan çalışma hakkı olabilir. Sağlığı bozulduğu için kısmi süreli çalışanlara yönetmelik sınırlaması ile % 50 den az oranı olup ilgili ülkeden emekli aylığı alanlar bu gruba eklenebilir.
Görüldüğü kuralla bir ucundan uygulamak yanında binlerce yeni soruyu getirmektedir.
Bir başka seçenek olarak bulunduğu ülkede yaşlılık aylığı alanların, emeklilik sonrası çalışmalarının Türkiye’den aylığı kesmemelidir.
Özetle yabancı ülkeden emekli olmuş isen, Türkiye aylığın kesilmez, emekli olduktan sonrada çalışabilirsin kuralı daha kalıcı bir kurala evrilir. Sağlığı bozulduğu için aylık alanlarda ilgili ülkeden emekli aylığı alabildikleri sürece kısmi süreli çalışmaları ülkemiz aylığına engel olmamalı, salt kısmi süreli çalışma bulunduğu ülkeden aylık almayanlara da uygulanacaksa bu defa süre yanına kazancın belirli bir seviyeye gelmemesi örneğin Türkiye aylığı seviyesine gelmemesi gibi bir koşul konulmalıdır.
Yönetmelik yazacakların kalemine güç diliyorum.
Yoksa Anayasa mahkemesi incelemelerinde ya 5335 sayılı yasanın 30.maddesinde yer alan kamuda çalışmanın aylıkları kesilmesi kuralı Anayasa’ya aykırı olur veya bu yeni düzenleme.
Yine de birilerin zaferi. Tebrik etmeden olmaz. Acaba diyorum, ben aylık almaya devam edeyim kanun değişsin derken yukarıdaki seçenekleri ve diğer açmazları hiç düşünmedik mi.