SÜREKLİ İŞ KADROSUNA YERLEŞEMEYECEK ESKİ HÜKÜMLÜ ALT İŞVEREN İŞÇİLERİ NE YAPSIN
İşverenlerin eski hükümlülerden hem özel sektör hem kamuda belirli sayıda işçi çalışma zorunluluğu 4857 sayılı İş Kanununun 30.maddesinde yapılan 15.15.2008 tar,h ve 5763 sayılı yasanın 2.maddesi değişikliği sadece kamu işyerlerine eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu getirilmiş, kamunun eski hükümlü çalıştırma zorunluluğuna bir seçenek daha oluşturulmuş ve eski hükümlü yerine askerlik veya terörle mücadele de malül sayılmayı gerektirmeyecek derecede yararlanan kişileri çalıştırma hakkı tanınmıştır. Kısaca sadece kamu eski hükümlü çalıştırmak zorundadır, eski hükümlü yerine malül olmayacak derecede yaralanan (asker ve terör sırasında) kişileri de çalıştırabilecektir.
696 sayılı KHK ile kamu alt işverenlerinin işçilerinin sürekli kadrolara yerleşmesinde (geçici md.23 ve 24) işçilerden 657 sayılı yasanın 48.maddesindeki memurluğa engel suç işlememiş olma koşulu getirilmiş olması nedeni, yüz kızartıcı suçlar,devletin güvenliği aleyhine suçları işleyen eski hükümlülere bu hak verilmemiş bulunmaktadır.
Halbuki eski hükümlülerin kamuda çalışmaları bakımından işlenen suçun türü önemli değildir. Memur olmaya engel olan suçu işleyen eski hükümlü dahi 4857 sayılı kanun md.30 kapsamında işçi olarak çalışma hakkına sahiptir. Bunun istisnasını ise kurumların kanunları oluşturmaktadır(Örn. Güvenlikle ilgili kurum ve kuruluşlar gibi).
Nitekim bu husus KAMU KURUM VE KURULUŞLARINA ESKİ HÜKÜMLÜ VEYA TERÖRLE MÜCADELEDE MALUL SAYILMAYACAK ŞEKİLDE YARALANANLARIN İŞÇİ OLARAK ALINMASINDA UYGULANACAK USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK (RG.06.12.2012) md. MADDE 4 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;
- (Değişik:RG-18/7/2017-30127) Eski hükümlü: Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezası alan ya da ceza süresine bakılmaksızın Devlet memuru olmaya engel bir suçtan hüküm giyenlerden cezasını tamamlayanlar, cezası ertelenenler, koşullu salıverilenler, denetimli serbestlikten yararlananlardan eski hükümlü belgesi ile durumlarını belgelendirenleri şeklinde tanımlanmıştır.
Bu düzenlemeye göre açığa çıkan husus şudur.
4857 sayılı İş Kanununun izin verdiği eski hükümlü istihdamına 696 sayılı KHK sınırlama getirmektedir. 4857 ye göre 1 yıldan fazla süreli kasıtlı suçtan veya yük kızartıcı veya devletin güvenliğine karşı suç işleyenler için hiçbir sınırlama olmaksızın eski hükümlüler korunurken 696 sayılı KHK’ya göre cezanın süresine bakılmaksızın yüz kızartıcı denilen suçlar ile devletin güvenliğine karşı suç işleyenler ile kasıtlı suçtan 1 yıl ve fazla süreli cezalandırılanlar kapsam dışı kalmışlardır.
Peki bu kötü bir sonuç mudur ?
650.000 bin işçinin sürekli işçi kadrolarına geçirildiğini, bunların karşılığı % 3 ü eski hükümlü çalıştırıldığını düşündüğümde 19.500 eski hükümlünün 4.500 eski hükümlünün 696 sayılı KHK kapsamda kaldığını ve sürekli kadroya geçtiğini 15.000 eski hükümlü işçinin ise sürekli kadroya geçirilemediğini varsayalım ilk soru bu kişiler işsiz kaldıklarında yeniden kamuda istihdam edilmek için bu defa 4857 sayılı kanun md.30 uyarınca başvuru yapmak hakkına sahiptirler. Bu grup diğer suçlulara nazaran ödüllendirilmiş mi olacaktır cezalandırılmış mı olacaktır.
İlk varacağımız sonuç 696 sayılı KHK kapsamında işçi olamayan bu kişiler Kamuda İş Kanununa göre yerleşme hakkına sahiptir.
Kadrolar dolu cevabı yerinde olmayacaktır. Zira sürekli işçi kadrosuna yerleşecek kişiler ile birlikte bu sayının % 3’üne kadar eski hükümlü çalışabilecektir.
Leh ve aleyhte olan başka husus var mıdır.
696 kapsamında sürekli işçi olanlar her şeyden önce en erken emekliye hak kazanacakları tarihe kadar çalıştırılabilir. Ayrıca bu aşamada ücretleri ya eski ücretleri yada Yüksek Hakem Kurulunca imzalanan toplu iş sözleşmelerine göre belirlenecek ücretle olacağından (en az 2021 sonuna kadar) sadece ilave tediye kadar fazla bir ücret alabileceklerdir. Kısaca özel bir artışa tabi olmayacaktır.
Ancak 696 sayılı KHK kapsamına giremeyen daha ağır suç kabul edilen ancak 4857 sayılı İş Kanununa göre kamuda işçi olacak kişiler ise her şeyden önce en erken emeklilik tarihine kadar değil emekli olmak istedikleri tarihe kadar çalışabilecekler. Sürekli işçi kadrolarına geçenler için ücret sınırlaması olmasına rağmen bu kişiler sürekli işçi kadrosunda değil kamunun diğer işçi kadrolarında olacaklarından halen sendikalı ve toplu iş sözleşmeli işçilerin sahip olacakları haklara sahip olacaklardır. Yani daha ağır suç işlediği düşünülüp dışlananlar mükafatlandırılacaktır.
696 ile hedeflenen amaç 4857 sayılı iş yasası nedeni ile işlevsiz kalacak aksine arzu edilmeyen sonuçlar doğacaktır.
696 sayılı KHK kapsamına giremeyen eski hükümlü alt işveren işçileri hem İş Kanununa göre kamuya işçi olmak için başvuru yapabileceklerine göre bu şekilde işe girme 696 işçisine göre ödül olduğundan korunması mümkün değildir. Aksi halde yüz kızartıcı suç işleyenler, devlete karşı suç işleyenler ödüllendirilmiş olacaktır. Bunun önüne geçmenin iki yolundan birisi düzenlemeden 657 md.48 A (5) bendine yapılan atfn kaldırılması veya eski hükümlü yerine askerde ve terörle mücadele de malül olmayacak derecede yaralananların bu kadrolara alınması olabilecektir.
SONUÇ : Yüz kızartıcı suç işleyenler ile devlete karşı suç işleyenlerin mükafatlandırılmaması için fiilen oluşan 4857 sayılı kanun md.30 kapsamında eski hükümlü olarak yerleşme ve ilk emeklilik tarihi yerine istediği tarihe kadar çalışma ve yüksek ücret elde eden sendikalı ve toplu iş sözleşmeli işçi olmasının yolunun 696 sayılı KHK ile gelen 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 ve 24.maddelerinde yer alan “a) 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6), (7) ve (8) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımak” ibaresinden (5) numaralı bent karşılık gelen (5) sayısının çıkarılması olabilecektir.
(Not: daha önce 25.08.2017 tarihli yazıma konu olan gazilere için gelen sınırlamanın kaldırılması sürecinde de istenmeyen sonuca neden olan kişilerin başlattıkları uygulama gazileri mağdur etmişti, bu uygulama da ise yüz kızartıcı suç ve devlete karşı suç işleyenleri ödül verilecek bir sonuca neden olacak anlayışı süreç itibari ile kabul etmek mümkün olamamalıdır)
(Not: Ekleme tarihi 28.02.2018- Sabıkası silinenlerin suç işlememiş gibi işleme tabi tutulacağı yönünde idari mercilere kamu işveren yetkililerince beyan edilse de; "… sabıka kaydının silinmesi dahi sürekli işçi kadrosuna atanmaya yetmeyecektir… memnu haklarının iadesi ile 18.01.1991 öncesi işlenen suçlar ise engel olmayacaktır..,memnu hakların iadesi memuriyete girme hakkı vermektedir denilmiştir. Kaynak http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/1500/16558.pdf Karaarslan sh 128, sh 134 ve 135
DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI 21/11/2012-17664 sayılı kararlarında ise devlete karşı işlenen suçu sabıka kaydından silinen kişinin memur olamayacağı görüşü bildirilmiştir).