Bireysel emeklilik sistemi denilen bir çeşit yatırım danışmanlığı uygulamasının çalışanlar bakımından zorunlu biçiminin 2017 yılında başlaması 6740 sayılı Kanunla yasayla öngörülmüştü.
Geçmişte benzerleri Konut Edindirme Fonu (KEY) ve Tasarrufu Teşvik Fonu (TTF) adı altında uygulanan ve fiyasko ile sonuçlanan bir çeşit zorunlu tasarruf fonunun bir yeni türevi olarak çalışma ve ekonomi hayatımıza giriyor.
Otomatik katılım sistemine,
- Türk vatandaşı veya Mavi kartlılardan (İzin alarak Türk vatandaşlığından çıkanlar)
- 45 yaşını doldurmamış,
- 4/a (SSK) veya 4/c (Emekli Sandığı-memur) sigortalısı
çalışanlar dahil oluyorlar.
Otomatik BES İşçi Sayısına Göre
İşverenlerden;
- 1000 Kişi ve üzerinde çalışanı olanlar 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren,
- 249 ile 1000 arası çalışanı bulunanlar ve merkezi bütçeli kamu kurumlarına 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren,
- 100 ila 249 kişi arasında çalışanı bulunanlar 1 Temmuz 2017 tarihinden itibaren,
- 50 ila 100 çalışanı olanlar ile tüm yerel yönetimler için 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren,
- 10 ile 50 arasında çalışanı olanlar ile mahalli idareler ve KİT'ler için 1 Temmuz 2018‘den itibaren,
- 5 ila 9 kişi arasında çalışanı olanlar için 1 Ocak 2019 yılından itibaren,
çalışanlarını otomatik bireysel emeklilik sistemine kaydetmek zorunda bulunuyor.
İşveren Ne Yapacak?
- İşverenler öncelikle kapsam içi çalışanlardan faizli/faizsiz fon tercihlerini almaları, fon tercihi vermeyenler için kendilerinin tercih belirlemeleri ve sonra da emeklilik şirketi ile sözleşme yapmaları,
- Sözleşme sonrası çalışanlar için fon tercihleri ile çalışan bilgilerini BES şirketine göndermeleri,
- Bundan sonra da katkı paylarını çalışanların ücretlerinden kesip BES şirketine aktarmaya başlamaları,
Gerekiyor.
Kesilecek tutarlar çalışanların prime esas kazanç tutarlarının yüzde üçüne karşılık gelen tutar olacak.
İşverenler çalışanlarından kestikleri katkı paylarını emeklilik şirketine eksik, geç aktarması veya aktarmaması durumunda, çalışanın birikiminde oluşan parasal kayıptan sorumlu bulunuyor.
İşverenlerin çalışanları adına, en az bir emeklilik şirketi ile sözleşme yapmakla yükümlü. Kamu/özel ayrımı olmaksızın herhangi bir işveren, sektörde yer alan kamu/özel bütün emeklilik şirketleri ile otomatik katılım sistemi için anlaşma yapması da mümkün bulunuyor.
BES Şirketi Ne Yapacak?
Bundan sonra ilgili BES şirketinin katkı payını Otomatik Katılım Hesabına aktarması ile hesabın yürürlüğü başlıyor ve bu yürürlük tarihi itibariyle ilgili çalışanlara bildirim yapması gerekiyor.
Çalışanın Cayma Hakkı
Bu bildirimi müteakiben çalışanın iki ay içinde “katkı paylarının değer kaybetmeme garantisi” içinde cayma hakkını kullanması, iki ayın sonrasında da çalışanın cayma hakkını bu garanti kapsamı dışında kullanması gene mümkün bulunuyor. Çalışanın fon tercihini değiştirme hakkının kullanılması ise süre sınırı olmaksızın mümkün bulunuyor.
İşverenin otomatik katılım sistemi kapsamındaki yükümlülüklerine uymaması halinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yüz Türk Lirası idari para cezası uygulanacak.
Devlet Katkısı
Çalışanlara;
- Katkı payının %25'i oranında devlet katkısı,
- İki aylık cayma süresinin sonunda sistemde kalmayı tercih etmeleri halinde 1000 TL ilave devlet katkısı,
- Emeklilik hakkının kullanılması halinde, bireysel emeklilik hesabında bulunan birikimini en az on yıl süreli bir yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih eden çalışana, birikiminin yüzde 5’i karşılığı ek devlet katkısı
Sağlanacak.
Geri Alım
Sistemde en az 10 yıl bulunan ve 56 yaşını tamamlayan çalışanlar nemalanmış birikimlerini alma hakkı kazanacak.
En az 10 yıl sistemde kalıp 56 yaşını doldurarak sistemden ayrılan çalışanlar;
1.Düzenli olarak hesabına ödenen yüzde 25 oranındaki devlet katkısı
2. Bin TL tutarındaki sisteme giriş esnasında verilen devlet katkısını alabilecek.
Çalışanların BES birikimlerini bir defada toplu para, 10 yıla kadar programlanmış taksit taksit geri ödeme veya yıllık gelir sigortası olarak ömür boyu alabilecek.
Kısacası BES'te en az 10 yıl kalmak ve 56 yaşını beklemiş olmak koşuluyla yatırım değerlendirecek BES şirketi katılımcının ödediklerini çeşitli yatırım enstrümanlarında değerlendirmesinden doğacak nemayı bu nemadan kendi kar ve maliyetini tahsil ettikten sonra aslıyla beraber katılımcıya verecek ve katılımcı ayrıca Devlet katkısından da yararlanmış olacak.